DOI Artikel:
Kuniewicz, Jolanta: Twórczość fotograficzna Bolesławy i Edmunda Zdanowskich
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28101#0251
W 1930 r. Edmund ożenił się z poznaną w pracowni Bułhaka Bolesławą
Tallat-Kiełpsz. Bolesława Zdanowska urodziła się w Warszawie 5(18) lutego
1908 r. jako córka Janiny z Jezierskich i Bolesława Tallat-Kiełpsz. Perypetie
rodzinne i wydarzenia historyczne spowodowały, że dzieciństwo i młodość
spędziła w Moskwie, Lipawie i Kownie. Z fotograńą zetknęła się w zakładach
należących do rodziców, w których uczyła się i pomagała10. W 1928 r. młoda
artystka podjęła naukę fotografii u Jana Bułhaka w Wilnie. W zakładzie mis-
trza uczyła się zaledwie dwa miesiące, jednak był to ważny okres w jej życiu,
ponieważ poznała tu swojego przyszłego męża - Edmunda Zdanowskiego.
Zdanowscy brali czynny udział w życiu artystycznym skupionym wokół Buł-
haka cieszącego się ogromnym autorytetem i mającego wielki wpływ na środowi-
sko. W latach 1929-1940 Zdanowski pracował w Zakładzie Fotograńi Artystycz-
nej przy Wydziale Sztuk Pięknych na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie11.
Mimo panującego kryzysu Zdanowscy zdecydowali się w 1934 r.12 na otwarcie
własnego zakładu fotograńcznego13. Poza twórczością artystyczną i pracą zawo-
dową Edmund zajmował się też popularyzacją fotografii14 i wraz z żoną brał
udział w wielu wystawach, na których obydwoje odnosili sukcesy, a ich prace cie-
szyły się dużym uznaniem. Dzieła młodego artysty znalazły się na zorganizowa-
nej w 1929 r. Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu, na której debiutowała
też Bolesława zdjęciami Ślusarz i Portret Jana Bułhaka'5. Uznano ją, obok Jana
Bułhaka, za najlepszą artystkę na Wystawie Fotoklubu Wileńskiego w Warszawie.
Zauważono również, że mimo jego dużego wpływu na całe wileńskie środowisko
fotograficzne Zdanowscy stanowią wyjątek i „pracują więcej na »swój sposób«”16.
Zdanowscy byli członkami młodzieżowej Lewicy Akademickiej w Wilnie i jako
10Matka artystki otworzyła zakład fotograficzny w Moskwie. To tu podczas jej choroby kil-
kuletnia Bolesława wykonała pierwsze, samodzielne zdjęcie. Po powrocie do Lipawy w 1918 r.
Bolesława pomagała ojcu w pracy i uczyła się w polskiej szkole podstawowej. Gdy latem 1921 r.
ojciec zmarł, wraz z młodszą siostrą pomagała matce w prowadzeniu odziedziczonego po nim
zakładu. Jesienią tego roku Bolesława wstąpiła do Państwowego Gimnazjum Rosyjskiego, lecz
po ukończeniu szóstej klasy musiała przerwać naukę. Represje polityczne łotewskich szowini-
stów wobec Polaków zmusiły rodzinę Bolesławy do wyjazdu do Kowna, gdzie matka założyła
kolejny zakład fotograficzny. Por. Archiwum ZSP Gdynia-Orłowo, Teczka Osobowa B. Zdanow-
skiej, Życiorys Bolesławy Zdanowskiej, niedatowany.
11 Pracował tam do 1939 łub 1944 r. Por. różne dokumenty w Archiwum ZSP Gdynia-
-Orłowo, Teczka Osobowej E. Zadnowskiego.
12 Archiwum ZSP Gdynia-Orłowo, Teczka Osobowa Bolesławy Zdanowskiej, Wykaz
osobowy.
13 Zakład fotograficzny początkowo mieścił się na ul. Mickiewicza 1 m. 2, a później
na ul. Wileńskiej 25. W 1944 r. zakład został spalony przez Niemców.
14 W Polskim Radiu Wilno wygłosił 27 marca 1929 r. - odczyt pt. Jak powstaje płytafoto-
graficzna. W 1935 r. na organizowanym przez Fotokłub Wiłeński Kursie Leica wygłosił trzy
wykłady: o portrecie (6 listopada), portrecie dziecinnym (8 bstopada) i reportażu (15 łisto-
pada). Fotoklub Wileński, Kurs Leica, Wilno 28 X-2 XII 1935 r. Por.: Archiwum GGF, teczka
E. i B. Zdanowscy, [plan zajęć], kopia.
15 Katalog Działu Sztuki - Powszechna Wystawa Krajowa, Poznań 1929, Warszawa 1929, s. 216.
16b.a., [Uwagi na temat wystawy Fotoklubu Wileńskiego], „Fotograf Polski” 1932, nr 1, s. 9.
Twórczość
fotograficzna
Bolesławy
i Edmunda
Zdanowskich
247
Tallat-Kiełpsz. Bolesława Zdanowska urodziła się w Warszawie 5(18) lutego
1908 r. jako córka Janiny z Jezierskich i Bolesława Tallat-Kiełpsz. Perypetie
rodzinne i wydarzenia historyczne spowodowały, że dzieciństwo i młodość
spędziła w Moskwie, Lipawie i Kownie. Z fotograńą zetknęła się w zakładach
należących do rodziców, w których uczyła się i pomagała10. W 1928 r. młoda
artystka podjęła naukę fotografii u Jana Bułhaka w Wilnie. W zakładzie mis-
trza uczyła się zaledwie dwa miesiące, jednak był to ważny okres w jej życiu,
ponieważ poznała tu swojego przyszłego męża - Edmunda Zdanowskiego.
Zdanowscy brali czynny udział w życiu artystycznym skupionym wokół Buł-
haka cieszącego się ogromnym autorytetem i mającego wielki wpływ na środowi-
sko. W latach 1929-1940 Zdanowski pracował w Zakładzie Fotograńi Artystycz-
nej przy Wydziale Sztuk Pięknych na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie11.
Mimo panującego kryzysu Zdanowscy zdecydowali się w 1934 r.12 na otwarcie
własnego zakładu fotograńcznego13. Poza twórczością artystyczną i pracą zawo-
dową Edmund zajmował się też popularyzacją fotografii14 i wraz z żoną brał
udział w wielu wystawach, na których obydwoje odnosili sukcesy, a ich prace cie-
szyły się dużym uznaniem. Dzieła młodego artysty znalazły się na zorganizowa-
nej w 1929 r. Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu, na której debiutowała
też Bolesława zdjęciami Ślusarz i Portret Jana Bułhaka'5. Uznano ją, obok Jana
Bułhaka, za najlepszą artystkę na Wystawie Fotoklubu Wileńskiego w Warszawie.
Zauważono również, że mimo jego dużego wpływu na całe wileńskie środowisko
fotograficzne Zdanowscy stanowią wyjątek i „pracują więcej na »swój sposób«”16.
Zdanowscy byli członkami młodzieżowej Lewicy Akademickiej w Wilnie i jako
10Matka artystki otworzyła zakład fotograficzny w Moskwie. To tu podczas jej choroby kil-
kuletnia Bolesława wykonała pierwsze, samodzielne zdjęcie. Po powrocie do Lipawy w 1918 r.
Bolesława pomagała ojcu w pracy i uczyła się w polskiej szkole podstawowej. Gdy latem 1921 r.
ojciec zmarł, wraz z młodszą siostrą pomagała matce w prowadzeniu odziedziczonego po nim
zakładu. Jesienią tego roku Bolesława wstąpiła do Państwowego Gimnazjum Rosyjskiego, lecz
po ukończeniu szóstej klasy musiała przerwać naukę. Represje polityczne łotewskich szowini-
stów wobec Polaków zmusiły rodzinę Bolesławy do wyjazdu do Kowna, gdzie matka założyła
kolejny zakład fotograficzny. Por. Archiwum ZSP Gdynia-Orłowo, Teczka Osobowa B. Zdanow-
skiej, Życiorys Bolesławy Zdanowskiej, niedatowany.
11 Pracował tam do 1939 łub 1944 r. Por. różne dokumenty w Archiwum ZSP Gdynia-
-Orłowo, Teczka Osobowej E. Zadnowskiego.
12 Archiwum ZSP Gdynia-Orłowo, Teczka Osobowa Bolesławy Zdanowskiej, Wykaz
osobowy.
13 Zakład fotograficzny początkowo mieścił się na ul. Mickiewicza 1 m. 2, a później
na ul. Wileńskiej 25. W 1944 r. zakład został spalony przez Niemców.
14 W Polskim Radiu Wilno wygłosił 27 marca 1929 r. - odczyt pt. Jak powstaje płytafoto-
graficzna. W 1935 r. na organizowanym przez Fotokłub Wiłeński Kursie Leica wygłosił trzy
wykłady: o portrecie (6 listopada), portrecie dziecinnym (8 bstopada) i reportażu (15 łisto-
pada). Fotoklub Wileński, Kurs Leica, Wilno 28 X-2 XII 1935 r. Por.: Archiwum GGF, teczka
E. i B. Zdanowscy, [plan zajęć], kopia.
15 Katalog Działu Sztuki - Powszechna Wystawa Krajowa, Poznań 1929, Warszawa 1929, s. 216.
16b.a., [Uwagi na temat wystawy Fotoklubu Wileńskiego], „Fotograf Polski” 1932, nr 1, s. 9.
Twórczość
fotograficzna
Bolesławy
i Edmunda
Zdanowskich
247