DOI Artikel:
Kuniewicz, Jolanta: Twórczość fotograficzna Bolesławy i Edmunda Zdanowskich
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28101#0250
Jolanta
Kuniewicz
Edmund HenrykZdanowski urodził się 14 czerwca 1905 r. w Wilnie na Anto-
kolu, jako pierwsze dziecko Mieczysława i Anieli z Zawickich4. Z powodu cięż-
kiej sytuacji rodzinnej i materialnej obowiązek pomocy w utrzymaniu rodziny
spadł na najstarszego z trojga rodzeństwa, Edmunda5, który musiał szukać
pracy i łączyć ją z nauką6. Dzięki pomocy kolegi szkolnego, Franciszka Wiaże-
wicza, w 1924 r. został uczniem-terminatorem w pracowni Jana Bułhaka7.
W latach 1925-1927 Zdanowski towarzyszył Bułhakowi w wyprawach
fotograficznych po Polsce. Podróż do bogatego Gdańska i rejs na Hel zdecydo-
wały później o kierunku repatriacji właśnie nad morze, do Gdyni. Pierwszym
aparatem Edmunda była drewniana kamera Ernemann 9 x 12, bez migawki
i z przysłoną tarczową - do jej kupna przyczynił się materialnie mistrz.
Od początku Zdanowskiego interesował przede wszystkim pejzaż, sceny rodza-
jowe, życie rejestrowane na gorąco. Już w dwóch pierwszych pracach, Zimowa
droga i Pierwsze papierosy, uwidoczniło się przywiązywanie przez autora dużej
uwagi do kompozycji obrazu. Rok 1927 przyniósł jego debiut wystawienniczy,
wtedy to właśnie wziął udział w Ogólnopolskiej Wystawie Fotografii Artystycznej
oraz w Pierwszej Ogólnopolskiej Wystawie Fotografii zorganizowanych w Wilnie.
W czasie służby w wojsku w 1929 r. Zdanowski miał do dyspozycji służ-
bowy aparat fotograficzny z migawką8. Sprzęt ten pozwolił mu na zrealizo-
wanie cyklu zdjęć Wojsko Polskie. Fotografie te, ukazujące różnorodne sceny
z udziałem żołnierzy, były poważnym krokiem w stronę fotografii artystycz-
nej. Autor miał świadomość ich znaczenia dla historii tego medium w Polsce
i po latach podkreślał, że był to „pierwszy temat wojskowy w naszej fotografii
artystycznej”9. Rejestrując codzienność życia w garnizonie wojskowym, odstą-
pił od tradycyjnych, piktorialnych tematów, kierując swoje zainteresowania
w stronę codzienności, reportażu i fotografii dokumentalnej.
1945-1985. Materiały z II sympozjum w Szczecinie w dniach 14-16 listopada 1986, Szczecin
1987, s. 157-166; K. Lewandowska, Dokumentalistki. Polskie fotograjki XX wieku, kat. wyst.
Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa 2008; M. Bajbor et al, Światłoczułe. Kolekcje
fotografii w Muzeum Narodowym w Warszawie. Kat. wyst. Muzeum Narodowe w Warszawie,
Warszawa 2009.
4 Archiwum Zespołu Szkół Plastycznych w Gdyni-Orłowie (dalej: ZSP Gdynia-Orłowo),
Teczka Osobowa E. Zdanowskiego, Życiorys Edmunda Zdanowskiego, niedatowany.
5 Archiwum Gdańskiej Galerii Fotografii (dalej: GGF), A. Zdanowska, Życiorys Bolesławy
i Edmunda Zdanowskich, 1992.
6 Do 1915 r. ukończył dwie klasy rosyjskiej szkoły podstawowej, a następnie dwie klasy
szkoły polskiej. Po przerwie, w 1921 r., ukończył siedmioklasową szkołę podstawową. W 1923 r.
wstąpił na kursy maturalne, a w 1925 do Seminarium Nauczycielskiego w Wilnie, które ukoń-
czył w 1928 r., por. Życiorys Edmunda Zdanowskiego...
7 Archiwum GGF, E. Zdanowski, Fotograficzne środowisko wileńskie (wspomnienia i reflek-
sje), s. 3, mps.
8 W 1929 r. Zdanowski odbył roczną służbę w Batalionie Podchorążych Rezerwy w Berezie
Kartuskiej. Następnie został przydzielony do 85. pułku piechoty w Nowej Wilejce. Archiwum
GGF, A. Zdanowska, Życiorys Edmunda Zdanowskiego, 2001.
9 E. Zdanowski, Fotograficzne środowisko wileńskie...
246
Kuniewicz
Edmund HenrykZdanowski urodził się 14 czerwca 1905 r. w Wilnie na Anto-
kolu, jako pierwsze dziecko Mieczysława i Anieli z Zawickich4. Z powodu cięż-
kiej sytuacji rodzinnej i materialnej obowiązek pomocy w utrzymaniu rodziny
spadł na najstarszego z trojga rodzeństwa, Edmunda5, który musiał szukać
pracy i łączyć ją z nauką6. Dzięki pomocy kolegi szkolnego, Franciszka Wiaże-
wicza, w 1924 r. został uczniem-terminatorem w pracowni Jana Bułhaka7.
W latach 1925-1927 Zdanowski towarzyszył Bułhakowi w wyprawach
fotograficznych po Polsce. Podróż do bogatego Gdańska i rejs na Hel zdecydo-
wały później o kierunku repatriacji właśnie nad morze, do Gdyni. Pierwszym
aparatem Edmunda była drewniana kamera Ernemann 9 x 12, bez migawki
i z przysłoną tarczową - do jej kupna przyczynił się materialnie mistrz.
Od początku Zdanowskiego interesował przede wszystkim pejzaż, sceny rodza-
jowe, życie rejestrowane na gorąco. Już w dwóch pierwszych pracach, Zimowa
droga i Pierwsze papierosy, uwidoczniło się przywiązywanie przez autora dużej
uwagi do kompozycji obrazu. Rok 1927 przyniósł jego debiut wystawienniczy,
wtedy to właśnie wziął udział w Ogólnopolskiej Wystawie Fotografii Artystycznej
oraz w Pierwszej Ogólnopolskiej Wystawie Fotografii zorganizowanych w Wilnie.
W czasie służby w wojsku w 1929 r. Zdanowski miał do dyspozycji służ-
bowy aparat fotograficzny z migawką8. Sprzęt ten pozwolił mu na zrealizo-
wanie cyklu zdjęć Wojsko Polskie. Fotografie te, ukazujące różnorodne sceny
z udziałem żołnierzy, były poważnym krokiem w stronę fotografii artystycz-
nej. Autor miał świadomość ich znaczenia dla historii tego medium w Polsce
i po latach podkreślał, że był to „pierwszy temat wojskowy w naszej fotografii
artystycznej”9. Rejestrując codzienność życia w garnizonie wojskowym, odstą-
pił od tradycyjnych, piktorialnych tematów, kierując swoje zainteresowania
w stronę codzienności, reportażu i fotografii dokumentalnej.
1945-1985. Materiały z II sympozjum w Szczecinie w dniach 14-16 listopada 1986, Szczecin
1987, s. 157-166; K. Lewandowska, Dokumentalistki. Polskie fotograjki XX wieku, kat. wyst.
Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa 2008; M. Bajbor et al, Światłoczułe. Kolekcje
fotografii w Muzeum Narodowym w Warszawie. Kat. wyst. Muzeum Narodowe w Warszawie,
Warszawa 2009.
4 Archiwum Zespołu Szkół Plastycznych w Gdyni-Orłowie (dalej: ZSP Gdynia-Orłowo),
Teczka Osobowa E. Zdanowskiego, Życiorys Edmunda Zdanowskiego, niedatowany.
5 Archiwum Gdańskiej Galerii Fotografii (dalej: GGF), A. Zdanowska, Życiorys Bolesławy
i Edmunda Zdanowskich, 1992.
6 Do 1915 r. ukończył dwie klasy rosyjskiej szkoły podstawowej, a następnie dwie klasy
szkoły polskiej. Po przerwie, w 1921 r., ukończył siedmioklasową szkołę podstawową. W 1923 r.
wstąpił na kursy maturalne, a w 1925 do Seminarium Nauczycielskiego w Wilnie, które ukoń-
czył w 1928 r., por. Życiorys Edmunda Zdanowskiego...
7 Archiwum GGF, E. Zdanowski, Fotograficzne środowisko wileńskie (wspomnienia i reflek-
sje), s. 3, mps.
8 W 1929 r. Zdanowski odbył roczną służbę w Batalionie Podchorążych Rezerwy w Berezie
Kartuskiej. Następnie został przydzielony do 85. pułku piechoty w Nowej Wilejce. Archiwum
GGF, A. Zdanowska, Życiorys Edmunda Zdanowskiego, 2001.
9 E. Zdanowski, Fotograficzne środowisko wileńskie...
246