Noris, Enrico: Cenotaphia Pisana Caii et Lvcii Caesarum dissertationibus illustrata: Coloniae Obseqventis Ivliae Pisanae origo ... ; Caesaris vtriusque vita, gesta, & annuae eorundem inferiae exponuntur ... ; Parergon De annis regni Herodis: de Praesidibus Syriae, ac Romanis in Asia Prouincijs (Venetiis, 1681) [Cicognara, 4056]

Diilertatio Secunda. 3 47

decimam significari , sed decimam, non quidem eiusdem mensis , fed tum
decimam diem ante, idest , praecedentem Kalendas , tum decimam post,
nempe posteriorem Kalendis * Hinc Caius I. C. eodem D. libro L. 133. ait:
Pofi Kalendas lanuarias die tertio pro falute Principis vota fufcipiuntur;
nempe III. Nonas Ianuarias. Hinc apparet alium plane mensem significari
hisce loquendi phrasibus: Ante decimum KaL Aprilis: ac pofi dectmurru
Kal. Aprilis > priori enim modo dicendi designatur dies 13. Martij > altcro
vero dies posterior decimo Kal. Aprilis. Quare Labbantij verborum formula
neminem veterum Latinorum aubborem habet, ac dobbissimis recentiori-
bus improbatur . Scio Astronomos diem a meridie praxedentis ad meri-
diem insequentis diei numerare . Hinc dies 13. Martij post meridiem ip-
sis dicitur pofi diem decimum Ka{endas Aprilis . Labtantius vt designaret
tempus diei, qua passus est Dominus , videlicet post meridiem diei 13-
Martij,fcripsit iuxta modum loquendi Astronomorum . Hxc tamen non qui-
dem eruditissimo Baluzio opposita, ied proposita, ac eiusdem censurae suppo-
sitavelim.

Ex hucusque diiputatis verbailla Caiani Cenotaphij A. D. VIIII. K. MAR-
TIAS optime intelliguntur , nempe designare : Ante diem IX. Kalendas
JS/lartias , seu Nono Kalendas Martias, videlicet diem XXI. Februarij,
qua Caius Cassar excessk. Scaliger libro 1. emendat. temp. agens de anno ve-
teri Romanorum pagina 166. ait: Locutio autemilla ANTE DIEM corn~
prehendit etiam tempus proximum ante ortum, imo a media noffe ad ortum.
Etenim Romani diem a media nobte ad proxime insequentem mediam no-
£tem numerabant, vti notant Censorinus capite 10. de die Natali &C Macro-
bius libro 1. Satur. cap. 3. Hinc Scaliger putat ea phrasi ante diem proprie
signisicari tempus diei inchoati a media nodte ad ortum Solis , quod Auso-
nij testimonio confirmat ad Paulinum scribentis: lam prima nox erat antc_j
diem nonum decimum Kalend. lanuariarum , cum reddita mihi funt litera
tm oppido quam literata . Hxc tamen nihil probant *, siquidem etiamsi ille
Paulim literas accepisset prima vel secunda vigilia, re£te dixisset eas se li-
teras accepisse no£te ante diem XIX. Kalendarum. Et sane Scaliger eam opi-
nionem ex pluribus Ciceronis locis deducere poterat , quorum nonnuUa lau-
dabo. In Iib.4. ad Atricum epist. 3. ait: Ante diem XII Kalend. Decemhris
Milo media nocte cum magna manu in campum <venit: Etpostea: Antcs
diem VIII Kalendas h&c ego fcribebam, hora nottis nona . Ibidem initio
epist. 4. Periucundus mihi Cincius fuit ante diem tertium Kal. Februarias „
ante lucem. Lib. 1. famil. epist. 2,. ad Lentulum editionis Grceuij : Hac fcri-
pfi A. D. XFL Kal. Febr. ante lucem. Lib. 16. epist. 5. ad Tironem : Inde^j
ante lucem proficifcentes, ante diem VIII Idus Nou. has literas dedimus. Ce-
terum ex his alijique limilibus loquendi formulis , qux in Ciceronis epiftolis
occurrunt, oppositum potiiis probari puto, quam id quod Scaliger excogita-
uit. Nam si ante diem proprie significat tempus diei a media no£te ad or-
tum, cur Cicero huic charasteri temporis ante diem toties addit ante lucem ?
cum vero hxc designatio temporis diei haud superssub addita fuerit, conle-
quens est , vt eis verbis ante diem antelucanum tempus non indicetur .
Idem Cicero libro 15. fam. epist. 4. ad Catonem edit. Grxuij ait: A. D.
quartum Idus Otdobres, cum aduesperasceret, expedito exercitu, itanossu iter
seci, *vt adtertium Idus Octobres cum lucisceret, in Amanum ascenderem.

Xx 2, Ita