DOI Artikel:
Kriegseisen, Jacek: Złotnicy z rodziny Tolckemit czynni w Elblągu w XVII i XVIII w.
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.45145#0051
(miejscami) repusowaniu przedsta-
wiono na niej postacie czterech ewan-
gelistów (górna okładzina - św. Mate-
usz i św. Marek; dolna - św. Łukasz
i św. Jan) w prostokątnych, sąsiadują-
cych ze sobą polach. Od góry i od dołu
pola ujęte są w dekorację z fragmen-
tów ornamentu wstęgowego z festo-
nami owocowymi (u dołu - zamiast
maski - owalne, wypukłe pole pod
inskrypcję) i z muszlami w narożni-
kach. Na grzbiecie oprawy przedsta-
wiono personifikację Nadziei, ujętą
w dekorację podobną do dekoracji
okładzin. Wszystkie pola są oddzie-
lone od siebie perełkowaniem.
Następnym zabytkiem związanym
z Sigismundem Tolckemitem I jest
ujawniony pod koniec 2012 r. w han-
dlu antykwarskim (Stack’s Bo wers
Galleries, New York)40 efektowny
kufel monetowy o wysokiej pokry-
wie i uchu w kształcie litery S zakoń-
czonym małą tarczką i dekorowa-
nym na zewnętrznej części zmniejszającymi się ku dołowi granulami41. W jego
gładki płaszcz złotnik wmontował w trzech rzędach dziewięć talarów elbląskich
króla Jana Kazimierza z 1651 r., jeden talar elbląski króla Władysława IV wybity
w 1635 r. (awers: „Elbinga inter arma servata”) i cztery klipy Jana Kazimierza
z 1651 r. oraz w pokrywie, dnie i na płaszczu za uchwytem po jednym talarze
elbląskim króla Gustawa Adolfa z 1628 r.42 (il. 6). Mając na uwadze inny kufel
dekorowany monetami, niezwykle podobny do omawianego zabytku43, wyko-
nany w 1693 r. przez Daniela Stalenbrechera, można przyjąć, że kufel Tolckemita
I również powstał w ostatnich latach XVII w.
Trzecim reprezentantem rodziny parającym się rzemiosłem złotniczym był
Sigismund Tolckemit II. Ze względu na odnalezienie informacji dotyczących
11. 5. Sigismund Tolckemit I, okładziny oprawy ewangeliarza
z kościoła pw. Bożego Ciała, około 1729, Elbląg, repr. za:
Klejnot w koronie Rzeczypospolitej, s. 152-153, kat. 11.86
40 Stack’s Bowers & Ponterio, The August 2012 Philadelphia ANA Auction, August
8-10, 2012, Pennsylvania, s. 232, lot 40725, https://auctions.stacksbowers.com/lots/view/3-
21IVP [dostęp: 1.05.2018].
41 Wymiary: wys. 20,5 cm, ciężar 1441 g.
42 Jarosław Dutkowski, Adam Suchanek, Corpus Nummorum Civitatis Elbingensis, Gdańsk
2003, s. 85-89, 154-158.
43 Muzeum Książąt Czartoryskich, Oddział Muzeum Narodowego w Krakowie, nr inw.
MNKXIII-1656; zob. Czihak, Die Edelschmiedekunst..., s. 160, 165, nr 45, poz. 3.
51
wiono na niej postacie czterech ewan-
gelistów (górna okładzina - św. Mate-
usz i św. Marek; dolna - św. Łukasz
i św. Jan) w prostokątnych, sąsiadują-
cych ze sobą polach. Od góry i od dołu
pola ujęte są w dekorację z fragmen-
tów ornamentu wstęgowego z festo-
nami owocowymi (u dołu - zamiast
maski - owalne, wypukłe pole pod
inskrypcję) i z muszlami w narożni-
kach. Na grzbiecie oprawy przedsta-
wiono personifikację Nadziei, ujętą
w dekorację podobną do dekoracji
okładzin. Wszystkie pola są oddzie-
lone od siebie perełkowaniem.
Następnym zabytkiem związanym
z Sigismundem Tolckemitem I jest
ujawniony pod koniec 2012 r. w han-
dlu antykwarskim (Stack’s Bo wers
Galleries, New York)40 efektowny
kufel monetowy o wysokiej pokry-
wie i uchu w kształcie litery S zakoń-
czonym małą tarczką i dekorowa-
nym na zewnętrznej części zmniejszającymi się ku dołowi granulami41. W jego
gładki płaszcz złotnik wmontował w trzech rzędach dziewięć talarów elbląskich
króla Jana Kazimierza z 1651 r., jeden talar elbląski króla Władysława IV wybity
w 1635 r. (awers: „Elbinga inter arma servata”) i cztery klipy Jana Kazimierza
z 1651 r. oraz w pokrywie, dnie i na płaszczu za uchwytem po jednym talarze
elbląskim króla Gustawa Adolfa z 1628 r.42 (il. 6). Mając na uwadze inny kufel
dekorowany monetami, niezwykle podobny do omawianego zabytku43, wyko-
nany w 1693 r. przez Daniela Stalenbrechera, można przyjąć, że kufel Tolckemita
I również powstał w ostatnich latach XVII w.
Trzecim reprezentantem rodziny parającym się rzemiosłem złotniczym był
Sigismund Tolckemit II. Ze względu na odnalezienie informacji dotyczących
11. 5. Sigismund Tolckemit I, okładziny oprawy ewangeliarza
z kościoła pw. Bożego Ciała, około 1729, Elbląg, repr. za:
Klejnot w koronie Rzeczypospolitej, s. 152-153, kat. 11.86
40 Stack’s Bowers & Ponterio, The August 2012 Philadelphia ANA Auction, August
8-10, 2012, Pennsylvania, s. 232, lot 40725, https://auctions.stacksbowers.com/lots/view/3-
21IVP [dostęp: 1.05.2018].
41 Wymiary: wys. 20,5 cm, ciężar 1441 g.
42 Jarosław Dutkowski, Adam Suchanek, Corpus Nummorum Civitatis Elbingensis, Gdańsk
2003, s. 85-89, 154-158.
43 Muzeum Książąt Czartoryskich, Oddział Muzeum Narodowego w Krakowie, nr inw.
MNKXIII-1656; zob. Czihak, Die Edelschmiedekunst..., s. 160, 165, nr 45, poz. 3.
51