Modus: Prace z historii sztuki (18.2018)

korespondował ze znajomymi. Mocno angażował się w życie swojej społeczności,
interesował się syjonizmem, jako młody człowiek należał do Haszomer Hacair,
żydowskiej organizacji młodzieżowej wchodzącej w skład Światowej Organizacji
Syjonistycznej. Interesowała go polityka i przyszłość narodu żydowskiego, ale chyba
nie do tego stopnia, co jego brata Fiszela (ił. 2), który w połowie lat dwudziestych
postanowił wyjechać do Palestyny3. U Szaszy zwyciężyło coś innego, w 1926 roku
odbył podróż do Paryża i prawdopodobnie ten wybór zdecydował o jego dalszej
drodze życiowej.
Był przywiązany do rodzinnych stron, a jednocześnie od samego początku coś
go wypychało z kraju. W pierwszą daleką podróż wybrał się jeszcze przed maturą.
Po jej zdaniu, nie czekając długo, wyjechał znowu. Przebył drogę z Czortkowa
położonego na wschodnich rubieżach Europy od razu niemal na jej przeciwległy
kraniec. Dlaczego? I skąd w młodym człowieku z prowincji tak silna pasja do
sztuki?

5. Sasza Blonder, Pejzaż
z dwiema postaciami,
technika mieszana,
Archiwum Saszy Blondera
1929-1937, Zbiory
Specjalne is pan,
Warszawa.
6. Sasza Blonder, Pejzaż
z drzewami i wieżq
kościelng, technika
mieszana, Archiwum
Saszy Blondera 1929-1937,
Zbiory Specjalne is pan,
Warszawa.

Odpowiedź, przynajmniej na to ostatnie pytanie, znajdziemy ponownie w jego
szkicownikach - rysunkach młodego artysty zdradzających ogromną wrażliwość
na cały otaczający świat: ludzi, relacje między nimi, przedmioty, zwierzęta, pejzaże.
Formy ukazywane w wymownym skrócie zdradzają rękę wnikliwego obserwato-
ra wyczulonego na każdy szczegół. Kształt i kolor zwisającej kotary są nie mniej
istotne od twarzy przyjaciela czy rysów kochanki. Piec kaflowy, na którym moż-
na przygotować posiłek i ogrzać się w zimowe wieczory, staje się samodzielnym
bohaterem prac artysty, powtarzającym się po wielekroć, podobnie jak zapalona
nocą lampa naftowa, w blasku której świat nabiera dziwnie demonicznego wyrazu.
Jednak o wyborze drogi artystycznej zadecydowały w przypadku Blondera nie tylko

3 Fiszel Blonder urodził się w 1905 r. Wyjechał do Palestyny w październiku 1924 r., wrócił do
Polski prawdopodobnie we wrześniu 1925 r. Został zamordowany przez nazistów w lipcu 1941 r.
w Czortkowie, https://yvng.yadvashem.org/nameDetails.html?language=en&itemId=6i9ii3
(stan na 12 vn 2018).

Z prowincji do metropolii - przypadek Saszy Blondera

155