DOI Artikel:
Dreścik, Jan: Epitafium Jana Leopolity: próba interpretacji treści
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.26678#0038
nawet Leopolitę na obiad i zachęcał do częstych odwiedzin. Świadczy to o po-
zycji Kasprowicza, czołowego uniwersyteckiego teologa o humanistycznym
wykształceniu, a równocześnie wybitnego kaznodziei zwałczającego z ambon
postępy reformacji. Łączył on bowiem z zajęciami na akademii działalność
kaznodziejską w katedrze, kolegiacie Wszystkich Świętych, a od r. 1564 w ko-
ściele Mariackim. Kazania. jego, niestety nie zachowane, przyniosły mu wielką
sławę u współczesnych i pamięć potomnych 3. 22 XII 1569 uzyskał Leopolita
doktorat teologii. Był kanonikiem kolegiaty Św. Floriana, posiadał też kilka
innych beneficjów kościelnych. Późniejsza o pół wieku, a niebagatelna dla
dalszych rozważań relacja oddaje dobrze atmosferę świątobliwości, która
towarzyszyła ostatnim chwilom Kasprowicza. „Zarażony od świec” na po-
grzebie Stanisława Barziego, „intellexit sibi de vita esse migrandum, sollicitus
de salute hominum, quos iam doctrina instruere non potuit, exemplo suo
moriens ad oboedientiam Ecclesiae adducere conatus est. Convocato populo
die Sacro per omnia templa voce Concionatorum in maius Collegium, ad
horam praestitutam, iubet se efferi aream Collegii, et Cygnea voce adhortatus
populum ad religionem Romanae Ecclesiae pure et sanctae retinendam, in
spectantibus omnibus, viaticum sibi specie sub una dari postulavit, ut auditores
suos de veritate Corporis Christi, et de usu Sacramenti sub una specie, et
vocis confessione et facto suo confirmaret” 4. Zmarł Leopolita 7 kwietnia
r. 1572 „non sine luctu populari” 5. Pamięć jego uczcili przyjaciele — Marcin
Głicki kazaniem, Stanisław Mareniusz zaś wierszami 6.
W partii cokołowej epitafium tablicę z inskrypcją 7 flankują z obu stron
pary wolut (ryc. 1). Ponad nakrywającym ją gzymsem wznosi się jak gdyby
aedicula mieszcząca popiersie zmarłego. Rolę podpór bo.cznych pełnią dwie
męskie hermy jońskie, dźwigające załamujące się (z wyjątkiem gzymsu) belko-
wanie. Środkową — pomiędzy przełamaniami — część fryzu wypełnia również
napis 8. Konstrukcja ta ujęta jest z obu stron w woluty, podobne jak w dolnej
3 „Jako cię zapomnieć mam złotej wymowy Janie Leopoiito, któryś na pogrzebnym kazaniu
od świec zarażony poległ”. P. Skarga, Żywoty świętych..., Kraków 1619, s. 1162.
4 M. J. Praeclaide, Yindiciae scripto in academicos..., Cracoviae 1612 (powinno być 1623),
s. B 3.
s W. Kuczborski do Kromera, cyt. wg H. Barycz, Historia Uniwersytetu Jagiellońskiego w epoce
humanizmu, Kraków 1935, s. 418.
6 L. Hajdukiewicz,Leopolita Jan (Młodszy), w: Polskislownikbiograficzny, XVII, Wrocław—
Warszawa—Kraków—Gdańsk 1972, s. 74—76, tam też wcześniejsza literatura.
7 HOC TUMULO MORIENS PONI SUA MEMBRA IOANNES / IUSSIT, PATRIA CUI
TERRA LEONIS ERAT./ ELOQUIOQUE POTENS, VIGILANS ET PASTOR OVILIS. / NAM
DOCUIT CIVES IURA SACRATA DEI. / MORIBUS AC VITAE CURSU SUAVISSIMUS,
OMNI / GRATUS ERAT POPULO PRINCIPIBUSQUE VIRIS. / HAERETICAM PESTEM
DUM FORTIBUS OPPRIMIT ARMIS, / IN MEDIO CURSU MORTE PEREMPTUS OBIT. /
VIVAT IN ARCE POLI, DIVORUM LUMINE SACRO, / INTER CONVIVAS ANGELI-
COSQUE CHOROS.
8 EPITAPHIUM REVERENDI ET CLARISSIMI VIERI[!] DOMINI / JOANNI LEOPO-
LIENSIS THEOLOGIAE DOCTORIS / CANONICI SANCTI FLORIANI, CONCIONATORIS
CRACOVIENSIS. / ANNO 1572, MORTUI AETATIS 49.
32
zycji Kasprowicza, czołowego uniwersyteckiego teologa o humanistycznym
wykształceniu, a równocześnie wybitnego kaznodziei zwałczającego z ambon
postępy reformacji. Łączył on bowiem z zajęciami na akademii działalność
kaznodziejską w katedrze, kolegiacie Wszystkich Świętych, a od r. 1564 w ko-
ściele Mariackim. Kazania. jego, niestety nie zachowane, przyniosły mu wielką
sławę u współczesnych i pamięć potomnych 3. 22 XII 1569 uzyskał Leopolita
doktorat teologii. Był kanonikiem kolegiaty Św. Floriana, posiadał też kilka
innych beneficjów kościelnych. Późniejsza o pół wieku, a niebagatelna dla
dalszych rozważań relacja oddaje dobrze atmosferę świątobliwości, która
towarzyszyła ostatnim chwilom Kasprowicza. „Zarażony od świec” na po-
grzebie Stanisława Barziego, „intellexit sibi de vita esse migrandum, sollicitus
de salute hominum, quos iam doctrina instruere non potuit, exemplo suo
moriens ad oboedientiam Ecclesiae adducere conatus est. Convocato populo
die Sacro per omnia templa voce Concionatorum in maius Collegium, ad
horam praestitutam, iubet se efferi aream Collegii, et Cygnea voce adhortatus
populum ad religionem Romanae Ecclesiae pure et sanctae retinendam, in
spectantibus omnibus, viaticum sibi specie sub una dari postulavit, ut auditores
suos de veritate Corporis Christi, et de usu Sacramenti sub una specie, et
vocis confessione et facto suo confirmaret” 4. Zmarł Leopolita 7 kwietnia
r. 1572 „non sine luctu populari” 5. Pamięć jego uczcili przyjaciele — Marcin
Głicki kazaniem, Stanisław Mareniusz zaś wierszami 6.
W partii cokołowej epitafium tablicę z inskrypcją 7 flankują z obu stron
pary wolut (ryc. 1). Ponad nakrywającym ją gzymsem wznosi się jak gdyby
aedicula mieszcząca popiersie zmarłego. Rolę podpór bo.cznych pełnią dwie
męskie hermy jońskie, dźwigające załamujące się (z wyjątkiem gzymsu) belko-
wanie. Środkową — pomiędzy przełamaniami — część fryzu wypełnia również
napis 8. Konstrukcja ta ujęta jest z obu stron w woluty, podobne jak w dolnej
3 „Jako cię zapomnieć mam złotej wymowy Janie Leopoiito, któryś na pogrzebnym kazaniu
od świec zarażony poległ”. P. Skarga, Żywoty świętych..., Kraków 1619, s. 1162.
4 M. J. Praeclaide, Yindiciae scripto in academicos..., Cracoviae 1612 (powinno być 1623),
s. B 3.
s W. Kuczborski do Kromera, cyt. wg H. Barycz, Historia Uniwersytetu Jagiellońskiego w epoce
humanizmu, Kraków 1935, s. 418.
6 L. Hajdukiewicz,Leopolita Jan (Młodszy), w: Polskislownikbiograficzny, XVII, Wrocław—
Warszawa—Kraków—Gdańsk 1972, s. 74—76, tam też wcześniejsza literatura.
7 HOC TUMULO MORIENS PONI SUA MEMBRA IOANNES / IUSSIT, PATRIA CUI
TERRA LEONIS ERAT./ ELOQUIOQUE POTENS, VIGILANS ET PASTOR OVILIS. / NAM
DOCUIT CIVES IURA SACRATA DEI. / MORIBUS AC VITAE CURSU SUAVISSIMUS,
OMNI / GRATUS ERAT POPULO PRINCIPIBUSQUE VIRIS. / HAERETICAM PESTEM
DUM FORTIBUS OPPRIMIT ARMIS, / IN MEDIO CURSU MORTE PEREMPTUS OBIT. /
VIVAT IN ARCE POLI, DIVORUM LUMINE SACRO, / INTER CONVIVAS ANGELI-
COSQUE CHOROS.
8 EPITAPHIUM REVERENDI ET CLARISSIMI VIERI[!] DOMINI / JOANNI LEOPO-
LIENSIS THEOLOGIAE DOCTORIS / CANONICI SANCTI FLORIANI, CONCIONATORIS
CRACOVIENSIS. / ANNO 1572, MORTUI AETATIS 49.
32