Modus: Prace z historii sztuki (18.2018)

2. Estera Dwora i Markus
(Mordechaj) Blonderowie
z synami Fiszelem i Saszą,
Czortków, 1929, fotografia
z kolekcji Helene Feydy-
-Blondel i Marca Blondela.


Co go wypchnęło z Polski do Paryża tak wcześnie? Dlaczego wrócił i wyje-
chał znowu? Dlaczego zamiast w Paryżu wołał studiować w Krakowie? Jeśli studia
i kariera artystyczna w Polsce były dla niego atrakcyjne przez jakiś czas, nawet po
paryskich doświadczeniach, dlaczego zdecydował się w końcu opuścić kraj i na stałe
przenieść do Francji? Czy były to przemyślane wybory, czy raczej wynik przypadku,
miotania się właśnie w trudnych okolicznościach między rozwiązaniami, z których
żadne do końca mu nie odpowiadało? Odpowiedzieć na te pytania pomagają za-
równo zapiski, jak i prace artysty.
Ważny etap historii Blondera rozpoczyna się w Krakowie w 1931 roku. Właśnie
wtedy artysta rozpoczyna studia na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Miał
wówczas 22 lata i niemało ciekawych doświadczeń na swoim koncie. Dwukrotnie,
w 1926 roku oraz dłużej, w latach 1929-1931, przebywał w Paryżu. Zdobyta wtedy
wiedza wyróżniała go na tle kolegów z I Grupy Krakowskiej, wśród których był
prawdopodobnie najlepiej zorientowany w aktualnych nurtach i tendencjach sztuki
światowej.
Wyjazd do Paryża przekraczał jego możliwości finansowe. Rodzice malarza,
Estera Dwora i Markus (Mordechaj) Blonderowie (ił. 2) prowadzili w podolskim
Czortkowie niewielki sklep z tanim obuwiem, jednak dochód, jaki osiągali, nie
wystarczał, aby pomóc synowi w zrealizowaniu marzenia o wyjeździe do Francji.
W1926 roku młodego artystę wsparli rodzice jego narzeczonej, Sabiny Adler1. Wy-
jeżdżając, miał zaledwie 17 lat. Rysował, malował, intensywnie interesował się sztuką.
Mimo skromnych zasobów finansowych gromadził literaturę poświęconą malarstwu.
Brak informacji świadczących, czy pierwszy pobyt w Paryżu spełnił jego ocze-
kiwania. Sam artysta mówił o nim ponoć niewiele. Można się domyślać, że nie był
długi. Pieniądze darowane przez Adlerów zapewne szybko się wyczerpały, zmuszając
go do powrotu. Na pewno ważne było również kontynuowanie edukacji i egza-
min maturalny, który czekał go w Czortkowie. Jednak nawet jeśli nie był to długi
pobyt, jego znaczenie było niebagatelne. Po raz pierwszy znalazł się w naprawdę
dużym mieście, zobaczył wymarzoną, mityczną stolicę sztuki, wszedł w tamtejsze

1 K. Tchorzewski, Życie i twórczość Saszy Blondera (Andre Blondela) 1909-1949. Zarys monogra-
ficzny (praca magisterska napisana 1973 roku na Uniwersytecie Warszawskim), cyt. za: Henryk
Wiciński i 1 Grupa Krakowska 1932-1937 [katalog wystawy w Państwowej Galerii Sztuki w So-
pocie], oprać. J. Chrobak, D. Łuczak, W. Nowaczyk, Sopot 2007, s.86.

152

ARTYKUŁY

Natasza Styrna