DOI Artikel:
Drączkowska, Agnieszka: Działalność Towarzystwa Budowy Osiedli w Gdyni w latach 1931 – 1939
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.45145#0113
Ta prosta, nieotynkowana, drewniana bryła przywodzi na myśl budownictwo
letniskowe, którego nie można pominąć w rozważaniach na temat gdyńskiej
architektury drewnianej. Chociaż po uzyskaniu praw miejskich i rozpoczęciu
budowy portu Gdynia straciła na atrakcyjności jako miejscowość wypoczynkowa,
to nadmorskie położenie i bliskość innych miejscowości letniskowych nie pozo-
stawały bez wpływu na powstającą na jej terenie architekturę. Wielkie nadzieje
związane z budową portu i miasta sprawiły, że niemal wszystkie oczy zwrócone
były na Gdynię, co w obliczu pogłębiającego się kryzysu mieszkaniowego skutko-
wało publikacją licznych artykułów zarówno w prasie codziennej, jak i fachowej.
Jednym z przykładów jest tekst zatytułowany Stan budownictwa mieszkaniowego
w Gdyni, opublikowany przez Polskie Zrzeszenie Architektów w miesięczniku
„Dom, Osiedle, Mieszkanie” w 1931 r. Zawiera on krytyczną ocenę gdyńskiej
architektury oraz szereg sugestii, skierowanych do lokalnych twórców42. Za naj-
lepszy wzór dla przyszłych gdyńskich robotniczych osiedli podmiejskich autorzy
artykułu uznali właśnie modelowe realizacje drewnianych domków wypoczynko-
wych, tzw. wochen-end-haus, prezentowane na wystawie architektonicznej w Ber-
linie w 1931 r.43 Ich skromna forma w połączeniu z drewnianym budulcem mogła
być - z dużym prawdopodobieństwem - bezpośrednią inspiracją dla architektów
T.B.O. poszukujących tanich, nowoczesnych i szybkich w montażu rozwiązań.
Kolejne dwa projekty domów drewnianych oznaczone zostały jako typy lid
(il. 7) i Ile (il. 8). Zrealizowano je przy ulicy Poprzecznej (10 domów) oraz w obrębie
ul. Tatrzańskiej na Działkach Leśnych (11 domów). Były to jednorodzinne, w pełni
skanalizowane budynki, składające się z trzech pokoi (ich wymiary różniły się
w zależności od typu), poddasza, tarasu „z poręczą i pergolą” oraz udogodnień,
Działalność
Towarzystwa
Budowy
Osiedli
w Gdyni...
IL 7. Gdynia Witomino, projekt domu typu Ud, proj. Tadeusz Jędrzejewski, 1933, zbiory Archiwum
Państwowego w Gdańsku, Oddział w Gdyni, Bank Gospodarstwa Krajowego, sygn. akt 11/1244
42 Polskie Zrzeszenie Architektów, Stan budownictwa mieszkaniowego w Gdyni, „Dom,
Osiedle, Mieszkanie” 1931, nr 8, s. 4-8.
43 Ibidem, s. 8.
113
letniskowe, którego nie można pominąć w rozważaniach na temat gdyńskiej
architektury drewnianej. Chociaż po uzyskaniu praw miejskich i rozpoczęciu
budowy portu Gdynia straciła na atrakcyjności jako miejscowość wypoczynkowa,
to nadmorskie położenie i bliskość innych miejscowości letniskowych nie pozo-
stawały bez wpływu na powstającą na jej terenie architekturę. Wielkie nadzieje
związane z budową portu i miasta sprawiły, że niemal wszystkie oczy zwrócone
były na Gdynię, co w obliczu pogłębiającego się kryzysu mieszkaniowego skutko-
wało publikacją licznych artykułów zarówno w prasie codziennej, jak i fachowej.
Jednym z przykładów jest tekst zatytułowany Stan budownictwa mieszkaniowego
w Gdyni, opublikowany przez Polskie Zrzeszenie Architektów w miesięczniku
„Dom, Osiedle, Mieszkanie” w 1931 r. Zawiera on krytyczną ocenę gdyńskiej
architektury oraz szereg sugestii, skierowanych do lokalnych twórców42. Za naj-
lepszy wzór dla przyszłych gdyńskich robotniczych osiedli podmiejskich autorzy
artykułu uznali właśnie modelowe realizacje drewnianych domków wypoczynko-
wych, tzw. wochen-end-haus, prezentowane na wystawie architektonicznej w Ber-
linie w 1931 r.43 Ich skromna forma w połączeniu z drewnianym budulcem mogła
być - z dużym prawdopodobieństwem - bezpośrednią inspiracją dla architektów
T.B.O. poszukujących tanich, nowoczesnych i szybkich w montażu rozwiązań.
Kolejne dwa projekty domów drewnianych oznaczone zostały jako typy lid
(il. 7) i Ile (il. 8). Zrealizowano je przy ulicy Poprzecznej (10 domów) oraz w obrębie
ul. Tatrzańskiej na Działkach Leśnych (11 domów). Były to jednorodzinne, w pełni
skanalizowane budynki, składające się z trzech pokoi (ich wymiary różniły się
w zależności od typu), poddasza, tarasu „z poręczą i pergolą” oraz udogodnień,
Działalność
Towarzystwa
Budowy
Osiedli
w Gdyni...
IL 7. Gdynia Witomino, projekt domu typu Ud, proj. Tadeusz Jędrzejewski, 1933, zbiory Archiwum
Państwowego w Gdańsku, Oddział w Gdyni, Bank Gospodarstwa Krajowego, sygn. akt 11/1244
42 Polskie Zrzeszenie Architektów, Stan budownictwa mieszkaniowego w Gdyni, „Dom,
Osiedle, Mieszkanie” 1931, nr 8, s. 4-8.
43 Ibidem, s. 8.
113