DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.31110#0423
Był to bowiem obiegowy topos na określenie dziecka pochodzącego ze
znakomitego - zwłaszcza królewskiego - rodu. Niezupełnie mogę się też zgodzić,
że nowa, świeżo wyrosła gałąź na pniu ściętego drzewa to ż
73M Grabski nie sprecyzował bowiem, co rozumie przez
Czyżby ród Jagiellonów dawno już podupadł? A może j%wźy ^
jA%r)W2 nie odnosi się wyłącznie do rodu Jagiellonów, ale i Sforzów? Moim zda-
niem, wyobrażenie ilustruje inny topos. Z pnia ściętego drzewa nie wyrasta samot-
nie gałązka, bo w przyrodzie zdarza się to rzadko, lecz jest na nim zaszczepiona.
Wydaje się, że na pniu rodu Jagiellonów, dzięki Bonie, zaszczepiono młodą gałąz-
kę - Izabelę.
Enkomiastyczne treści medalu Izabeli Jagiellonki nie miały wpływu na re-
zultat polityczno-matrymonialnych zabiegów Bony. Wkrótce jedynym realnym
kandydatem do ręki córki pozostał król węgierski - Jan Zapolya. Po raz pierwszy
wspomniano o tej kandydaturze w 1526 r., kiedy królewna miała zaledwie siedem
latd^ Po śmierci Ludwika II Jagiellończyka, króla Czech i Węgier, w bitwie pod
Mohaczem, stany czeskie 23 X 1526 r. wybrały w Pradze na swojego władcę Fer-
dynanda Habsburga. Węgrzy, 10 XI 1526 r. obrali monarchą Jana Zapolyę i na-
stępnego dnia go koronowano. Tymczasem węgierska partia dworska 16 XII 1526 r.
obrała królem Ferdynanda Habsburga. Który z nich utrzyma się na tronie, musia-
no rozstrzygnąć zbrojnie. Przez następne dziesięć lat Węgry wykrwawiały się
w wojnie domowej, Zapolya zaś coraz bardziej uzależniał się od Turcji. Nie dyspo-
nując siłą militarną zdolną do przechylenia szali zwycięstwa na swoją korzyść, szu-
kał zbliżenia z Polską, licząc na uzyskanie pomocy Zygmunta, którego pierwszą
żoną była jego siostra — Barbara Zapolya.*^ Monarcha, obawiając się zbrojnego
starcia z Turcją oraz konfliktu z Habsburgami, początkowo zajął stanowisko neu-
tralne, później oficjalnie odmówił pomocy.Zupełnie inaczej sytuację oceniła Bo-
na oraz przywódca stronnictwa narodowego - prymas Jan Łaski, dostrzegający ko-
nieczność zahamowania ekspansywnej polityki Habsburgów.
Zrozumienie skomplikowanych stosunków europejskich w latach 1527-1530
wymaga ich zarysowania. Po długich, niszczących wojnach, król Francji Franciszek I
i cesarz Karol V zawarli 3 VIII 1529 r. w Cambrai pokój rozstrzygający o supremacji
w Italii. Zwycięzcą został cesarz, pozbawiony zaś pomocy francuskiej papież Kle-
mens VII zawarł 29 VI 1529 r. z Karolem V pokój w Barcelonie, podporządkowu-
jąc się całkowicie polityce cesarskiej. Powszechny pokój i konfederację państw ogło-
szono w Bolonii 1 1 1530 r., a celem była pomoc Habsburgom w powstrzymaniu po-
chodu Turków na będące ich dziedzicznymi krajami ziemie austriackie. Głoszona po-
wszechnie idea powszechnej krucjaty antytureckiej była jedynie propagandowym ha-
słem Habsburgów. Rywalizacja, kto ma być królem węgierskim, odbywała się w nie-
zręcznej dla Zygmunta I sytuacji politycznej, balansował on bowiem pomiędzy
Habsburgami a tureckim zagrożeniem. Pragnąc chociaż częściowo zachować możność
'3^ Zasugerował to Andrzej Krzycki; zob. Duczmał (2000), s. 158.
'38 Zapolya powołał się na zawarty z nim w Krakowie 19 II 1512 r. tajny układ zobowiązujący obie stro-
ny do niesienia wzajemnej pomocy; zob. Z. Wojciechowski (1979), s. 287-288; 292 i 297; Pociecha
(1949-1958) t. 2, s. 141; Bączkowski (1995), s. 563-580; Duczmał (2000), s. 150.
'39 Pociecha, O z/'aaćz;Z.., (1947), s. 16-18.
418
znakomitego - zwłaszcza królewskiego - rodu. Niezupełnie mogę się też zgodzić,
że nowa, świeżo wyrosła gałąź na pniu ściętego drzewa to ż
73M Grabski nie sprecyzował bowiem, co rozumie przez
Czyżby ród Jagiellonów dawno już podupadł? A może j%wźy ^
jA%r)W2 nie odnosi się wyłącznie do rodu Jagiellonów, ale i Sforzów? Moim zda-
niem, wyobrażenie ilustruje inny topos. Z pnia ściętego drzewa nie wyrasta samot-
nie gałązka, bo w przyrodzie zdarza się to rzadko, lecz jest na nim zaszczepiona.
Wydaje się, że na pniu rodu Jagiellonów, dzięki Bonie, zaszczepiono młodą gałąz-
kę - Izabelę.
Enkomiastyczne treści medalu Izabeli Jagiellonki nie miały wpływu na re-
zultat polityczno-matrymonialnych zabiegów Bony. Wkrótce jedynym realnym
kandydatem do ręki córki pozostał król węgierski - Jan Zapolya. Po raz pierwszy
wspomniano o tej kandydaturze w 1526 r., kiedy królewna miała zaledwie siedem
latd^ Po śmierci Ludwika II Jagiellończyka, króla Czech i Węgier, w bitwie pod
Mohaczem, stany czeskie 23 X 1526 r. wybrały w Pradze na swojego władcę Fer-
dynanda Habsburga. Węgrzy, 10 XI 1526 r. obrali monarchą Jana Zapolyę i na-
stępnego dnia go koronowano. Tymczasem węgierska partia dworska 16 XII 1526 r.
obrała królem Ferdynanda Habsburga. Który z nich utrzyma się na tronie, musia-
no rozstrzygnąć zbrojnie. Przez następne dziesięć lat Węgry wykrwawiały się
w wojnie domowej, Zapolya zaś coraz bardziej uzależniał się od Turcji. Nie dyspo-
nując siłą militarną zdolną do przechylenia szali zwycięstwa na swoją korzyść, szu-
kał zbliżenia z Polską, licząc na uzyskanie pomocy Zygmunta, którego pierwszą
żoną była jego siostra — Barbara Zapolya.*^ Monarcha, obawiając się zbrojnego
starcia z Turcją oraz konfliktu z Habsburgami, początkowo zajął stanowisko neu-
tralne, później oficjalnie odmówił pomocy.Zupełnie inaczej sytuację oceniła Bo-
na oraz przywódca stronnictwa narodowego - prymas Jan Łaski, dostrzegający ko-
nieczność zahamowania ekspansywnej polityki Habsburgów.
Zrozumienie skomplikowanych stosunków europejskich w latach 1527-1530
wymaga ich zarysowania. Po długich, niszczących wojnach, król Francji Franciszek I
i cesarz Karol V zawarli 3 VIII 1529 r. w Cambrai pokój rozstrzygający o supremacji
w Italii. Zwycięzcą został cesarz, pozbawiony zaś pomocy francuskiej papież Kle-
mens VII zawarł 29 VI 1529 r. z Karolem V pokój w Barcelonie, podporządkowu-
jąc się całkowicie polityce cesarskiej. Powszechny pokój i konfederację państw ogło-
szono w Bolonii 1 1 1530 r., a celem była pomoc Habsburgom w powstrzymaniu po-
chodu Turków na będące ich dziedzicznymi krajami ziemie austriackie. Głoszona po-
wszechnie idea powszechnej krucjaty antytureckiej była jedynie propagandowym ha-
słem Habsburgów. Rywalizacja, kto ma być królem węgierskim, odbywała się w nie-
zręcznej dla Zygmunta I sytuacji politycznej, balansował on bowiem pomiędzy
Habsburgami a tureckim zagrożeniem. Pragnąc chociaż częściowo zachować możność
'3^ Zasugerował to Andrzej Krzycki; zob. Duczmał (2000), s. 158.
'38 Zapolya powołał się na zawarty z nim w Krakowie 19 II 1512 r. tajny układ zobowiązujący obie stro-
ny do niesienia wzajemnej pomocy; zob. Z. Wojciechowski (1979), s. 287-288; 292 i 297; Pociecha
(1949-1958) t. 2, s. 141; Bączkowski (1995), s. 563-580; Duczmał (2000), s. 150.
'39 Pociecha, O z/'aaćz;Z.., (1947), s. 16-18.
418