DOI Artikel:
Wojtczak, Katarzyna Anna: Dekoracja rzeźbiarska fasady gmachu Dyrekcji Kolei w Gdańsku oraz jej twórcy
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.43437#0231
że nie był wybitnym plastykiem, w swoich pracach nadzwyczaj konsekwen-
tnie stosował się do głoszonych przez siebie zasad, z których najsilniejszy był
postulat prostoty, jednoplanowości i idea etosu zamiast patosu tak charak-
terystycznego dla Begasa. Jako teoretyk Hildebrandt okazał się wizjonerem.
Traktat miał duży wpływ na berlińską szkołę rzeźbiarską. Zamiast skompliko-
wanych kompozycji, których bohaterami były postacie mitologiczne, zaczęły
powstawać liczne Wiqzqce sandał, Rzucajqcy kulq czy po prostu Odpoczywa-
jqcy. Wraz z uproszczeniem tematu syntetyzowano też bryłę i uszlachetniano
kompozycję. Z czasem nastąpiła synteza tych dwóch szkół. Wirtuozerska dba-
łość o detal i werystyczne zacięcie uczniów z kręgu Reinholda Begasa zostały
połączone z manierą neoklasyczną.
O Arthurze Lewinie-Funckem pisze się, że był jednym z artystów z dal-
szego kręgu szkoły Begasa14, Cauer z kolei miał z nią styczność głównie przez
Louisa Tuaillona, jednak obaj rzeźbiarze wcześnie zainteresowali się postula-
tami Hildebrandta i to one zaważyły na manierze Cauera, który pozostał już
zawsze wierny prostocie formy i treści, inspiracji Grecją archaiczną, budowa-
niu nieskomplikowanych brył, dających harmonijny obraz o niewymuszonej
tematyce. Podczas gdy Cauer zupełnie skłonił się ku neoklasycyzmowi, Lewin-
-Funcke pozostał pod wpływem neobaroku. Można zauważyć to na przykładzie
rzeźb z gdańskiej fasady. Jeżeli alegorie Cauera są bardzo proste w formie, o syn-
tetycznych sylwetach, szlachetnych obliczach i nieskomplikowanych atrybutach,
to grupy figuralne Lewina-Funckego są obdarzone neobarokowym wdziękiem,
tworzą dynamiczne kompozycje zbudowane na przekątnych, do tego już
sam motyw bawiących się puttów charakterystyczny jest dla epoki baroku.
Gdańskie grupy puttów Lewina-Funckego wpisują się w jego dojrzałą
twórczość, kiedy artysta wciąż jeszcze bardzo silnie ulegał wpływom neo-
baroku, ale też eksperymentował z formą neoklasyczną. Putta pojawiają się
w tym okresie jego twórczości często, między innymi w fontannie Korowód
dziecięcy (1919), na którą składają się cztery dziecięce figury wyobrażone
w tanecznych pozach. Również w nieco tylko późniejszym od gdańskich
rzeźb brodziku dla ptaków (1915-1916) pojawiły się siedzące postacie put-
tów. Wyidealizowana sylwetka dziecka-putta należała do ulubionych tema-
tów Lewina-Funckego. Niektóre z tych przedstawień należą do najbardziej
udanych dzieł artysty. Przykładem tego może być wykonana z brązu sta-
tuetka Bambina (1911) (ił. 22), za którą na Wystawie Światowej w Paryżu
w 1937 r. otrzymał srebrny medal. Spośród dzieł artysty właśnie te prace
wykazują największe pokrewieństwo stylistyczne z grupami gdańskimi.
Najbliższą analogię musiały stanowić zapewne rzeźby zaprojektowane na fa-
sadę poznańskiego gmachu Dyrekcji Kolei15. Swą formą ten monumental-
14 Bloch, Grzimek, Die Berliner Bildhauerschule..., s. 327.
15 Zlecenie to jest również udokumentowane w dzienniku artysty (notatki z 28 marca,
25 maja, 22 czerwca, 15 października 1917 r. oraz 19 czerwca 1918 r.). Ostatni wpis doty-
czy kontroli wykonania figur przez firmę Zeidler u. Wimmel. Artysta dokonał jej między
Dekoracja
rzeźbiarska
fasady gmachu
Dyrekcji Kolei
w Gdańsku...
229
tnie stosował się do głoszonych przez siebie zasad, z których najsilniejszy był
postulat prostoty, jednoplanowości i idea etosu zamiast patosu tak charak-
terystycznego dla Begasa. Jako teoretyk Hildebrandt okazał się wizjonerem.
Traktat miał duży wpływ na berlińską szkołę rzeźbiarską. Zamiast skompliko-
wanych kompozycji, których bohaterami były postacie mitologiczne, zaczęły
powstawać liczne Wiqzqce sandał, Rzucajqcy kulq czy po prostu Odpoczywa-
jqcy. Wraz z uproszczeniem tematu syntetyzowano też bryłę i uszlachetniano
kompozycję. Z czasem nastąpiła synteza tych dwóch szkół. Wirtuozerska dba-
łość o detal i werystyczne zacięcie uczniów z kręgu Reinholda Begasa zostały
połączone z manierą neoklasyczną.
O Arthurze Lewinie-Funckem pisze się, że był jednym z artystów z dal-
szego kręgu szkoły Begasa14, Cauer z kolei miał z nią styczność głównie przez
Louisa Tuaillona, jednak obaj rzeźbiarze wcześnie zainteresowali się postula-
tami Hildebrandta i to one zaważyły na manierze Cauera, który pozostał już
zawsze wierny prostocie formy i treści, inspiracji Grecją archaiczną, budowa-
niu nieskomplikowanych brył, dających harmonijny obraz o niewymuszonej
tematyce. Podczas gdy Cauer zupełnie skłonił się ku neoklasycyzmowi, Lewin-
-Funcke pozostał pod wpływem neobaroku. Można zauważyć to na przykładzie
rzeźb z gdańskiej fasady. Jeżeli alegorie Cauera są bardzo proste w formie, o syn-
tetycznych sylwetach, szlachetnych obliczach i nieskomplikowanych atrybutach,
to grupy figuralne Lewina-Funckego są obdarzone neobarokowym wdziękiem,
tworzą dynamiczne kompozycje zbudowane na przekątnych, do tego już
sam motyw bawiących się puttów charakterystyczny jest dla epoki baroku.
Gdańskie grupy puttów Lewina-Funckego wpisują się w jego dojrzałą
twórczość, kiedy artysta wciąż jeszcze bardzo silnie ulegał wpływom neo-
baroku, ale też eksperymentował z formą neoklasyczną. Putta pojawiają się
w tym okresie jego twórczości często, między innymi w fontannie Korowód
dziecięcy (1919), na którą składają się cztery dziecięce figury wyobrażone
w tanecznych pozach. Również w nieco tylko późniejszym od gdańskich
rzeźb brodziku dla ptaków (1915-1916) pojawiły się siedzące postacie put-
tów. Wyidealizowana sylwetka dziecka-putta należała do ulubionych tema-
tów Lewina-Funckego. Niektóre z tych przedstawień należą do najbardziej
udanych dzieł artysty. Przykładem tego może być wykonana z brązu sta-
tuetka Bambina (1911) (ił. 22), za którą na Wystawie Światowej w Paryżu
w 1937 r. otrzymał srebrny medal. Spośród dzieł artysty właśnie te prace
wykazują największe pokrewieństwo stylistyczne z grupami gdańskimi.
Najbliższą analogię musiały stanowić zapewne rzeźby zaprojektowane na fa-
sadę poznańskiego gmachu Dyrekcji Kolei15. Swą formą ten monumental-
14 Bloch, Grzimek, Die Berliner Bildhauerschule..., s. 327.
15 Zlecenie to jest również udokumentowane w dzienniku artysty (notatki z 28 marca,
25 maja, 22 czerwca, 15 października 1917 r. oraz 19 czerwca 1918 r.). Ostatni wpis doty-
czy kontroli wykonania figur przez firmę Zeidler u. Wimmel. Artysta dokonał jej między
Dekoracja
rzeźbiarska
fasady gmachu
Dyrekcji Kolei
w Gdańsku...
229