DOI Artikel:
Scheffs, Alicja: Wilhelm Richter i jego dzieła w katedrze gnieźnieńskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.45145#0036
11.17. Wilhelm Richter (atryb.), portal
kaplicy św. Stanisława, 1653-1660,
południowa strona ambitu, katedra
w Gnieźnie, fot. Alicja Scheffs
39 Polkowski, Katedra gnieźnieńska..., s. 195; Walkowski, Wspomnienia o kościele..., s. 144.
40 Katalog zabytków sztuki w Polsce..., s. 24.
identyczna jak w portalu z kaplicy Łubieńskich lub
Kołudzkich. Zarówno dobór materiałów, jak i cha-
rakterystyczny zestaw późnomanierystycznych ele-
mentów dekoracyjnych wskazują na gdański war-
sztat Richtera. Atrybucję tę potwierdzają ponadto
precyzja obróbki detali rzeźbiarskich i poprawna
budowa rzeźb zwieńczenia.
Umiejętne łączenie wielobarwnych marmurów
i manierystyczna ornamentyka mogą wskazywać
na to, że z tego samego zespołu dzieł, co wyko-
nane przez Richtera portale, pochodzą także tab-
lice epitafijne Piotra Odorowskiego i Aleksandra
Głembockiego. Epitafia te, pozbawione praktycznie
dekoracji w postaci partii figuralnych, mają rozbu-
dowaną warstwę ornamentalną o motywach cha-
rakterystycznych dla gdańskiego warsztatu Rich-
tera. Jest dość oczywiste, że rzeźbiarz wykonujący
w tym czasie szereg innych zamówień rzeźbiar-
skich na terenie katedry mógł być również autorem
tych dwóch epitafiów.
Epitafium kanonika gnieźnieńskiego Piotra
Odorowskiego (ił. 19) usytuowane jest w prez-
biterium pomiędzy kaplicą Kołudzkich a kaplicą
św. Andrzeja. Zostało ono ufundowane pośmiertnie
przez egzekutorów testamentu, zapewne w latach
1651-166039. Pierwszą datę wyznacza śmierć kano-
nika, druga natomiast związana jest z powstaniem
omówionego dalej epitafium Aleksandra Głembo-
ckiego, które stanowi niemal dosłowną kopię wcześ-
niejszego dzieła.
Pomnik wykonany został z wielobarwnych wapieni: czarnego (tablica
inskrypcyjna, kolumny, gzyms oraz nakładki), brązowego (elementy tła) i bia-
łego (rama tablicy, konsole, ucha, głowice, bazy), oraz z alabastru (popiersie)40.
Epitafium reprezentuje typ inskrypcyjny z obudową architektoniczną złożoną
z trzech części: korpusu z tablicą epitafijną, zwieńczenia z portretem i podwie-
szonej części heraldycznej. Dzieło to cechuje dobre wyczucie proporcji oraz
pełna umiaru, harmonijna kompozycja, w której elementy architektoniczne uzu-
pełnione są akcentami ornamentu o wyraźnej predylekcji do form północnych.
Użycie wątku wielobarwnych kamieni oraz występowanie tego samego zespołu
motywów, takich jak szyszki, kule, woluty, esownice, główki aniołków oraz
36
kaplicy św. Stanisława, 1653-1660,
południowa strona ambitu, katedra
w Gnieźnie, fot. Alicja Scheffs
39 Polkowski, Katedra gnieźnieńska..., s. 195; Walkowski, Wspomnienia o kościele..., s. 144.
40 Katalog zabytków sztuki w Polsce..., s. 24.
identyczna jak w portalu z kaplicy Łubieńskich lub
Kołudzkich. Zarówno dobór materiałów, jak i cha-
rakterystyczny zestaw późnomanierystycznych ele-
mentów dekoracyjnych wskazują na gdański war-
sztat Richtera. Atrybucję tę potwierdzają ponadto
precyzja obróbki detali rzeźbiarskich i poprawna
budowa rzeźb zwieńczenia.
Umiejętne łączenie wielobarwnych marmurów
i manierystyczna ornamentyka mogą wskazywać
na to, że z tego samego zespołu dzieł, co wyko-
nane przez Richtera portale, pochodzą także tab-
lice epitafijne Piotra Odorowskiego i Aleksandra
Głembockiego. Epitafia te, pozbawione praktycznie
dekoracji w postaci partii figuralnych, mają rozbu-
dowaną warstwę ornamentalną o motywach cha-
rakterystycznych dla gdańskiego warsztatu Rich-
tera. Jest dość oczywiste, że rzeźbiarz wykonujący
w tym czasie szereg innych zamówień rzeźbiar-
skich na terenie katedry mógł być również autorem
tych dwóch epitafiów.
Epitafium kanonika gnieźnieńskiego Piotra
Odorowskiego (ił. 19) usytuowane jest w prez-
biterium pomiędzy kaplicą Kołudzkich a kaplicą
św. Andrzeja. Zostało ono ufundowane pośmiertnie
przez egzekutorów testamentu, zapewne w latach
1651-166039. Pierwszą datę wyznacza śmierć kano-
nika, druga natomiast związana jest z powstaniem
omówionego dalej epitafium Aleksandra Głembo-
ckiego, które stanowi niemal dosłowną kopię wcześ-
niejszego dzieła.
Pomnik wykonany został z wielobarwnych wapieni: czarnego (tablica
inskrypcyjna, kolumny, gzyms oraz nakładki), brązowego (elementy tła) i bia-
łego (rama tablicy, konsole, ucha, głowice, bazy), oraz z alabastru (popiersie)40.
Epitafium reprezentuje typ inskrypcyjny z obudową architektoniczną złożoną
z trzech części: korpusu z tablicą epitafijną, zwieńczenia z portretem i podwie-
szonej części heraldycznej. Dzieło to cechuje dobre wyczucie proporcji oraz
pełna umiaru, harmonijna kompozycja, w której elementy architektoniczne uzu-
pełnione są akcentami ornamentu o wyraźnej predylekcji do form północnych.
Użycie wątku wielobarwnych kamieni oraz występowanie tego samego zespołu
motywów, takich jak szyszki, kule, woluty, esownice, główki aniołków oraz
36