DOI Artikel:
Friedrich, Jacek: Tematyka krzyżacka i grunwaldzka w ilustracjach książek beletrystycznych dla dzieci i młodzieży w Polsce w latach 1945 – 1989
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.45145#0186
II. 26. Maria Heidrich, ilustracja do książki:
Izabela Koniusz, Helena Rutkowska, Królewska
pieczęć. Z baśni i podań Nadodrza, Poznań 1962
11. 27. Adam Kilian, ilustracja do książki: Maria
Kruger, Było, nie było, Warszawa 1966
mieszkańców Elbląga, którzy grają na nosie
Krzyżakowi bezskutecznie usiłującemu wkro-
czyć do miasta90. Zasadniczo jednak w książ-
kach dla najmłodszych ten temat nie był zbyt
często podejmowany, nawet wtedy, gdy ilu-
strowany tekst do tego zachęcał. Dobrym
przykładem jest tu kilkukrotnie wznawiana,
jeszcze inna wierszowana opowieść Anny
Świrszczyńskiej pod tytułem O gdańskiej
burmistrzance. Oś utworu stanowi konflikt
gdańszczan i Kaszubów z Zakonem, który
znajduje kulminację w zbrojnych zmaganiach
podczas wojny trzynastoletniej. W tekście
przywołane zostają także echa rzezi Gdańska,
o której swemu synkowi opowiada kaszub-
ska rybaczka: „Jak to Krzyżak srogo miasta
dobył / jak rybaków i rycerzy pobił. / Jak krew
polska popłynęła w morze - / smutne pieśni
o wieczornej porze”91.
Jak widać, warstwa tekstowa przynosi
wyrazisty obraz krzyżackiej zbrodni i prze-
wrotności, tymczasem Ewa Frysztak, która
w latach sześćdziesiątych (a więc w okresie
wzmożonej antyniemieckiej propagandy
czasów gomułkowskich) dwukrotnie zilu-
strowała tę opowieść, całkowicie pominęła
wątki krzyżackie. Autorka skupiła się raczej
na malowniczości dawnego Gdańska, uro-
dzie kobiecych sukni i wątku romansowym
opowieści Świrszczyńskiej, beztrosko mie-
szając przy tym średniowieczne kostiumy
z nowożytną architekturą.
Ten sam tekst został zilustrowany ponow-
nie pod koniec lat osiemdziesiątych. Wyda-
wałoby się, że w tym czasie można było się
90 Maria Kruger, Było, nie było, Warszawa 1966,
po s. 24. Ilustracje: Adam Kilian. Omawiana ilustracja
towarzyszy opowieści zatytułowanej Łopata małego
piekarczyka.
91 Anna Świrszczyńska, O gdańskiej burmistrzance
[w:] eadem, Z dawnej Połski, Kraków 1963, s. 48. Ilustracje:
Ewa Frysztak. Ten sam zbiór wznowiono - z innymi
ilustracjami tej samej autorki - w 1968 r..
186
Izabela Koniusz, Helena Rutkowska, Królewska
pieczęć. Z baśni i podań Nadodrza, Poznań 1962
11. 27. Adam Kilian, ilustracja do książki: Maria
Kruger, Było, nie było, Warszawa 1966
mieszkańców Elbląga, którzy grają na nosie
Krzyżakowi bezskutecznie usiłującemu wkro-
czyć do miasta90. Zasadniczo jednak w książ-
kach dla najmłodszych ten temat nie był zbyt
często podejmowany, nawet wtedy, gdy ilu-
strowany tekst do tego zachęcał. Dobrym
przykładem jest tu kilkukrotnie wznawiana,
jeszcze inna wierszowana opowieść Anny
Świrszczyńskiej pod tytułem O gdańskiej
burmistrzance. Oś utworu stanowi konflikt
gdańszczan i Kaszubów z Zakonem, który
znajduje kulminację w zbrojnych zmaganiach
podczas wojny trzynastoletniej. W tekście
przywołane zostają także echa rzezi Gdańska,
o której swemu synkowi opowiada kaszub-
ska rybaczka: „Jak to Krzyżak srogo miasta
dobył / jak rybaków i rycerzy pobił. / Jak krew
polska popłynęła w morze - / smutne pieśni
o wieczornej porze”91.
Jak widać, warstwa tekstowa przynosi
wyrazisty obraz krzyżackiej zbrodni i prze-
wrotności, tymczasem Ewa Frysztak, która
w latach sześćdziesiątych (a więc w okresie
wzmożonej antyniemieckiej propagandy
czasów gomułkowskich) dwukrotnie zilu-
strowała tę opowieść, całkowicie pominęła
wątki krzyżackie. Autorka skupiła się raczej
na malowniczości dawnego Gdańska, uro-
dzie kobiecych sukni i wątku romansowym
opowieści Świrszczyńskiej, beztrosko mie-
szając przy tym średniowieczne kostiumy
z nowożytną architekturą.
Ten sam tekst został zilustrowany ponow-
nie pod koniec lat osiemdziesiątych. Wyda-
wałoby się, że w tym czasie można było się
90 Maria Kruger, Było, nie było, Warszawa 1966,
po s. 24. Ilustracje: Adam Kilian. Omawiana ilustracja
towarzyszy opowieści zatytułowanej Łopata małego
piekarczyka.
91 Anna Świrszczyńska, O gdańskiej burmistrzance
[w:] eadem, Z dawnej Połski, Kraków 1963, s. 48. Ilustracje:
Ewa Frysztak. Ten sam zbiór wznowiono - z innymi
ilustracjami tej samej autorki - w 1968 r..
186