DOI Artikel:
Kalinowski, Lech: Muzeum a nauka
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.26678#0012
jak sądzę, ważniejszy od pierwszego, ten mianowicie, że przemawiać mam jako
przedstawiciel uczelni, która w dziejach nauki polskiej zajmuje miejsce znako-
mite.
W tych warunkach, skoro zdecydowałem się mówić o stosunku muzeum
do nauki, najprostszą rzeczą byłoby najpierw określić muzeum jako miejsce:
po pierwsze gromadzenia, po drugie przechowywania i zabezpieczania, a po
trzecie udostępniania zbiorów społeczeństwu, a ustaliwszy w ten sposób jego
podstawowe funkcje, zwrócić z kolei uwagę z jednej strony na znaczenie badań
naukowych dla wykonywania tych funkcji, z drugiej zaś na znaczenie muzeum
jako warsztatu pracy dla badań naukowych z zakresu wytyczonego charakte-
rem przechowywanych przedmiotów.
Ponieważ jednak jestem historykiem sztuki, większość w takim wypadku
omawianych przeze mnie zagadnień byłaby obrazem moich doświadczeń
przede wszystkim w zakresie badań nad sztuką. A tymczasem muzea arty-
styczno-historyczne zajmują wprawdzie poczesne miejsce w muzealnictwie,
jednakże nie wyłączne. Udział w komisji egzaminacyjnej, działającej pod
komec pierwszego kursu Podyplomowego Studium Muzeologicznego, pozwolił
mi uświadomić sobie lepiej niż by to można było przypuszczać na podstawie
ogólnego podziału uczestników kursu na cztery grupy, obejmujące: archeologię,
etnografię, historię i historię sztuki, że byli nimi przedstawiciele różnych
specjalności i różnych muzeów resortowych: m. in. muzeum pocztowego we
Wrocławiu, kolejnictwa w Warszawie, miedzi w Legnicy czy muzeum bio-
graficznego Aleksandra Zawadzkiego w Częstochowie. Również i tym razem
są wśród Państwa, niezależnie od organizacyjnego podziału na trzy grupy
odpowiadające zakresowi etnografii, historii i historii sztuki, pracownicy
wielu dziedzin wykraczających poza bliski mi zakres historii sztuki, dlatego
postanowiłem poruszyć pewne bardzo ogólne, ale—jak mniemam — pod-
stawowe zagadnienia związane w perspektywie historycznej z terminem i po-
jęciem muzeum nie tyle w znaczeniu dzisiejszym, które niekiedy zbyt silnie
kojarzy się z funkcją jakby biernego gromadzenia i przechowywania zbiorów,
ale w znaczeniu, które skrystalizowało się na samym początku dziejów insty-
tucji muzeum, a trwało jako nurt dłużej, niż się na ogół przypuszcza i przyjmuje,
i bywa, że istnieje jeszcze dzisiaj.
Jego Magnificencja Rektor Mieczysław Karaśniejednokrotnieprzypominał
mi przy różnych okazjach, że byłem wychowankiem gimnazjum w Chyrowie,
w pełnym brzmieniu Zakładu Naukowo-Wychowawczego w Bąkowicach
pod Chyrowem, położonego między Dobromilem a Samborem, dziś na terenie
Związku Radzieckiego. Na pewno Państwa nie zdziwi, że tam właśnie
spotkałem się po raz pierwszy z terminem i pojęciem muzeum, bo każdy z nas
przecież dowiadywał się o muzeum w ramach zajęć wieku szkolnego; tym
bardziej tam, że w gimnazjum, do którego uczęszczałem, było bogate muzeum
przyrodnicze, z takimi działami jak botanika, zoologia, entomologia i minera-
Iogia. Może jednak wywołać zdziwienie, że słowo muzeum w praktyce co-
dziennej życia szkolnego nie oznaczało dla mnie i moich kolegów zbiorów,
6
przedstawiciel uczelni, która w dziejach nauki polskiej zajmuje miejsce znako-
mite.
W tych warunkach, skoro zdecydowałem się mówić o stosunku muzeum
do nauki, najprostszą rzeczą byłoby najpierw określić muzeum jako miejsce:
po pierwsze gromadzenia, po drugie przechowywania i zabezpieczania, a po
trzecie udostępniania zbiorów społeczeństwu, a ustaliwszy w ten sposób jego
podstawowe funkcje, zwrócić z kolei uwagę z jednej strony na znaczenie badań
naukowych dla wykonywania tych funkcji, z drugiej zaś na znaczenie muzeum
jako warsztatu pracy dla badań naukowych z zakresu wytyczonego charakte-
rem przechowywanych przedmiotów.
Ponieważ jednak jestem historykiem sztuki, większość w takim wypadku
omawianych przeze mnie zagadnień byłaby obrazem moich doświadczeń
przede wszystkim w zakresie badań nad sztuką. A tymczasem muzea arty-
styczno-historyczne zajmują wprawdzie poczesne miejsce w muzealnictwie,
jednakże nie wyłączne. Udział w komisji egzaminacyjnej, działającej pod
komec pierwszego kursu Podyplomowego Studium Muzeologicznego, pozwolił
mi uświadomić sobie lepiej niż by to można było przypuszczać na podstawie
ogólnego podziału uczestników kursu na cztery grupy, obejmujące: archeologię,
etnografię, historię i historię sztuki, że byli nimi przedstawiciele różnych
specjalności i różnych muzeów resortowych: m. in. muzeum pocztowego we
Wrocławiu, kolejnictwa w Warszawie, miedzi w Legnicy czy muzeum bio-
graficznego Aleksandra Zawadzkiego w Częstochowie. Również i tym razem
są wśród Państwa, niezależnie od organizacyjnego podziału na trzy grupy
odpowiadające zakresowi etnografii, historii i historii sztuki, pracownicy
wielu dziedzin wykraczających poza bliski mi zakres historii sztuki, dlatego
postanowiłem poruszyć pewne bardzo ogólne, ale—jak mniemam — pod-
stawowe zagadnienia związane w perspektywie historycznej z terminem i po-
jęciem muzeum nie tyle w znaczeniu dzisiejszym, które niekiedy zbyt silnie
kojarzy się z funkcją jakby biernego gromadzenia i przechowywania zbiorów,
ale w znaczeniu, które skrystalizowało się na samym początku dziejów insty-
tucji muzeum, a trwało jako nurt dłużej, niż się na ogół przypuszcza i przyjmuje,
i bywa, że istnieje jeszcze dzisiaj.
Jego Magnificencja Rektor Mieczysław Karaśniejednokrotnieprzypominał
mi przy różnych okazjach, że byłem wychowankiem gimnazjum w Chyrowie,
w pełnym brzmieniu Zakładu Naukowo-Wychowawczego w Bąkowicach
pod Chyrowem, położonego między Dobromilem a Samborem, dziś na terenie
Związku Radzieckiego. Na pewno Państwa nie zdziwi, że tam właśnie
spotkałem się po raz pierwszy z terminem i pojęciem muzeum, bo każdy z nas
przecież dowiadywał się o muzeum w ramach zajęć wieku szkolnego; tym
bardziej tam, że w gimnazjum, do którego uczęszczałem, było bogate muzeum
przyrodnicze, z takimi działami jak botanika, zoologia, entomologia i minera-
Iogia. Może jednak wywołać zdziwienie, że słowo muzeum w praktyce co-
dziennej życia szkolnego nie oznaczało dla mnie i moich kolegów zbiorów,
6