DOI Artikel:
Friedrich, Jacek: Tematyka krzyżacka i grunwaldzka w ilustracjach książek beletrystycznych dla dzieci i młodzieży w Polsce w latach 1945 – 1989
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.45145#0172
11.13. Szymon Kobyliński, ilustracja do książki:
Zuzanna Morawska, Na zgliszczach Zakonu.
Powieść historyczna z XV wieku, Warszawa 1961
W bardzo klasyczny, choć również skrótowy
sposób zilustrowano natomiast samą bitwę
grunwaldzką - reprezentuje ją motyw Jagiełły
stojącego nad broczącymi krwią zwłokami
Ulryka von Jungingen (ił. 13)48 49. Drugi z ka-
nonicznych motywów - poprzedzające bitwę
krzyżackie poselstwo - pojawia się jedynie
w bardzo skrótowej postaci: są to dwa nagie
miecze zdobiące inicjał, który otwiera
rozdział zatytułowany Zwycięstwo'9.
Zupełnie wyjątkowe przedstawienie poja-
wiło się natomiast na obwolucie omawianej
książki. Widnieją na niej powalone na ziemie
krzyżackie hełmy i tarcze, z których jedna
jest strzaskana (ił. 14). Można więc uznać,
że jest to prosty wizualny ekwiwalent klę-
ski Zakonu wskazanej już w samym tytule
powieści Morawskiej. Jednakże bliższa
obserwacja każę wątpić w tak jednoznaczną
wymowę obrazu. Między ukazanymi tar-
czami zachodzą bowiem dwie znaczące
różnice. Po pierwsze, jedna z nich jest roz-
trzaskana, a druga nie, po drugie zaś - jedna
leży na ziemi, druga zaś pewnie wznosi się
ku górze, jakby oparta na niewidocznej pod-
porze. Elementem, który pozwala tej kompo-
zycji nadać głębszy sens, są ukazane na obu
tarczach przedstawienia heraldyczne. Ta roz-
bita i powalona na ziemię nosi herb poko-
nanego pod Grunwaldem Ulryka von
Jungingen, ta nieuszkodzona i mocno sto-
jąca - Henryka von Plauen, zwycięskiego
obrońcy stolicy Zakonu. Jeśli weźmie się pod
uwagę fakt, że obwolutę zdobi właśnie herb
Malborka, to widać, że akcent nie jest tu wcale
położony na polski triumf pod Grunwaldem,
ale raczej na skuteczny odpór, jaki wojskom
Jagiełły dały pod Malborkiem resztki armii
zakonnej. Tak więc można się w tym przed-
stawieniu dopatrzyć przekazu wizualnego,
II. 14. Szymon Kobyliński, obwoluta książki:
Zuzanna Morawska, Na zgliszczach Zakonu.
Powieść historyczna z XV wieku, Warszawa 1961
48 Ibidem, s. 117.
49 Ibidem, s. 96.
172