Modus: Prace z historii sztuki (17.2017)

za przekazany klaryskom kościół św. Andrzeja9. Należy przy tym zwrócić uwagę
na dwie przesłanki, przemawiające na korzyść hipotezy o istnieniu wcześniejszej
świątyni. Znamienny wydaje się brak typowych akumulacyjnych warstw związanych
z funkcjonowaniem osady, co może świadczyć o innym (na przykład sakralnym)
przeznaczeniu terenu, niewiążącym się z intensywną produkcją odpadów, po-
wodującą procesy powstawania nawarstwień10. Istotne wydaje się ponadto nowe
ustalenie, dotyczące ukształtowania terenu w obrębie kościoła. Zarejestrowany
w trakcie obecnych badań archeologicznych poziom zalegania calca w centrum
nawy potwierdza istnienie w tym miejscu niewielkiego, ale silnie zarysowanego
wzniesienia w okresie wczesnego średniowiecza11. Trzeba jednak podkreślić, że
bez planowych badań archeologicznych we wnętrzu i w najbliższym otoczeniu
kościoła nadal nie można rozstrzygnąć nic pewnego o istnieniu wcześniejszej
świątyni.
Dodatkowe - fragmentaryczne - wiadomości o gotyckiej nawie przyniosła
sonda nr 2, zlokalizowana przy południowej ścianie korpusu. Odsłonięto w niej
kamienną, fundamentową partię ściany z odsadzką na poziomie ok. 56 poniżej
poziomu posadzki, dokumentując przy tym poziom kościoła sprzed remontu wy-
konanego na początku XX w., zaznaczony warstwą tynku na ścianie fundamento-
wej - oraz ślad drugiej warstwy tynku nieco poniżej (il. 4). Fundament odsłonięto do
ok. 95 cm od obecnego poziomu posadzki12.
Niewielkie rozmiary wykopu w skarbczyku (sonda nr 3) uniemożliwiają peł-
niejsze rozpoznanie fundamentu ukośnej przypory nawy i przylegającego do niej
poziomu z ciosów wapiennych. Można tu dodać obserwację, iż zewnętrzna odsadzka
przypory znajduje się na zbliżonym poziomie do wewnętrznej odsadzki gotyckiej
nawy południowej13.
Ustawienie oktagonu bazy filara względem obrysu nawy (boki równolegle do
ścian) oraz rozmieszczenie gotyckich przypór na obwodzie korpusu daje pewne
9 J. Długosz, Senioris Canonici Cracoviensis Liber Beneficiorum Dioecesis Cracoviensis, 1.1, Kraków
1863-1864 (= Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis Opera Omnia, wyd. A. Przeź-
dziecki), s. 600; ibidem, t. 3, s. 259; zob. J. Kurtyka, Łęczyńscy. Studium z dziejów polskiej elity
możnowładczej w średniowieczu, Kraków 1997, s. 227.
10 Jest to obserwacja godna uwagi, szczególnie w kontekście intensywnego występowania wczesno-
średniowiecznych nawarstwień kulturowych w najbliższej okolicy. Zob. M. Łyczak, J. Łyczak,
„Wyniki ratowniczych badań archeologicznych prowadzonych na terenie Urzędu Skarbowego
Kraków - Stare Miasto przy ulicy Grodzkiej 65 w Krakowie”, Kraków 2007, mps w arch. WUOZ
w Krakowie.
11 Dane porównawcze szeroko przytoczono w części archeologicznej sprawozdania z niniejszych
badań: Zob. M. Łyczak, M. Goras, „Wyniki sondażowych badań”, s. 8; zob. też K. Radwański,
Kraków przedlokacyjny. Rozwój przestrzenny, Kraków 1975, s. 107-108.
12 Można w tym miejscu nadmienić, że podczas badań w 1980 r. w wykopie po przeciwnej stronie
południowej ściany nawy (w przedsionku) Marek Cwetsch zarejestrował oparcie stopy jej fun-
damentu na głębokości 230 cm, odnotowując ślady przemurowania i pęknięć, zaś na głębokości
100 cm - poziom użytkowy sprzed budowy południowego przedsionka (il. 4).
13 Odkrywka w tzw. skarbczyku (sonda nr 3) objęła powierzchnię ok. 1 m2 wzdłuż wschodniej
ściany skarbczyka, przy ukośnej, wtórnie podkutej przyporze narożnika nawy na nieregular-
nym rzucie wyznaczonym kształtem zdjętych płyt posadzkowych. Odsłonięto część wierzchu
fundamentu przypory (jej południowo-zachodni narożnik). Fundament wykonano z ciosów
z wapienia. Przy zachodnim, dłuższym boku fundamentu przypory w punktowym pogłębieniu
odkrywki, zarejestrowano odsadzkę na głębokości ok. 58 cm poniżej poziomu posadzki. Przy
sąsiedniej krawędzi fundamentu do jego lica ściśle przylegał poziom z ciosów wapiennych na
głębokości ok. 40 cm poniżej poziomu posadzki. Poziom z ciosów zachowany był na długości
ok. 50 cm i przez całą szerokość wykopu.

Nowe wiadomości o gotyckim kościele św. Idziego w Krakowie

91