DOI Heft:
Artykuły
DOI Artikel:Bogucki, Mateusz: Czy istnieją monety Miecława, zbuntowanego cześnika Mieszka II?
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.31073#0138
MATEUSZ BOGUCKi
monet polskich, jest stosunkowo ticzna grupa tzw. naśladownictw. Monety te
dotychczas rzadko były przedmiotem studiów, a to głównie za sprawą Joachima
Lelewela, który w opublikowanej w 1851 roku książce napisał: „Dziwacznych,
potwornych nawet tego czasu sztuk nie braknie: trzebaż je chciwie do mennic
polskich wnosić?"L Ów subiektywny osąd estetyczny w zasadzie wykluczył te
monety z badań naukowych nad początkami mennictwa na ziemiach polskich na
niemal 150 iat. Na szczęście w ciągu kilkunastu ostatnich lat studia takie są pro-
wadzone coraz częściej. Ujawniają one coraz to nowe typy monet, które można
próbować przypisywać mennictwu polskiemu. Stosunkowo łatwo jest uzasadnić
taką ich atiybucję, jeśli mamy do czynienia z łańcuchami połączeń stempli". Trud-
niejsza jest sytuacja, kiedy takich połączeń nie ma. Wtedy trzeba opierać się na
stylistyce monet, ich chronologii oraz rozprzestrzenieniu znalezisk. W niektórych
wypadkach monety takie można próbować przypisać konkretnemu emitentowi.
W innych zaś, choć jest wielce prawdopodobne, że powstały na danym terenie,
trudno dopasować je do konkretnej postaci historycznej^
Zanim przejdziemy do próby odpowiedzi na postawione w tytule pytanie, na-
leży pokrótce scharakteryzować ową dużą grupę monet, określaną w literaturze
jako naśladownictwa. Dla wczesnego średniowiecza można wyróżnić pewne ich
cechy, pozwalające w sposób ogólny odróżnić imitacje pełniące funkcję mone-
ty oficjalnej od tych nieoficjalnych i wreszcie od fałszerstw na szkodę emitenta
i użytkownika. Monety będące produktami mennic pozostających pod kontrolą
6 J. LELEWEL, „Pieniądze Piastów", [w:] PoA/ra t. 4, Poznań 1851, s. 346.
^ P. 1L1SCH, S. SUCHODOLSKI, „Eine Erweiterung der Munzserien Bolesław Chrobrys",
W//77/'z/7M(ycz?7<? XLV11, 2003, z. 1 (Po/A/? AGwAwnPc News VII), s. 97-104; M. BOGUCKI, „Nieznana hybryda
denara PR1NCES POLONIE i nowy typ monety Bolesława Chrobrego", lUzMbwo.sc/ AMZwzzwrrtyczzłe L, 2006,
z. 2, s. 181-194; IDEM, „Poprawianie stempii monet Bolesława Chrobrego i Mieszka 11", łUPr/ozwo^c/NMzrz/zwćr-
(yczne LIV, 2010, z. 2, s. 172-192; K. JONSSON, S. SUCHODOLSKI, „Anew coin type ofBo!esiav the Brave
found in Sweden", IDPPozwoicz'W/wzzwoĄczwg LIII, 2009, z. 1, s. 29^10.
s Jak w wypadku naśladownictw sasko-bawarskich z inskrypcjami: .V1DV oraz +J1VA - por. P. IL1SCH,
„Regensburg- und Otto-Adeiheid-lmitationen aus Polen?", IKG&wo.ścI AGw/zmatyczyze XXXVIII, 1994, z. 1-2,
s. 65-70; BOGUCKI, „Nieznana hybryda...", s. 186; IDEM, „^omePo/AA zwRot/owj...", s. 114—117.
^ A. MIKOŁAJCZYK, „Trzy naśladowcze pensy typu CRVX znalezione na Kujawach", [w:] S.K. KU-
CZYŃSKI, S. SUCHODOLSKI (red.), W/wwM g/ JTAtozio. P/ezyńycP Pzmo/zy .śrerńi/owzeczMe/, Warszawa 1985,
s. 57-61; B. PASZKIEWICZ, „Rozsypane kamienie zaginionej mozaiki: średniowieczne mennictwo kujawskie",
[w:] W. GARBACZEWSK1, R. KABACIŃSKI (red.), Dz/g/e /77gr77<?<7z<3 ^/7^owo.śc/' 7*gg/o77r/
77707^A/ego, Bydgoszcz 2006, s. 16-17; IDEM, „Angto-Saxon and lmitative Pennies frorn the Raciążek Hoard
(1940)", A7//77M 777r7/7'c C/77077/c/g 166, 2006, s. 251-268; P. IL1SCH, „Eine Serie weststawischer Mtinzen des 11.
Jahrhunderts", Rg777T7g7* A:7777 A777ć7/Ag/7gFor^g/77/77gg77 4, 1990, s. 7-13; IDEM, „Polnische Otto-Adelheid-Pfenni-
ge", WG&wo.yg/ W7777 7'z/77r7Ącz77g XXXIV, 1990, z. 3-4, s. 160-163; IDEM, „Eine polnische oder pommerische
Pragegruppe des 11. Jahrhunderts", JTG&wo.śc/ AG7777Z777<3tyczr7e XL)X, 2005, z. 2, s. 191-196; M. BOGUCKI,
„Główne etapy upieniężnienia rynków na ziemiach polskich we wczesnym średniowieczu", [w:] J. PARAHUS
(red.), Up/'g77/^Ź77/'g77/'g. A7'g<7y 777077g?<2 ^/ny'g /77g77/ą<7zg777. A7POgÓ/770/7oA^Ć7 ^g^/O 77777777Z7770ĄCZ77r7 JVowg/ 5o//',
Nowa Sól 2011, s. 69-90; IDEM, „Zachodniosłowiańskie naśladownictwa monet bawarskich z X i XI wieku",
[w:] W. GARBACZEWSKI, R. MACYRA (red.), P/g77/y<Tz /' /7a Poznań 2012, s. 85-110 („Studia
nad Dziejami Pieniądza i Bankowości w Polsce", t. 2); IDEM, „Mennictwo naśladowcze Słowiańszczyzny pół-
nocno-zachodniej w X i XI wieku", IKrryzcw^A/' Pm77y/77/A W//77/z777<2/Tgz77.y 1,2012, s. 3-14.
monet polskich, jest stosunkowo ticzna grupa tzw. naśladownictw. Monety te
dotychczas rzadko były przedmiotem studiów, a to głównie za sprawą Joachima
Lelewela, który w opublikowanej w 1851 roku książce napisał: „Dziwacznych,
potwornych nawet tego czasu sztuk nie braknie: trzebaż je chciwie do mennic
polskich wnosić?"L Ów subiektywny osąd estetyczny w zasadzie wykluczył te
monety z badań naukowych nad początkami mennictwa na ziemiach polskich na
niemal 150 iat. Na szczęście w ciągu kilkunastu ostatnich lat studia takie są pro-
wadzone coraz częściej. Ujawniają one coraz to nowe typy monet, które można
próbować przypisywać mennictwu polskiemu. Stosunkowo łatwo jest uzasadnić
taką ich atiybucję, jeśli mamy do czynienia z łańcuchami połączeń stempli". Trud-
niejsza jest sytuacja, kiedy takich połączeń nie ma. Wtedy trzeba opierać się na
stylistyce monet, ich chronologii oraz rozprzestrzenieniu znalezisk. W niektórych
wypadkach monety takie można próbować przypisać konkretnemu emitentowi.
W innych zaś, choć jest wielce prawdopodobne, że powstały na danym terenie,
trudno dopasować je do konkretnej postaci historycznej^
Zanim przejdziemy do próby odpowiedzi na postawione w tytule pytanie, na-
leży pokrótce scharakteryzować ową dużą grupę monet, określaną w literaturze
jako naśladownictwa. Dla wczesnego średniowiecza można wyróżnić pewne ich
cechy, pozwalające w sposób ogólny odróżnić imitacje pełniące funkcję mone-
ty oficjalnej od tych nieoficjalnych i wreszcie od fałszerstw na szkodę emitenta
i użytkownika. Monety będące produktami mennic pozostających pod kontrolą
6 J. LELEWEL, „Pieniądze Piastów", [w:] PoA/ra t. 4, Poznań 1851, s. 346.
^ P. 1L1SCH, S. SUCHODOLSKI, „Eine Erweiterung der Munzserien Bolesław Chrobrys",
W//77/'z/7M(ycz?7<? XLV11, 2003, z. 1 (Po/A/? AGwAwnPc News VII), s. 97-104; M. BOGUCKI, „Nieznana hybryda
denara PR1NCES POLONIE i nowy typ monety Bolesława Chrobrego", lUzMbwo.sc/ AMZwzzwrrtyczzłe L, 2006,
z. 2, s. 181-194; IDEM, „Poprawianie stempii monet Bolesława Chrobrego i Mieszka 11", łUPr/ozwo^c/NMzrz/zwćr-
(yczne LIV, 2010, z. 2, s. 172-192; K. JONSSON, S. SUCHODOLSKI, „Anew coin type ofBo!esiav the Brave
found in Sweden", IDPPozwoicz'W/wzzwoĄczwg LIII, 2009, z. 1, s. 29^10.
s Jak w wypadku naśladownictw sasko-bawarskich z inskrypcjami: .V1DV oraz +J1VA - por. P. IL1SCH,
„Regensburg- und Otto-Adeiheid-lmitationen aus Polen?", IKG&wo.ścI AGw/zmatyczyze XXXVIII, 1994, z. 1-2,
s. 65-70; BOGUCKI, „Nieznana hybryda...", s. 186; IDEM, „^omePo/AA zwRot/owj...", s. 114—117.
^ A. MIKOŁAJCZYK, „Trzy naśladowcze pensy typu CRVX znalezione na Kujawach", [w:] S.K. KU-
CZYŃSKI, S. SUCHODOLSKI (red.), W/wwM g/ JTAtozio. P/ezyńycP Pzmo/zy .śrerńi/owzeczMe/, Warszawa 1985,
s. 57-61; B. PASZKIEWICZ, „Rozsypane kamienie zaginionej mozaiki: średniowieczne mennictwo kujawskie",
[w:] W. GARBACZEWSK1, R. KABACIŃSKI (red.), Dz/g/e /77gr77<?<7z<3 ^/7^owo.śc/' 7*gg/o77r/
77707^A/ego, Bydgoszcz 2006, s. 16-17; IDEM, „Angto-Saxon and lmitative Pennies frorn the Raciążek Hoard
(1940)", A7//77M 777r7/7'c C/77077/c/g 166, 2006, s. 251-268; P. IL1SCH, „Eine Serie weststawischer Mtinzen des 11.
Jahrhunderts", Rg777T7g7* A:7777 A777ć7/Ag/7gFor^g/77/77gg77 4, 1990, s. 7-13; IDEM, „Polnische Otto-Adelheid-Pfenni-
ge", WG&wo.yg/ W7777 7'z/77r7Ącz77g XXXIV, 1990, z. 3-4, s. 160-163; IDEM, „Eine polnische oder pommerische
Pragegruppe des 11. Jahrhunderts", JTG&wo.śc/ AG7777Z777<3tyczr7e XL)X, 2005, z. 2, s. 191-196; M. BOGUCKI,
„Główne etapy upieniężnienia rynków na ziemiach polskich we wczesnym średniowieczu", [w:] J. PARAHUS
(red.), Up/'g77/^Ź77/'g77/'g. A7'g<7y 777077g?<2 ^/ny'g /77g77/ą<7zg777. A7POgÓ/770/7oA^Ć7 ^g^/O 77777777Z7770ĄCZ77r7 JVowg/ 5o//',
Nowa Sól 2011, s. 69-90; IDEM, „Zachodniosłowiańskie naśladownictwa monet bawarskich z X i XI wieku",
[w:] W. GARBACZEWSKI, R. MACYRA (red.), P/g77/y<Tz /' /7a Poznań 2012, s. 85-110 („Studia
nad Dziejami Pieniądza i Bankowości w Polsce", t. 2); IDEM, „Mennictwo naśladowcze Słowiańszczyzny pół-
nocno-zachodniej w X i XI wieku", IKrryzcw^A/' Pm77y/77/A W//77/z777<2/Tgz77.y 1,2012, s. 3-14.