Universitätsbibliothek HeidelbergUniversitätsbibliothek Heidelberg
Metadaten

Modus: Prace z historii sztuki — 18.2018

DOI Artikel:
Getka-Kenig, Mikołaj: Traktat Sebastiana Sierakowskiego a problem popularyzacji wiedzy architektonicznej w Księstwie Warszawskim
DOI Seite / Zitierlink: 
https://doi.org/10.11588/diglit.44918#0066
Überblick
loading ...
Faksimile
0.5
1 cm
facsimile
Vollansicht
OCR-Volltext
Wacław Ostrowski w najobszerniejszym jak dotąd monograficznym opracowaniu
dotyczącym krakowskiego traktatu (choć tylko jego wybranego aspektu) pt. Seba-
stian Sierakowski - szermierz polskiej postępowej myśli urbanistycznej z 1951 roku.
Kładł on nacisk na „postępowość społeczną”5 wielu tez Sierakowskiego, mających
stać u podstaw polskiej nowoczesnej myśli urbanistycznej i architektonicznej. Jak
pisał, „powinniśmy widzieć” w Architekturze „przejaw drogi rozwojowej polskiej
architektury, ściśle powiązanej z najlepszymi tradycjami architektury światowej,
a jednak odrębnej, [...] mającej swoiste «cechy narodowe»”6.
Jedyne jak dotąd monograficzne ujęcie dorobku Sierakowskiego jako architekta -
-praktyka, opublikowane w 1968 roku, tylko w minimalnym stopniu wzbogaciło
wcześniejsze badania nad traktatem. Dla Józefa Lepiarczyka, autora Działalności
architektonicznej Sebastiana Sierakowskiego, traktat był jedynie kontekstem wzbo-
gacającym analizę spuścizny projektowej Sierakowskiego, a nie problemem samym
w sobie, wymagającym rozwijania wcześniejszych studiów na ten temat (o których
wspomniał we wstępie bez krytycznego komentarza)7. Natomiast wiele miejsca
poświęcił traktatowi Zygmunt Mieszkowski w problemowym (a nie opisowym,
jak u Lauterbacha) opracowaniu Podstawowe problemy architektury w polskich
traktatach z 1970 roku, a następnie, znacznie rozwijający to zagadnienie Adam
Małkiewicz w książce Teoria architektury w nowożytnym piśmiennictwie polskim
z 1976 roku. Tak jak Lauterbach, Mieszkowski doceniał w traktacie Sierakowskie-
go bezprecedensową obszerność i kompleksowość („podstawowe problemy ar-
chitektury po raz pierwszy w polskiej literaturze znalazły tak szerokie ujęcie”)8.
Małkiewicz także podzielał ten pogląd, dodając jednak, że książka Sierakowskiego
była „ostatnią” zasługującą na miano traktatu sensu stricto, gdyż „późniejsze pisma
o architekturze nie łączą problematyki technicznej i artystycznej”9. Miała ona tym
samym wyznaczać koniec „nowożytnego okresu teorii architektury w Polsce”10.
Kilkanaście lat później w podobny sposób wypowiedział się na temat tej książki
Andrzej Rottermund w monografii Jean-Nicolas-Louis Durand a polska architek-
tura I połowy xix wieku. Jej przedmiotem był jeden z głównych nowoczesnych
przełomów w myśleniu o architekturze, polegający na przewartościowaniu aspek-
tów technicznych i wysunięciu ich na czołową pozycję w edukacji i praktyce. Tym,
który „dał pierwszą nowoczesną lekcję architektury tym, co tworzyć mieli w ciągu
1. połowy xix w”, miał być właśnie tytułowy J.N.L. Durand, którego publikacje cie-
szyły się dużą popularnością na ziemiach polskich w tym czasie11. Z takiego punktu
widzenia, traktat Sierakowskiego (który z pozycji konserwatywnych podejmował
polemikę z tezami współczesnego mu wykładowcy paryskiej Ecołe połytechnique)
siłą rzeczy musiał znaleźć się w grupie tekstów przednowoczesnych12.
5 W. Ostrowski, Sebastian Sierakowski - szermierz polskiej postępowej myśli urbanistycznej, „Myśl
Współczesna”, 6,1951, nr 8, s.120.
6 Ibidem, s. 144.
7 J. Lepiarczyk, Działalność architektoniczna Sebastiana Sierakowskiego: projekty klasycystyczne
i neogotyckie (1777-1824), Kraków 1968, s. 6-7.
8 Z. Mieszkowski, Podstawowe problemy architektury w polskich traktatach od połowy xvi do
początków xix w.. Warszawa 1970, s.21.
9 A. Małkiewicz, Teoria architektury w nowożytnym piśmiennictwie potskim, Kraków 1976, s. 28.
10 Ibidem, s. 10.
11 A. Rottermund, Jean-Nicołas-Louis Durand a potska architektura 1 połowy xix wieku, Wrocław
1990, s. 8.
12 Ibidem, s. 65-66.

64

ARTYKUŁY

Mikołaj Getka-Kenig
 
Annotationen