DOI Artikel:
Śliwa, Anna: Sakralne realizacje Wacława Szczeblewskiego na Pomorzu – w kręgu inspiracji kaszubszczyzną
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.45145#0144
Anna Śliwa poetą kaszubskim, który zaszczepił w artyście przywiązanie do folkloru
kaszubskiego2. Młody malarz zetknął się też zapewne z braćmi Władysła-
wem (1876-1961) i Leonem (1885-1970) Drapiewskimi3, znanymi twórcami
polichromii kościelnych.
Czas studiów w Dreźnie, uzupełniany licznymi artystycznymi podróżami
do Paryża, Londynu, Wiednia, Berlina, Monachium, Lipska, Kopenhagi, stano-
wił ważny okres formowania się malarskiego warsztatu Szczeblewskiego. Pozwo-
lił mu także zapoznać się z bogactwem sztuki europejskich kościołów i muzeów
oraz znaleźć liczne inspiracje. I choć głównie w polu zainteresowania młodego
malarza znajdowały się portrety, to już wówczas artysta podejmował w swej
twórczości tematykę sakralną. Prasa niemiecka dobrze wspominała wykonaną
przez niego kopię Świętej nocy Carla Marattiego, której oryginał przechowywany
jest w Galerii Drezdeńskiej4.
Z lat drezdeńskich, z około 1914 r. pochodzi cykl wielkoformatowych
obrazów olejnych prezentujących zajęcia domowe kobiet. Są to m.in. Kuchnia
(Kobieta obierająca ziemniaki), Praczka i znajdujące się w zbiorach Muzeum
Miasta Gdyni Kobieta w kuchni5 oraz Kobieta czytająca6. Nie wszystkie prace
przetrwały wojnę, niektóre znamy tylko ze szkiców i zdjęć. Warto podkreślić,
że ostatni z wymienionych obrazów, obok rysu rodzajowego, zawiera też silny rys
sakralny. Przedstawiona na płótnie kobieta oddaje się bowiem nie tyle lekturze,
co modlitwie, a w rękach trzyma nie zwykłą książkę, lecz - najprawdopodob-
niej - modlitewnik. Wskazują na to zapalone przed figurką Matki Bożej świece
i pełna modlitewnego skupienia postawa kobiety.
W1920 r. Szczeblewski wraz z żoną Marią Karoliną z domu Rappoldi powrócił
do Polski i zamieszkał w Grudziądzu7. Zatrudniono go jako wykładowcę rysunku
i malarstwa w grudziądzkim Seminarium Nauczycielskim, gdzie pracował przez
dziesięć lat. Malarz aktywnie włączył się w życie artystyczno-kulturalne Gru-
dziądza. Zaprzyjaźnił się z Izydorem Gulgowskim i Aleksandrem Majkowskim,
działaczami kaszubskimi. To właśnie około 1920 r. Szczeblewski namalował pełen
ekspresji olejny wizerunek Chrystusa ukrzyżowanego, znany obecnie z mniejszej
wersji znajdującej się w kolekcji rodziny artysty (il. 1).
O ile w okresie drezdeńskim twórczość Szczeblewskiego tematycznie obej-
mowała głównie akademickie akty czy inspirowane impresjonizmem portrety,
o tyle od początku lat dwudziestych XX w. coraz silniej dochodziły w niej do głosu
2 Leon Roppel, O Wacławie Szczeblewskim w 50-lecie założenia Pomorskiej Szkoły Sztuk
Pięknych w Grudziądzu i Gdyni, 1974 (mps), s. 4.
3 Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających: malarze, rzeźbiarze, graficy, t. 2,
D-G, red. Jolanta Maurin-Białostocka [et al.], Wrocław 1975, s. 95; Słownik biograficzny Pomorza
Nadwiślańskiego, red. Stanisław Gierszewski, 1.1, A-F, Gdańsk 1997, s. 349-350.
4 „Pelpliner Nachrichten”, 30.11.1918.
5 Muzeum Miasta Gdyni [dalej: MMG], Dział Sztuki, nr inw. MMG/SZ/1226.
6 MMG, Dział Sztuki, nr inw. MMG/SZ/2081.
7 O grudziądzkim okresie działalności Wacława Szczeblewskiego zob. Piotr Klugowski, Pomor-
ska Szkoła Sztuk Pięknych w Grudziądzu (1922-1933), Toruń 1985 (mps pracy magistersiej UMK).
144
kaszubskiego2. Młody malarz zetknął się też zapewne z braćmi Władysła-
wem (1876-1961) i Leonem (1885-1970) Drapiewskimi3, znanymi twórcami
polichromii kościelnych.
Czas studiów w Dreźnie, uzupełniany licznymi artystycznymi podróżami
do Paryża, Londynu, Wiednia, Berlina, Monachium, Lipska, Kopenhagi, stano-
wił ważny okres formowania się malarskiego warsztatu Szczeblewskiego. Pozwo-
lił mu także zapoznać się z bogactwem sztuki europejskich kościołów i muzeów
oraz znaleźć liczne inspiracje. I choć głównie w polu zainteresowania młodego
malarza znajdowały się portrety, to już wówczas artysta podejmował w swej
twórczości tematykę sakralną. Prasa niemiecka dobrze wspominała wykonaną
przez niego kopię Świętej nocy Carla Marattiego, której oryginał przechowywany
jest w Galerii Drezdeńskiej4.
Z lat drezdeńskich, z około 1914 r. pochodzi cykl wielkoformatowych
obrazów olejnych prezentujących zajęcia domowe kobiet. Są to m.in. Kuchnia
(Kobieta obierająca ziemniaki), Praczka i znajdujące się w zbiorach Muzeum
Miasta Gdyni Kobieta w kuchni5 oraz Kobieta czytająca6. Nie wszystkie prace
przetrwały wojnę, niektóre znamy tylko ze szkiców i zdjęć. Warto podkreślić,
że ostatni z wymienionych obrazów, obok rysu rodzajowego, zawiera też silny rys
sakralny. Przedstawiona na płótnie kobieta oddaje się bowiem nie tyle lekturze,
co modlitwie, a w rękach trzyma nie zwykłą książkę, lecz - najprawdopodob-
niej - modlitewnik. Wskazują na to zapalone przed figurką Matki Bożej świece
i pełna modlitewnego skupienia postawa kobiety.
W1920 r. Szczeblewski wraz z żoną Marią Karoliną z domu Rappoldi powrócił
do Polski i zamieszkał w Grudziądzu7. Zatrudniono go jako wykładowcę rysunku
i malarstwa w grudziądzkim Seminarium Nauczycielskim, gdzie pracował przez
dziesięć lat. Malarz aktywnie włączył się w życie artystyczno-kulturalne Gru-
dziądza. Zaprzyjaźnił się z Izydorem Gulgowskim i Aleksandrem Majkowskim,
działaczami kaszubskimi. To właśnie około 1920 r. Szczeblewski namalował pełen
ekspresji olejny wizerunek Chrystusa ukrzyżowanego, znany obecnie z mniejszej
wersji znajdującej się w kolekcji rodziny artysty (il. 1).
O ile w okresie drezdeńskim twórczość Szczeblewskiego tematycznie obej-
mowała głównie akademickie akty czy inspirowane impresjonizmem portrety,
o tyle od początku lat dwudziestych XX w. coraz silniej dochodziły w niej do głosu
2 Leon Roppel, O Wacławie Szczeblewskim w 50-lecie założenia Pomorskiej Szkoły Sztuk
Pięknych w Grudziądzu i Gdyni, 1974 (mps), s. 4.
3 Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających: malarze, rzeźbiarze, graficy, t. 2,
D-G, red. Jolanta Maurin-Białostocka [et al.], Wrocław 1975, s. 95; Słownik biograficzny Pomorza
Nadwiślańskiego, red. Stanisław Gierszewski, 1.1, A-F, Gdańsk 1997, s. 349-350.
4 „Pelpliner Nachrichten”, 30.11.1918.
5 Muzeum Miasta Gdyni [dalej: MMG], Dział Sztuki, nr inw. MMG/SZ/1226.
6 MMG, Dział Sztuki, nr inw. MMG/SZ/2081.
7 O grudziądzkim okresie działalności Wacława Szczeblewskiego zob. Piotr Klugowski, Pomor-
ska Szkoła Sztuk Pięknych w Grudziądzu (1922-1933), Toruń 1985 (mps pracy magistersiej UMK).
144