Modus: Prace z historii sztuki (18.2018)

3. Stary Sącz, kościół
Klarysek, widok z nawy
ku chórowi.
Fot. Piotr Pajor.
4. Stary Sącz, kościół
Klarysek, wspornik
na północnej ścianie
chóru.
Fot. Piotr Pajor.
5. Stary Sącz, kościół
Klarysek, zachodnia
ściana nawy z oknem
empory zakonnej
wg W. Łuszczkiewicz,
Najdawniejsze kościoły,
tabl. xxvii.

(ii. 2). Prezbiterium oraz zachodnia połowa korpusu opięte są przyporami. Prezbite-
rium przekryte jest sklepieniem krzyżowo-żebrowym o gruszkowo profilowanych
żebrach (il. 3) wybiegających ze wsporników o formie odwróconych ostrosłupów,
w których bokach wydrążono arkadki z maswerkowymi noskami (il. 4). Nawa i chór
zakonny, choć obecnie sklepione, pierwotnie przekryte były stropami. Wschodnie
przęsło dolnej kondygnacji otwiera się do wschodniej części nawy dwoma szerokimi
arkadami na profilowanym czworobocznym filarze (il. 5). Dalej na zachód, oddzielo-
ne ścianą, znajduje się zajmujące dwa zachodnie przęsła dolnej kondygnacji obszerne
pomieszczenie kapitularza, przekrytego sklepieniem żebrowym złożonym z czterech
przęseł czterodzielnych rozpiętych wokół centralnego, ośmiobocznego filara (il. 6).
Żebra w tej części budowli są znacznie masywniejsze niż w prezbiterium i mają
prosty profil utworzony przez sfazowanie krawędzi. Oratorium sióstr otwarte jest do
wschodniej części nawy szerokim oknem wypełnionym bogatym maswerkiem (il. 7).

Stan badań
Od czasu wprowadzenia do literatury naukowej przez Władysława Łuszczkiewicza,
kościół starosądecki był stosunkowo często omawiany, przy czym zagadnieniem
dominującym wydają się kwestie wydzielenia faz budowy i powiązania ich ze wspo-
mnianymi już trzynasto- i czternastowiecznymi źródłami. Za budowlę zasadniczo
jednofazową, powstałą bezpośrednio przed 1332 rokiem, uważali starosądecki kościół
Łuszczkiewicz i Paul Crossley. Drugi z wymienionych badaczy powiązał ponadto
świątynię Klarysek z warsztatem chóru katedry krakowskiej, za najważniejszą prze-
słankę uznając charakterystyczne maswerkowe wsporniki w prezbiterium10. Crossley
podkreślał też wyjątkowo wyrafinowany charakter maswerków, zwłaszcza zaś wiel-
kiego przezrocza chóru sióstr; wzorów dla nich upatrywał, podobnie jak dla form

10 W. Łuszczkiewicz, Architektura najdawniejszych kościołów franciszkańskich w Polsce, „Sprawozda-
nia Komisyi do badań Historyi Sztuki w Polsce”, 4,1891, s. 175; P. Crossley, Gothic Architecture in
the Reign ofKasimir the Great. Church Architecture in Lesser Poland 1320-1380, Kraków 1985, s. 88.

8 ARTYKUŁY

Piotr Pajor