Instytut Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]; Zakład Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]: Porta Aurea: Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego (13.2014)

IL 18. Stirnbinder, 1897 r.,
Stanislaus Cauer, wg Elke
Masa, Stanislaus Cauer
1867-1943, Amsterdam
2000


IL 19. Psyche, 1889 r.,
Stanislaus Cauer, wg Elke
Masa, Stanislaus Cauer
1867-1943, Amsterdam
2000

w nadreńskim Bad Kreuznach, a jako piętnastolatek prze-
niósł się wraz z ojcem do Rzymu. Tak jak Paryż dla Fun-
ckego, tak Rzym dla Stanislausa Cauera okazał się miastem,
które wywarło przemożny wpływ na jego styl. Jak się zdaje,
jego późniejsza maniera wynikała nie tyle studiowania skar-
bów tamtejszych muzeów, w których twórca spędzał długie
godziny na kopiowaniu dzieł antycznych, co z twórczości
innych artystów i teoretyków niemieckiego środowiska
we Włoszech. Pośród nich spotkał malarza Ludwiga von
Hofmanna, rzeźbiarza Louisa Tuaillona i wybitnego histo-
ryka sztuki Heinricha Wólfflina. Pod ich wpływem wczesny
styl artysty, będący mieszanką malarskiego stylu opartego
na solidnych klasycystycznych podstawach wyniesionych
z domu i wdzięku helleńskiego podpatrzonego w rzymskich
kolekcjach sztuki, zaczął ewoluować w bardziej nowatorskim
kierunku. Śmierć ojca artysty i wpływ Tuaillona, który stał
się jego najbliższym przyjacielem, sprawiły, że zaczął ekspe-
rymentować zarówno z formą, jak i treścią swoich rzeźb. Nie
bez wpływu wydaj e się też rosnąca w tym czasie sława Augusta
Rodina, o którym z podziwem pisał później w swych wspo-
mnieniach. W tym czasie powstał odlany w brązie Stirnbin-
der (1897) (ił. 18), który pod każdym względem stanowczo
odbiega od wczesnych prac artysty, głównie bardzo klasycy-
stycznych postaci alegorycznych lub wyidealizowanych syl-
wetek kobiecych stanowiących poniekąd rodzinną spuściznę
rzeźbiarza, jak Zawstydzona (1894). Niestety następne lata
zmusiły rzeźbiarza do podejmowania niemal wyłącznie
komercyjnych zleceń, co zahamowało kreatywny rozwój
jego twórczości. Z tego czasu pochodzi między innymi sie-
dząca postać Felicetty (ok. 1901) o frywolnym wdzięku, hel-
lenistyczna w formie Psyche (1889) (il. 19) i poprzedniczka
figur z gdańskiej fasady, bardzo statyczna, odziana w peplos
alegoria Gościnności (1903). Ponieważ sytuacja w Rzymie
znacznie się pogorszyła, za namową Tuaillona, Cauer posta-
nowił opuścić Włochy i w 1905 r. udał się do Berlina, licząc
na stołeczne kontakty przyjaciela, który jako ulubiony uczeń
sławnego Reinholda Begasa, cieszył się tam dużym uzna-
niem, szczególnie po prezentacji słynnej Amazonki (1895).
Po powrocie do Niemiec Cauer związał się ze środowiskiem
Ernsta Hertera. Wtedy powstała Kąpiąca się (1905-1907), która
nosi wyraźne ślady tego mariażu. Mimo wszystko pobyt w sto¬

licy nie dał Cauerowi spodziewanych rezultatów, dlatego otrzymawszy propo-
zycję pracy jako profesor rzeźby na królewieckiej Akademii Sztuk Pięknych

226