Instytut Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]; Zakład Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]: Porta Aurea: Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego (16.2017)

Działalność
Towarzystwa
Budowy
Osiedli
w Gdyni...

II. 18. Gdynia, osiedle TOR na Witominie wzniesione przez T.B.O., proj. Włodzimierz
Prochaska, według wzoru Towarzystwa Osiedli Robotniczych, 1934, zbiory Muzeum Miasta
Gdyni, nr inw. Rfót/I/91/24

opinii publicznej. Aby skutecznie budować wizerunek Gdyni - jako materia-
lizacji marzenia o nowoczesnej Polsce - osiedla robotnicze musiały stanowić
wyróżniającą się najwyższą jakością alternatywę dla brzydoty i chaosu, które
charakteryzowały dzielnice dzikiej zabudowy. Władze miasta odpowiadały w ten
sposób krytykom, wskazując na rozwojowy potencjał Gdyni.
Białe elewacje stanowiły estetyczną przeciwwagę dla obszernych ogrodów,
będących przedłużeniem skromnych, robotniczych mieszkań (ił. 19). Każda
z parcel należących do osiedla została bowiem zagospodarowana przy uwzględ-
nieniu ogrodniczego profilu Witomina, dzięki czemu mieszkańcy poszcze-
gólnych domów otrzymali możliwość uprawy owoców i warzyw w ogrodach
o powierzchni od 400 do 600 m2, rozplanowanych na kilku poziomach, spływa-
jących pasami od umieszczonego na lekkim wzniesieniu domu66. Takie lokalne
ogrodnictwo miało przynieść wymierną korzyść wszystkim gdynianom, prag-
nącym uniezależnić się od kosztownych dostaw produktów spożywczych z Wol-
nego Miasta Gdańska67. Sprzedaż plonów mogła stanowić dodatkowe źródło
utrzymania dla robotniczych rodzin, a bezrobotnym miała ułatwić przetrwanie
do momentu znalezienia stałej pracy. Wypełniając społeczną misję, członkowie
Towarzystwa edukowali mieszkańców w zakresie uprawy roślin oraz zachęcali
do efektywnej pracy w ogrodach przydomowych, organizując pokazy i kursy.
Gospodarze najlepiej utrzymanych działek otrzymywali nagrody rzeczowe
w postaci materiałów ogrodniczych oraz folderów68.

66 Bieniasz, Towarzystwo Budowy Osiedli..., s. 221.
67 Bielenia, Przeprowadzka „Chińskiej Dzielnicy”..., s. 92.
68 Rozbicka, Małe mieszkanie z ogrodem w tle..., s. 362.

125