Instytut Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]; Zakład Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]: Porta Aurea: Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego (9.2010)

II. 20. Personifikacje
czterech etapów życia
i temperamentów,
Tractatus de Quaternario,
około 1100 r., Cambridge,
Gonville and Caius
College, wg G. Liitke
Notarp, Von Heiterkeit,
Zorn, Schwermut und
Lethargie: Studien zur
Ikonographie der vier
Temperamente in der
niederldndischen Serien-
und Genregraphik des
16. und 17. Jahrhunderts,
Munster 1998

tpfcmnat- trtuttźy fafttttccitnfc* lyonta-

■tnu&d

m.AiSs futifTitmafytrufattLfl. - -

iLuf- yrttjntxSrv tiit-

. rfhaaiftŹtubćfftnylrs aStttfvj^ijxwayf3xtTcxIhi
łłł rcpxao Ais ecik^
ttas&od&ńśbn? t>evrx%t.\ •


-V •'

iy V\

v*



t

*,ł •

V

‘U

>/

.V .y,;łB^:2I'


.W

.'"W1

Wokół
zagadnień
formy...

na drugim zaś (il. 20) mają zróżnicowane pozy, zajęte są różnymi czynnościami
- są to wyobrażenia jednocześnie czterech etapów życia ludzkiego i czterech tem-
peramentów. Interesujący jest dla nas zwłaszcza drugi rysunek, na nim bowiem
powiązano fazy życia, jakości i płyny ustrojowe: dzieciństwu odpowiadały zimno,
wilgoć oraz flegma; młodości ciepło, wilgoć i krew; wiekowi dojrzałemu ciepło,
suchość i żółta żółć, natomiast starości zimno, suchość oraz czarna żółć.

Z XIII w. pochodzą najstarsze wyobrażenia temperamentów, które w prze-
ciwieństwie do tych z Cambridge ukazane są nie jako pojedyncze postaci,
lecz w formie „udramatyzowanej”, w działaniu, w obecności dodatkowych
osób. Takie alegoryczne ujęcia temperamentów znajdują się w rękopisie,
prawdopodobnie włoskiego pochodzenia, ze zbiorów berlińskich58. Sangwi-
nik przedstawiony jest jako osoba przyjazna, ofiarująca klęczącej przed nim
żonie sakiewkę; cholerykiem powoduje złość, okłada bowiem kijem swoją
żonę; flegmatyka pogrążonego we śnie próbuje budzić żona; zazdrosny,

58 Codex Hamilton 360 (Berlin, Staatliche Bibliothek), za: ibidem, s. 49, il. 3.

27