DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.25725#0012
dotyczące sztuki francuskiej lub we Francji powstającej) koncentrowa-
ły się stale na osobach wielkich nowatorów, całą pozostałą - niezwy-
kle obfitą - spuściznę artystyczną kwitując epitetami: salonowa,
pompierska, akademicka. Wiek XX - lata estetycznego pluralizmu,
zdawałoby się wszechogarniającej tolerancji dla przeróżnych obja-
wów twórczości-nie znalazł wyrozumienia dla tego całego, wielkiego
rozdziału sztuki ubiegłego stulecia. „Nabraliśmy szczególnego przy-
zwyczajenia, by za miernego uważać każdego artystę, który u począt-
ków swej kariery nie szokuje i nie jest przedmiotem obelg i kpin" -
pisał Paul Valery'.
Przyczyną widzenia dziewiętnastowiecznej sztuki jako dziejów
zmagań „wielkich samotników" było w znacznej mierze trwanie
romantycznej koncepcji artysty - nie rozumianego przez współczes-
nych buntownika, tworzącego poza i ponad upodobaniami oraz modą
swego czasu i środowiska, w wyniosłej izolacji. To, co nazywano
„nowoczesnością", badano ahistorycznie, w zupełnym oderwaniu od
artystycznego kontekstu epoki. Co więcej, poglądy estetyczne bada-
czy były często tożsame z ideologią badanego kierunku. Byli oni wciąż
jeszcze ideowo i emocjonalnie uwikłani w stare dyskusje i walki
artystyczne, stając się przezto bardziej apologetami „nowoczesnych"
niż historykami. Mogło to dodawać ich pisarstwu pasji, ale odbierało
lub uniemożliwiało dystans niezbędny dla pełnego widzenia zjawisk
i naukowego ich poznania.
Od kilku lat daje się wszakże obserwować zwrot zainteresowania
ku sztuce „oficjalnej". Najbardziej widomym tego objawem są coraz
liczniejsze wystawy sztuki „pompierów". Jedną z pierwszych była
berlińska ekspozycja w roku 1968, którą, parafrazując Andre Malraux,
nazwano „Le Salon imaginaire", gromadząca obrazy z ubiegłowiecz-
nych wystaw światowych. Po niej przyszły dwa wielkie pokazy pary-
skie: „Equivoques" w Musee des Arts Decoratifs w roku 1973 i „Le
Musee du Luxembourg en 1874", urządzona w Grand Palais w roku
1974. Ta ostatnia była jedną z wystawzorganizowanych dla uczczenia
stulecia pierwszego wystąpienia impresjonistów, ukazującą oficjalne
tło tego kierunku. Ekspozycję w Hampstead na Long Island (będącą
6
ły się stale na osobach wielkich nowatorów, całą pozostałą - niezwy-
kle obfitą - spuściznę artystyczną kwitując epitetami: salonowa,
pompierska, akademicka. Wiek XX - lata estetycznego pluralizmu,
zdawałoby się wszechogarniającej tolerancji dla przeróżnych obja-
wów twórczości-nie znalazł wyrozumienia dla tego całego, wielkiego
rozdziału sztuki ubiegłego stulecia. „Nabraliśmy szczególnego przy-
zwyczajenia, by za miernego uważać każdego artystę, który u począt-
ków swej kariery nie szokuje i nie jest przedmiotem obelg i kpin" -
pisał Paul Valery'.
Przyczyną widzenia dziewiętnastowiecznej sztuki jako dziejów
zmagań „wielkich samotników" było w znacznej mierze trwanie
romantycznej koncepcji artysty - nie rozumianego przez współczes-
nych buntownika, tworzącego poza i ponad upodobaniami oraz modą
swego czasu i środowiska, w wyniosłej izolacji. To, co nazywano
„nowoczesnością", badano ahistorycznie, w zupełnym oderwaniu od
artystycznego kontekstu epoki. Co więcej, poglądy estetyczne bada-
czy były często tożsame z ideologią badanego kierunku. Byli oni wciąż
jeszcze ideowo i emocjonalnie uwikłani w stare dyskusje i walki
artystyczne, stając się przezto bardziej apologetami „nowoczesnych"
niż historykami. Mogło to dodawać ich pisarstwu pasji, ale odbierało
lub uniemożliwiało dystans niezbędny dla pełnego widzenia zjawisk
i naukowego ich poznania.
Od kilku lat daje się wszakże obserwować zwrot zainteresowania
ku sztuce „oficjalnej". Najbardziej widomym tego objawem są coraz
liczniejsze wystawy sztuki „pompierów". Jedną z pierwszych była
berlińska ekspozycja w roku 1968, którą, parafrazując Andre Malraux,
nazwano „Le Salon imaginaire", gromadząca obrazy z ubiegłowiecz-
nych wystaw światowych. Po niej przyszły dwa wielkie pokazy pary-
skie: „Equivoques" w Musee des Arts Decoratifs w roku 1973 i „Le
Musee du Luxembourg en 1874", urządzona w Grand Palais w roku
1974. Ta ostatnia była jedną z wystawzorganizowanych dla uczczenia
stulecia pierwszego wystąpienia impresjonistów, ukazującą oficjalne
tło tego kierunku. Ekspozycję w Hampstead na Long Island (będącą
6