DOI Artikel:
Ryba, Grażyna: Cytaty strukturalne i zapis współczesności. Rzeźba sakralna Elżbiety Szczodrowskiej‑Peplińskiej w kontekście posoborowej aranżacji wnętrz zabytkowych kościołów Trójmiasta
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.45145#0194
Grażyna Ryba
Cytaty strukturalne i zapis współczesności.
Rzeźba sakralna Elżbiety Szczodrowskiej-Peplińskiej
w kontekście posoborowej aranżacji wnętrz
zabytkowych kościołów Trójmiasta
Elżbieta Szczodrowska-Peplińska (1921-2009) to jedna z ciekawszych osobo-
wości artystycznych w środowisku gdańskim minionego półwiecza1. Poczesne
miejsce w dorobku rzeźbiarki zajmują realizacje sakralne, przede wszystkim
w Trójmieście, w zabytkowych wnętrzach kościołów Gdańska: św. Franciszka
z Asyżu (1965-1975, 1968), Bazyliki Mariackiej (1971), św. Andrzeja Boboli
(1972), św. Brygidy (1974, 1976-78, 1985-1986) oraz w kościele św. Jakuba
w Oliwie (po 1980). Ostatni zespół prac tej artystki znajduje się we współczesnej
świątyni Matki Boskiej Nieustającej Pomocy i św. Piotra Rybaka w Gdyni (1990).
Należy podkreślić, że większość jej projektów aranżacji wnętrz sakralnych
powstała w pierwszych latach posoborowych, w początkowym okresie realiza-
cji nowych założeń ideowych dotyczących formy wystroju świątyni katolickiej.
W twórczości sakralnej Szczodrowskiej, w dużej mierze zdystansowanej
wobec współczesnych tendencji w rozwoju rzeźby i zachowującej indywidu-
alną odrębność stylistyczną, można wskazać na przytoczenia strukturalne
wiążące ją ze sztuką dawną, przede wszystkim z gotykiem i wczesnym rene-
sansem. Dzieła artystki znakomicie wpisują się w ramy architektury historycz-
nej pomorskich kościołów (gotyckiej, neogotyckiej, neobarokowej), stanowiąc
wzorcowy przykład harmonijnej koegzystencji stylistycznej. Jednocześnie prace
Szczodrowskiej stanowią swego rodzaju kronikę wydarzeń, które miały miejsce
w Gdańsku w ostatnich dziesięcioleciach XX w.
Elżbieta Szczodrowska-Peplińska od lat osiemdziesiątych minionego wieku
działała poza oficjalnym obiegiem sztuki, a pod koniec życia z powodu tragedii
1 Zespół materiałów źródłowych na temat twórczości Elżbiety Szczodrowskiej-Peplińskiej,
głównie w zakresie jej realizacji świeckich powstałych do około 1980 r., znajduje się w teczce oso-
bowej artystki w Instytucie Sztuki PAN (katalogi wystaw, recenzje twórczości w prasie codziennej
i specjalistycznej). Duże znaczenie dla dokumentacji działalności artystycznej Szczodrowskiej
mają wspomnienia osób znających rzeźbiarkę (m.in. zanotowane przez autorkę niniejszego arty-
kułu) oraz katalogi towarzyszące rozprawom: Magdalena Hetzer, Twórczość rzeźbiarska Elżbiety
Szczodrowskiej i Roberta Peplińskiego w latach 1965—1986 na tle wyposażenia wnętrza kościoła
św. Brygidy w Gdańsku, praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. Andrzeja K. Olszew-
skiego, ATK Warszawa 1986; Dominika Strobel, Rzeźbiarka Elżbieta Szczodrowska-Peplińska
(1921—2009). Zarys twórczości, praca licencjacka napisana pod kierunkiem dr Katarzyny
Chrudzimskiej-Uhery, UKSW Warszawa 2010. Na temat sylwetki artystycznej Szczodrowskiej-
-Peplińskiej zob. Andrzej Osęka, Wojciech Skrodzki, Współczesna rzeźbapołska, Warszawa 1977,
s. 29, 154.
194
Cytaty strukturalne i zapis współczesności.
Rzeźba sakralna Elżbiety Szczodrowskiej-Peplińskiej
w kontekście posoborowej aranżacji wnętrz
zabytkowych kościołów Trójmiasta
Elżbieta Szczodrowska-Peplińska (1921-2009) to jedna z ciekawszych osobo-
wości artystycznych w środowisku gdańskim minionego półwiecza1. Poczesne
miejsce w dorobku rzeźbiarki zajmują realizacje sakralne, przede wszystkim
w Trójmieście, w zabytkowych wnętrzach kościołów Gdańska: św. Franciszka
z Asyżu (1965-1975, 1968), Bazyliki Mariackiej (1971), św. Andrzeja Boboli
(1972), św. Brygidy (1974, 1976-78, 1985-1986) oraz w kościele św. Jakuba
w Oliwie (po 1980). Ostatni zespół prac tej artystki znajduje się we współczesnej
świątyni Matki Boskiej Nieustającej Pomocy i św. Piotra Rybaka w Gdyni (1990).
Należy podkreślić, że większość jej projektów aranżacji wnętrz sakralnych
powstała w pierwszych latach posoborowych, w początkowym okresie realiza-
cji nowych założeń ideowych dotyczących formy wystroju świątyni katolickiej.
W twórczości sakralnej Szczodrowskiej, w dużej mierze zdystansowanej
wobec współczesnych tendencji w rozwoju rzeźby i zachowującej indywidu-
alną odrębność stylistyczną, można wskazać na przytoczenia strukturalne
wiążące ją ze sztuką dawną, przede wszystkim z gotykiem i wczesnym rene-
sansem. Dzieła artystki znakomicie wpisują się w ramy architektury historycz-
nej pomorskich kościołów (gotyckiej, neogotyckiej, neobarokowej), stanowiąc
wzorcowy przykład harmonijnej koegzystencji stylistycznej. Jednocześnie prace
Szczodrowskiej stanowią swego rodzaju kronikę wydarzeń, które miały miejsce
w Gdańsku w ostatnich dziesięcioleciach XX w.
Elżbieta Szczodrowska-Peplińska od lat osiemdziesiątych minionego wieku
działała poza oficjalnym obiegiem sztuki, a pod koniec życia z powodu tragedii
1 Zespół materiałów źródłowych na temat twórczości Elżbiety Szczodrowskiej-Peplińskiej,
głównie w zakresie jej realizacji świeckich powstałych do około 1980 r., znajduje się w teczce oso-
bowej artystki w Instytucie Sztuki PAN (katalogi wystaw, recenzje twórczości w prasie codziennej
i specjalistycznej). Duże znaczenie dla dokumentacji działalności artystycznej Szczodrowskiej
mają wspomnienia osób znających rzeźbiarkę (m.in. zanotowane przez autorkę niniejszego arty-
kułu) oraz katalogi towarzyszące rozprawom: Magdalena Hetzer, Twórczość rzeźbiarska Elżbiety
Szczodrowskiej i Roberta Peplińskiego w latach 1965—1986 na tle wyposażenia wnętrza kościoła
św. Brygidy w Gdańsku, praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. Andrzeja K. Olszew-
skiego, ATK Warszawa 1986; Dominika Strobel, Rzeźbiarka Elżbieta Szczodrowska-Peplińska
(1921—2009). Zarys twórczości, praca licencjacka napisana pod kierunkiem dr Katarzyny
Chrudzimskiej-Uhery, UKSW Warszawa 2010. Na temat sylwetki artystycznej Szczodrowskiej-
-Peplińskiej zob. Andrzej Osęka, Wojciech Skrodzki, Współczesna rzeźbapołska, Warszawa 1977,
s. 29, 154.
194