DOI Artikel:
Wardzyński, Michał: Import kamieni i dzieł rzeźby z Gotlandii do Rzeczypospolitej (od XIII do 2. połowy XVIII w.)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28101#0058
Michał
Wardzyński
II. 6. Chrzcielnica,
nieustalony warsztat
z Gotlandii,
około 1350-1375,
wapień olandzki
(warstwa
czerwonawa),
kościół
Wniebowzięcia
Najśw. Marii Panny,
Chełmno,
fot. M. Wardzyński
rytowane płyty nagrobne, ozdobione niekiedy brązowymi aplikacjami, zacho-
wane w kościołach Gdańska, Chełmna, Elbląga i Torunia oraz w katedrach
lokalnych diecezji w Chełmży, Kwidzynie i Fromborku28. Do najciekawszych
Płyty i pomniki nagrobne w zbiorach Muzeum Zamkowego w Malborku. Katalog, Malbork
2005, s. 12-15, 22-25. Tamże literatura przedmiotu. Dariusz Zagórski w 1989 r. na pod-
stawie analizy petrograficznej wykonanej w laboratorium konserwacji kamienia Pracowni
Konserwacji Zabytków w Toruniu określił wapień użyty w chełmżyńskiej płycie wielkiego
mistrza von Feuchtwangena za marmur wydobywany w Zalasie pod Krzeszowicami. Wokół
tej miejscowości znajdują się eksploatowane od XVIII w. złoża lakkolitu zwanego „porfi-
rem”, natomiast dopiero w tym samym stuleciu rozpoczęto na ograniczoną skalę wydobycie
żółtawego wapienia jurajskiego z pobliskiej Liguniowej Góry. Zob. D. Zagórski, Średnio-
wieczne inskrypcje katedry św. Trójcy w Chełmży, „Studia Pelplińskie” 1989, nr 20, s. 242,
248. Odnośnie do złóż w Zalasie zob.: R. Gradziński, Przewodnik geologiczny po okolicach
Krakowa, Warszawa 1972, s. 150-154; J. Rajchel, Kamienny Kraków. Spojrzenie geologa, wyd.
2 popr., Kraków 2005, s. 92-93. Należy zaznaczyć, że płytę Feuchtwangena odkuto z tego
samego wapienia co omówiona płyta z 1301 r. w Chełmie. Analogie kompozycji i typ uży-
tego kroju pisma w inskrypcji pozwalają uznać oba te zabytki za wyroby tego samego war-
sztatu kamieniarskiego.
28 J. Fleise, Die Bau- und Kunstdenkmaler der Provinz Westpreussen, Bd. VI und VII:
Der Kreis Thorn, Danzig 1889, s. 262 (płyta Bertolda Segebortha, mieszczanina z Lubeki
[zm. 1467 r.J w kościele farnym św. św. Janów w Toruniu); B. Engel, R. von Hanstein,
Danzigs mittelalterliche Grabsteine, [w:] Abhandlungen zur Landeskunde der Provinz West-
preussen, H. IV, Danzig 1893; KZSP, t. 11, z. 16, s. 16 (Chełmża); KZSP. Seria Nowa, t. 2:
Województwo elbłąskie, z. 1: Braniewo, Frombork, Orneta i okolice, opr. M. Arszyński,
M. Kutzner, Warszawa 1980, s. 71-72, 74-80; J. Obłąk, Katedra we Fromborku, Olsztyn
1980, s. 23; K. Cieślak, Kościół - cmentarzem. Sztuka nagrobna w Gdańsku (XV-XVIII w.).
»Długie trwanie« epitafium, Gdańsk 1992, szczególnie s. 107-111; ostatnio T. Piaskowski,
54
Wardzyński
II. 6. Chrzcielnica,
nieustalony warsztat
z Gotlandii,
około 1350-1375,
wapień olandzki
(warstwa
czerwonawa),
kościół
Wniebowzięcia
Najśw. Marii Panny,
Chełmno,
fot. M. Wardzyński
rytowane płyty nagrobne, ozdobione niekiedy brązowymi aplikacjami, zacho-
wane w kościołach Gdańska, Chełmna, Elbląga i Torunia oraz w katedrach
lokalnych diecezji w Chełmży, Kwidzynie i Fromborku28. Do najciekawszych
Płyty i pomniki nagrobne w zbiorach Muzeum Zamkowego w Malborku. Katalog, Malbork
2005, s. 12-15, 22-25. Tamże literatura przedmiotu. Dariusz Zagórski w 1989 r. na pod-
stawie analizy petrograficznej wykonanej w laboratorium konserwacji kamienia Pracowni
Konserwacji Zabytków w Toruniu określił wapień użyty w chełmżyńskiej płycie wielkiego
mistrza von Feuchtwangena za marmur wydobywany w Zalasie pod Krzeszowicami. Wokół
tej miejscowości znajdują się eksploatowane od XVIII w. złoża lakkolitu zwanego „porfi-
rem”, natomiast dopiero w tym samym stuleciu rozpoczęto na ograniczoną skalę wydobycie
żółtawego wapienia jurajskiego z pobliskiej Liguniowej Góry. Zob. D. Zagórski, Średnio-
wieczne inskrypcje katedry św. Trójcy w Chełmży, „Studia Pelplińskie” 1989, nr 20, s. 242,
248. Odnośnie do złóż w Zalasie zob.: R. Gradziński, Przewodnik geologiczny po okolicach
Krakowa, Warszawa 1972, s. 150-154; J. Rajchel, Kamienny Kraków. Spojrzenie geologa, wyd.
2 popr., Kraków 2005, s. 92-93. Należy zaznaczyć, że płytę Feuchtwangena odkuto z tego
samego wapienia co omówiona płyta z 1301 r. w Chełmie. Analogie kompozycji i typ uży-
tego kroju pisma w inskrypcji pozwalają uznać oba te zabytki za wyroby tego samego war-
sztatu kamieniarskiego.
28 J. Fleise, Die Bau- und Kunstdenkmaler der Provinz Westpreussen, Bd. VI und VII:
Der Kreis Thorn, Danzig 1889, s. 262 (płyta Bertolda Segebortha, mieszczanina z Lubeki
[zm. 1467 r.J w kościele farnym św. św. Janów w Toruniu); B. Engel, R. von Hanstein,
Danzigs mittelalterliche Grabsteine, [w:] Abhandlungen zur Landeskunde der Provinz West-
preussen, H. IV, Danzig 1893; KZSP, t. 11, z. 16, s. 16 (Chełmża); KZSP. Seria Nowa, t. 2:
Województwo elbłąskie, z. 1: Braniewo, Frombork, Orneta i okolice, opr. M. Arszyński,
M. Kutzner, Warszawa 1980, s. 71-72, 74-80; J. Obłąk, Katedra we Fromborku, Olsztyn
1980, s. 23; K. Cieślak, Kościół - cmentarzem. Sztuka nagrobna w Gdańsku (XV-XVIII w.).
»Długie trwanie« epitafium, Gdańsk 1992, szczególnie s. 107-111; ostatnio T. Piaskowski,
54