DOI Artikel:
Michalak, Michał: Czy Michał Archanioł nosi włoską zbroję płytową? Analiza bronioznawcza Sądu Ostatecznego Hansa Memlinga
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.45145#0019
Burgundii, względnie - jak sugeruje podpis muze-
alny - z Francji46. Rycerz na omawianym przedsta-
wieniu nosi pełną zbroję płytową z asymetrycz-
nymi naramiennikami (ił. 18). Napierśnik zbroi
ma krótką szorcę z doczepionymi taszkami, spod
której wystaje dłuższy fartuch kolczy. Nogi są chro-
nione przez pełne płytowe bejgwanty oraz trzewiki
złożone z licznych folg. Płytowe nakolanki oraz
nałokietniki nie są typowe dla stylu włoskiego
z połowy XV stulecia i bardziej pasują do płatner-
stwa Północy47. Na pierwszym planie znajduje się
przyłbica włoskiego typu - armet z podbródkiem.
Być może omówiona zbroja jest kolejnym przykła-
dem uzbrojenia należącego do miejscowej tradycji.
Na zakończenie należałoby wymienić kilka dal-
szych dzieł Hansa Memlinga, na których artysta
uwiecznił inne interesujące przykłady zbroi pły-
towych, tym razem bardziej nawiązujących sty-
listycznie do wytworów Północy Europy. Chodzi
tu o tzw. tryptyk Adriana Reinsa, który powstał
około 1480 r.48, Relikwiarz św. Urszuli z 1489 r.49
oraz lubecki Ołtarz Pasji z 1491 r.50
Podsumowując, należy zauważyć, że przedsta-
wione w niniejszym artykule zbroje można należycie
zinterpretować w świetle hipotezy istnienia na tere-
nie Burgundii i Niderlandów stylu płatnerskiego,
który wykorzystywał elementy mody płatnerskiej
zarówno Północy, jak i Południa Europy51. Przecież
II. 18. Tarcza paradna, fragment
z klęczącym rycerzem, The British
Museum, Londyn
już w XIV i XV w., miasta niderlandzkie: Brugia, Gandawa, Tournai i Antwerpia,
były ważnymi ośrodkami płatnerskimi52. Ikonografia z tych terenów pochodząca
46 Dokładne zdjęcia tarczy oraz krótki opis dostępne są na stronie The British Museum,
zob. http://www.britishmuseum.org/research/collection_online/collection_object_details/
collection_image_gallery.aspx?assetld=44060001&objectld=50435&partld=l [dostęp: 23.07.2018].
47 Wiele przykładów zbroi włoskich z XV stulecia można znaleźć w bogato ilustrowanej,
wspomnianej wcześniej pozycji, zob. Boccia, Le armaturę di S. Maria delle Grazie..., passim.
48 Ziemba, Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380-1500..., t. 2, s. 559, il. 745; De Vos, Hans
Memling..., s. 170-172.
49 Ziemba, Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380-1500..., t. 2, s.568-569, il. 764; De Vos,
Hans Memling..., s. 296-303.
50 Ziemba, Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380-1500..., t. 2, s. 572, il. 769; De Vos, Hans
Memling..., s. 320-329.
51 Zdzisław Żygulski, Broń w dawnej Polsce na tle uzbrojenia Europy i Bliskiego Wschodu,
Warszawa 1975, s. 128.
52 Ibidem, s. 105.
19
alny - z Francji46. Rycerz na omawianym przedsta-
wieniu nosi pełną zbroję płytową z asymetrycz-
nymi naramiennikami (ił. 18). Napierśnik zbroi
ma krótką szorcę z doczepionymi taszkami, spod
której wystaje dłuższy fartuch kolczy. Nogi są chro-
nione przez pełne płytowe bejgwanty oraz trzewiki
złożone z licznych folg. Płytowe nakolanki oraz
nałokietniki nie są typowe dla stylu włoskiego
z połowy XV stulecia i bardziej pasują do płatner-
stwa Północy47. Na pierwszym planie znajduje się
przyłbica włoskiego typu - armet z podbródkiem.
Być może omówiona zbroja jest kolejnym przykła-
dem uzbrojenia należącego do miejscowej tradycji.
Na zakończenie należałoby wymienić kilka dal-
szych dzieł Hansa Memlinga, na których artysta
uwiecznił inne interesujące przykłady zbroi pły-
towych, tym razem bardziej nawiązujących sty-
listycznie do wytworów Północy Europy. Chodzi
tu o tzw. tryptyk Adriana Reinsa, który powstał
około 1480 r.48, Relikwiarz św. Urszuli z 1489 r.49
oraz lubecki Ołtarz Pasji z 1491 r.50
Podsumowując, należy zauważyć, że przedsta-
wione w niniejszym artykule zbroje można należycie
zinterpretować w świetle hipotezy istnienia na tere-
nie Burgundii i Niderlandów stylu płatnerskiego,
który wykorzystywał elementy mody płatnerskiej
zarówno Północy, jak i Południa Europy51. Przecież
II. 18. Tarcza paradna, fragment
z klęczącym rycerzem, The British
Museum, Londyn
już w XIV i XV w., miasta niderlandzkie: Brugia, Gandawa, Tournai i Antwerpia,
były ważnymi ośrodkami płatnerskimi52. Ikonografia z tych terenów pochodząca
46 Dokładne zdjęcia tarczy oraz krótki opis dostępne są na stronie The British Museum,
zob. http://www.britishmuseum.org/research/collection_online/collection_object_details/
collection_image_gallery.aspx?assetld=44060001&objectld=50435&partld=l [dostęp: 23.07.2018].
47 Wiele przykładów zbroi włoskich z XV stulecia można znaleźć w bogato ilustrowanej,
wspomnianej wcześniej pozycji, zob. Boccia, Le armaturę di S. Maria delle Grazie..., passim.
48 Ziemba, Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380-1500..., t. 2, s. 559, il. 745; De Vos, Hans
Memling..., s. 170-172.
49 Ziemba, Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380-1500..., t. 2, s.568-569, il. 764; De Vos,
Hans Memling..., s. 296-303.
50 Ziemba, Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380-1500..., t. 2, s. 572, il. 769; De Vos, Hans
Memling..., s. 320-329.
51 Zdzisław Żygulski, Broń w dawnej Polsce na tle uzbrojenia Europy i Bliskiego Wschodu,
Warszawa 1975, s. 128.
52 Ibidem, s. 105.
19