DOI Artikel:
Sulewska, Renata: Augsburskie wzory wyposażenia kościołów Prus Królewskich w drugiej połowie XVIII w.
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.43437#0012
Renata wykorzystany czy zinterpretowany ten sam proj ekt (ponieważ ryciny te mogły
Sulewska funkcjonować właśnie jako projekty) przekonuje nas ołtarz boczny (obecnie
Serca Jezusa, pierwotnie św. Mikołaja) ustawiony w czerwcu 1792 r.15 przy
wschodniej ścianie północnej nawy kościoła Św. Krzyża w Tczewie, gdzie ta¬
li. 4. Pogódki, kościół p.w. św. Apostołów Piotra
i Pawła, ołtarz św. Bernarda z Clairvaux, przed
1765, fot. Renata Sulewska
kich modyfikacji jak w Pogódkach nie za-
stosowano (dodano jednak ornamentalne
uszaki), czy dwa przyfiltrowe ołtarze (św.
Walentego i św. Jana Nepomucena, około
1778-1779) w kościele farnym w Cheł-
mnie16, w których tylko zwieńczenie odpo-
wiada temu ze sztychu.
Jak wspomniałam, z protokołu wizytacji
kościoła w Pogódkach wiemy, że ołtarz w ka-
plicy Wniebowzięcia NMP powstał w 1765 r.17
Ołtarz z kaplicy sąsiedniej zastąpił nasta-
wę określaną jako stara i musiał powstać
po 1780 r., jak sądzę w innym warsztacie.
Warsztat ten nie musiał już dysponować
tym samym sztychem. Rycina mogła być
w posiadaniu zleceniodawcy pracy18, ale
w tym przypadku wzorem mogła być także
wcześniejsza nastawa.
Dwa niewielkie ołtarze św. Jana Nepo-
mucena i św. Bernarda z Clairvaux (pierwot-
nie Św. Krzyża, ił. 4), ustawione w pobliżu
badawcze [w:] idem, Agata Dworzak, Abrys, delineatio, kopersztych... czyli „przednie rysowanie,
godne poszanowania, dobrych magistrów rysunki”. Projekty dzieł małej architektury ze zbiorów
krakowskich, Katalog wystawy towarzyszącej ogólnopolskiej konferencji naukowej Stowarzysze-
nia Historyków Sztuki „Ornament i dekoracja dzieła sztuki”, Kraków, 20-22 listopada 2014,
Kraków 2014, s. 7-29. O rokokowych elementach wystrojów wnętrz kościelnych na terenie
Prus Królewskich zob. Renata Sulewska, „Nurt ekspresyjny” w rzeźbie Prus Królewskich w 2.
poł. XVIII w. [w:] Splendor i fantazja. Studia nad rzeźbą rokokową w dawnej Rzeczypospolitej
i na Śląsku, red. Paweł Migasiewicz, Warszawa 2012, s. 213-228.
15 Jerzy Więckowiak, Kościół katolicki w Tczewie, Pelplin 2001, s. 139. Data (1792) wypisa-
na jest na rokokowym kartuszu umieszczonym pośrodku mensy.
16 Liliana Krantz-Domasłowska, Jerzy Domasłowski, Kościół farny w Chełmnie, Toruń
1991, s. 61, il. 18.
17 W ołtarzu ustawionym w tej kaplicy umieszczony jest obecnie obraz z 1870 r. Darowa-
nie cystersom Pogódek przez Sambora II. - KZSP, Seria nowa, t. 5, z. 3, s. 45.
18 O zaopatrywaniu się w sztychy, które miały pełnić funkcję wzorów przez planujących
pracę inwestorów świadczy na przykład informacja, według której w 1760 r. karmelici w Biały-
niczach kupili „kopersztychy różne do malowania kościoła”, Andrzej Betlej, Inspiracje graficzne
dla „małej architektury” na ziemiach ruskich Korony - uwagi na marginesie projektu ikonostasu
katedry św. jura we Lwowie [w:] Praxis atque theoria. Studia ofiarowane profesorowi Adamowi
Małkiewiczowi, Kraków 2006, s. 62.
10
Sulewska funkcjonować właśnie jako projekty) przekonuje nas ołtarz boczny (obecnie
Serca Jezusa, pierwotnie św. Mikołaja) ustawiony w czerwcu 1792 r.15 przy
wschodniej ścianie północnej nawy kościoła Św. Krzyża w Tczewie, gdzie ta¬
li. 4. Pogódki, kościół p.w. św. Apostołów Piotra
i Pawła, ołtarz św. Bernarda z Clairvaux, przed
1765, fot. Renata Sulewska
kich modyfikacji jak w Pogódkach nie za-
stosowano (dodano jednak ornamentalne
uszaki), czy dwa przyfiltrowe ołtarze (św.
Walentego i św. Jana Nepomucena, około
1778-1779) w kościele farnym w Cheł-
mnie16, w których tylko zwieńczenie odpo-
wiada temu ze sztychu.
Jak wspomniałam, z protokołu wizytacji
kościoła w Pogódkach wiemy, że ołtarz w ka-
plicy Wniebowzięcia NMP powstał w 1765 r.17
Ołtarz z kaplicy sąsiedniej zastąpił nasta-
wę określaną jako stara i musiał powstać
po 1780 r., jak sądzę w innym warsztacie.
Warsztat ten nie musiał już dysponować
tym samym sztychem. Rycina mogła być
w posiadaniu zleceniodawcy pracy18, ale
w tym przypadku wzorem mogła być także
wcześniejsza nastawa.
Dwa niewielkie ołtarze św. Jana Nepo-
mucena i św. Bernarda z Clairvaux (pierwot-
nie Św. Krzyża, ił. 4), ustawione w pobliżu
badawcze [w:] idem, Agata Dworzak, Abrys, delineatio, kopersztych... czyli „przednie rysowanie,
godne poszanowania, dobrych magistrów rysunki”. Projekty dzieł małej architektury ze zbiorów
krakowskich, Katalog wystawy towarzyszącej ogólnopolskiej konferencji naukowej Stowarzysze-
nia Historyków Sztuki „Ornament i dekoracja dzieła sztuki”, Kraków, 20-22 listopada 2014,
Kraków 2014, s. 7-29. O rokokowych elementach wystrojów wnętrz kościelnych na terenie
Prus Królewskich zob. Renata Sulewska, „Nurt ekspresyjny” w rzeźbie Prus Królewskich w 2.
poł. XVIII w. [w:] Splendor i fantazja. Studia nad rzeźbą rokokową w dawnej Rzeczypospolitej
i na Śląsku, red. Paweł Migasiewicz, Warszawa 2012, s. 213-228.
15 Jerzy Więckowiak, Kościół katolicki w Tczewie, Pelplin 2001, s. 139. Data (1792) wypisa-
na jest na rokokowym kartuszu umieszczonym pośrodku mensy.
16 Liliana Krantz-Domasłowska, Jerzy Domasłowski, Kościół farny w Chełmnie, Toruń
1991, s. 61, il. 18.
17 W ołtarzu ustawionym w tej kaplicy umieszczony jest obecnie obraz z 1870 r. Darowa-
nie cystersom Pogódek przez Sambora II. - KZSP, Seria nowa, t. 5, z. 3, s. 45.
18 O zaopatrywaniu się w sztychy, które miały pełnić funkcję wzorów przez planujących
pracę inwestorów świadczy na przykład informacja, według której w 1760 r. karmelici w Biały-
niczach kupili „kopersztychy różne do malowania kościoła”, Andrzej Betlej, Inspiracje graficzne
dla „małej architektury” na ziemiach ruskich Korony - uwagi na marginesie projektu ikonostasu
katedry św. jura we Lwowie [w:] Praxis atque theoria. Studia ofiarowane profesorowi Adamowi
Małkiewiczowi, Kraków 2006, s. 62.
10