Instytut Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]; Zakład Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]: Porta Aurea: Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego (16.2017)

11. 7. Wilhelm Richter, fragment portalu
w arkadzie prezbiterium ze św. Stanisławem
w zwieńczeniu, 1654, południowa strona
ambitu, katedra w Gnieźnie, fot. Alicja Scheffs


11. 8. Wilhelm Richter, portal kaplicy pw. Pana
Jezusa z dużym aniołem w zwieńczeniu, 1654,
wschodnia strona ambitu, katedra w Gnieźnie,
fot. Alicja Scheffs

wysoką mitrą na głowie, pozbawiona jest nie-
stety pozostałych atrybutów. Układ wyciągniętej
w stronę prezbiterium prawej dłoni sugeruje,
że w tym miejscu mógł znajdować się pasto-
rał lub typowy atrybut tego świętego - wio-
sło. Postać św. Stanisława przedstawiona jest
w szatach pontyfikalnych, z fragmentarycznie
ujętym, wskrzeszonym Piotrowinem, z unie-
sioną ku górze głową i wyciągniętą w stronę
biskupa ręką.
Lepiej prezentują się duże, pulchne aniołki
spoczywające w wyłamanym trójkątnym na-
czółku portalu prowadzącego do kaplicy pw
Pana Jezusa (ił. 8). Ich szeroko rozłożone
ręce prawdopodobnie trzymały niegdyś nie-
znane dziś przedmioty Dzięki wysuniętej
do przodu nodze, jednemu z ramion uniesio-
nemu do góry i głowie zwróconej w przeciwną
stronę odznaczają się one bardziej otwartą
i dynamiczną kompozycją. Ich twarze z wyso-
kimi czołami, wydatnymi policzkami, migda-
łowatymi oczyma i lekko zadartymi nosami
okalają fantazyjnie ufryzowane loki. Pomiędzy
nimi, w owalnym polu kartusza umieszczonego
w środkowej części zwieńczenia, widnieje herb
kapituły gnieźnieńskiej, a powyżej, na profilo-
wanej płytce, ustawiona jest pełnoplastyczna
postać męska, ubrana w powłóczystą szatę,
z nałożoną na głowę koroną i szeroko rozpo-
startymi rękoma, w których zapewne pierwot-
nie umieszczone były jakieś przedmioty. Być
może - zważywszy na wezwanie kaplicy - jest
to przedstawienie Chrystusa Króla. W kluczu
profilowanej archiwolty umieszczono główkę
putta z charakterystycznie zadartym szerokim
nosem, migdałowatymi oczyma, mięsistymi
ustami i wydłużonym czołem, na które opadają
duże, regularne pukle włosów (ił. 9).
Na profilowanych wolutach wyłamanego
naczółka z portalu wiodącego do kaplicy Bożego
Ciała znajdują się alegoryczne postaci niewie-
ście w długich szatach (ił. 10). Ich szeroko roz-
łożone ręce pierwotnie trzymały zapewne jakieś

30