DOI Artikel:
Demchuk, Stefaniia: Two Suppers: Illustrations by Jacob Cornelisz. van Oostsanen to Passio Domini Nostri Jesu Christi (1523) and the eucharistic controversy of the early Reformation
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.44918#0051
Dwie wieczerze:
ilustracje Jacoba Cornelisza van Oostsanena
do Passio Domini Nostri Jesu Christi (1523)
a spór o Eucharystię
w okresie wczesnej Reformacji
Wstęp
Napis na okładce potwierdza, że Doen Pietersz., wydawca z Amsterdamu, wy-
drukował 3 kwietnia 1523 roku nieduży modlitewnik zatytułowany Męka naszego
Pana Jezusa Chrystusa (łac. Passio Domini Nostri Jesu Christi)1. Wydawnictwo
było owocem współpracy kilku osób reprezentujących intelektualną i finansową
elitę Amsterdamu, a zarazem mecenasów małej kaplicy upamiętniającej tzw. cud
amsterdamski; kaplicy, która stała się celem pielgrzymek na wiele stuleci. Tak więc
publikacja modlitewnika była zasługą nie tylko Doena Pietersza. Mieli w niej swój
udział także Pompeius Occo, zamożny kupiec i dobroczyńca, Alard z Amsterdamu
(Alard Amsterdamus), ksiądz i humanista erazmiański, oraz artysta Jacob Cornelisz.
van Oostsanen. Nie był to zresztą ich pierwszy wspólny projekt. Doen Pietersz.
i van Oostsanen współpracowali już przy publikacji innego traktatu2, zaś Pompeius
Occo zlecił van Oostsanenowi wykonanie kilku obrazów przedstawiających cud
amsterdamski, zdobiących ściany wspomnianej kaplicy.
Modlitewniki zawierające refleksje na temat Męki Chrystusa były dość powszech-
ne na rynku wydawniczym - zarówno w Amsterdamie, jak też w innych miastach
posiadających prężnie działające warsztaty drukarskie. Tego rodzaju literatura cie-
szyła się popularnością nie tylko wśród czytelników o wysokim statusie społecznym;
miała też entuzjastów wśród „zwykłych” ludzi. Jednak ta szczególna edycja Pasji
wyróżnia się na tle innych pod kilkoma względami. Doen Pietersz. pozyskał zlecenie
od norweskiego biskupa, zaś spora suma przeznaczona na ten cel przez Pompeiusa
Occo utorowała drogę do zaangażowania van Oostsanena, już wtedy sławnego
mistrza, oraz Alarda z Amsterdamu3. Już dzięki temu Pasja wyróżniała się na tle
1 A. Amstelredamus, J.C. van Oostsanen, D. Pietersz, Ritvs Edendi Paschalis Agni, Decem Item
Plagce, Siue Clades, Quibus Olim Ob Pharaonis Impiatatem, Misere Diuexata Est Aegyptus [...],
Amsterdam 1523. nlb
2 H.D. Vervliet, Post-Incunabula en Hun Uitgevers in de Lagę Landen/Post-Incunabula and Their
Publishers in the Low Countries, Haga 1979, s. 16.
3 H. de. Waardt, Endor and Amsterdam: the Image ofthe Witchcraft as a Weapon in the Political
modus
prace z historii sztuki
art history journal
xviii, 2018
0
For English - see p. 35
STEFANIIA
DEMCHUK
ARTYKUŁY
49
ilustracje Jacoba Cornelisza van Oostsanena
do Passio Domini Nostri Jesu Christi (1523)
a spór o Eucharystię
w okresie wczesnej Reformacji
Wstęp
Napis na okładce potwierdza, że Doen Pietersz., wydawca z Amsterdamu, wy-
drukował 3 kwietnia 1523 roku nieduży modlitewnik zatytułowany Męka naszego
Pana Jezusa Chrystusa (łac. Passio Domini Nostri Jesu Christi)1. Wydawnictwo
było owocem współpracy kilku osób reprezentujących intelektualną i finansową
elitę Amsterdamu, a zarazem mecenasów małej kaplicy upamiętniającej tzw. cud
amsterdamski; kaplicy, która stała się celem pielgrzymek na wiele stuleci. Tak więc
publikacja modlitewnika była zasługą nie tylko Doena Pietersza. Mieli w niej swój
udział także Pompeius Occo, zamożny kupiec i dobroczyńca, Alard z Amsterdamu
(Alard Amsterdamus), ksiądz i humanista erazmiański, oraz artysta Jacob Cornelisz.
van Oostsanen. Nie był to zresztą ich pierwszy wspólny projekt. Doen Pietersz.
i van Oostsanen współpracowali już przy publikacji innego traktatu2, zaś Pompeius
Occo zlecił van Oostsanenowi wykonanie kilku obrazów przedstawiających cud
amsterdamski, zdobiących ściany wspomnianej kaplicy.
Modlitewniki zawierające refleksje na temat Męki Chrystusa były dość powszech-
ne na rynku wydawniczym - zarówno w Amsterdamie, jak też w innych miastach
posiadających prężnie działające warsztaty drukarskie. Tego rodzaju literatura cie-
szyła się popularnością nie tylko wśród czytelników o wysokim statusie społecznym;
miała też entuzjastów wśród „zwykłych” ludzi. Jednak ta szczególna edycja Pasji
wyróżnia się na tle innych pod kilkoma względami. Doen Pietersz. pozyskał zlecenie
od norweskiego biskupa, zaś spora suma przeznaczona na ten cel przez Pompeiusa
Occo utorowała drogę do zaangażowania van Oostsanena, już wtedy sławnego
mistrza, oraz Alarda z Amsterdamu3. Już dzięki temu Pasja wyróżniała się na tle
1 A. Amstelredamus, J.C. van Oostsanen, D. Pietersz, Ritvs Edendi Paschalis Agni, Decem Item
Plagce, Siue Clades, Quibus Olim Ob Pharaonis Impiatatem, Misere Diuexata Est Aegyptus [...],
Amsterdam 1523. nlb
2 H.D. Vervliet, Post-Incunabula en Hun Uitgevers in de Lagę Landen/Post-Incunabula and Their
Publishers in the Low Countries, Haga 1979, s. 16.
3 H. de. Waardt, Endor and Amsterdam: the Image ofthe Witchcraft as a Weapon in the Political
modus
prace z historii sztuki
art history journal
xviii, 2018
0
For English - see p. 35
STEFANIIA
DEMCHUK
ARTYKUŁY
49