DOI Artikel:
Ryba, Grażyna: Cytaty strukturalne i zapis współczesności. Rzeźba sakralna Elżbiety Szczodrowskiej‑Peplińskiej w kontekście posoborowej aranżacji wnętrz zabytkowych kościołów Trójmiasta
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.45145#0205
Zmartwychwstałego stopniowo kryje się za masywem grobu, a centrum kom-
pozycji staje się tabernakulum24.
Poza prezbiterium, przy ścianie tęczowej, w miejscach, gdzie tradycyjnie
bywały umieszczane ołtarze boczne, zaaranżowano strefy liturgii słowa i bapty-
sterium. Po jednej stronie (lekcji) usytuowano niską kazalnicę, której towarzyszy
płaskorzeźba obrazująca przekazanie Mojżeszowi tablic dziesięciorga przyka-
zań. Po drugiej stronie (ewangelii) znajduje się rzeźba przyścienna ukazująca
chrzest Chrystusa, a z przodu - metalowa misa chrzcielna, której podstawę
tworzy kompozycja przedstawiająca grzech pierworodny, wpisana w abstrak-
cyjne stalaktytowe formy. Trwające latami prace w kościele św. Franciszka wska-
zują na pragnienie, zapewne ze strony ówczesnego proboszcza ks. Mieczysława
Goździewskiego25, aby możliwie najlepiej zrozumieć i zrealizować zalecenia
soborowe w zakresie aranżacji wnętrza świątyni.
Równolegle z pracami w Emaus Szczodrowska wykonywała cykl rzeźb o tema-
tyce martyrologicznej do muzeum Stutthof w Sztutowie, określony później jako
„dramatyczny” i „wstrząsający”26. Prace z kościoła św. Franciszka ukazujące
zmartwychwstanie i odkupienie stanowią chrześcijańskie dopełnienie scen
obozowego męczeństwa.
Wystrój wnętrza kościoła św. Andrzeja Boboli w Gdańsku Wrzeszczu, wznie-
sionego w latach 1913-1916 w stylu neobarokowym27, nie sprawiał już tak wielu
problemów (il. 8). W półkolistej absydzie zamykającej zbliżone do kwadratu
prezbiterium kościoła znajdowała się ceramiczna mozaika autorstwa Stani-
sława Mizerskiego i Barbary Massalskiej28, a nad nią szereg okien szczelino-
wych wypełnionych abstrakcyjnym witrażem. Rzeźby Szczodrowskiej scaliły
poszczególne części prezbiterium z nawą, tworząc wieloplanową kompozycję
o złożonym przesłaniu symbolicznym. W głębi pozostawiono mozaikę ukazu-
jąca Ostatnią Wieczerzę. Bliżej, w prezbiterium, nad ciężką mensą marmuro-
wego ołtarza zawieszono na grubych żelaznych łańcuchach niezwykły krucyfiks
24 Pierwotna koncepcja została zmieniona przez kolejnego proboszcza, któremu nie podo-
bały się surowe rzeźby ze sztucznego kamienia. Przesłonił on scenę Zmartwychwstania, umiesz-
czając z przodu kopię barwnego bizantyńskiego Ukrzyżowania nawiązującego do Franciszkowego
krucyfiksu z San Damiano.
25 Ks. Mieczysław Goździewski (zm. 2000) w latach 1965-1979 był proboszczem parafii
św. Franciszka z Asyżu w gdańskim Emaus (Archiwum Parafii św. Franciszka z Asyżu w Gdańsku).
26 W Muzeum Sztuki Współczesnej w Radomiu zachowało się dwadzieścia rysunków
artystki z lat 1963-1968 z cyklu „Stutthof’. Natomiast w latach 1973,1975 i 1976 Muzeum Stut-
thof w Sztutowie zakupiło 42 rzeźby Elżbiety Szczodrowskiej, zob. http://stutthof.org/node/409
[dostęp: 14.03.2014]. Informacje na temat wystawy ukazały się także w prasie codziennej. Pełny
zestaw tekstów znajduje się w Archiwum Muzeum Stutthof w Sztutowie.
27 Piotr Szczudłowski, Losy poewangelickich obiektów sakralnych na terenie diecezji gdańskiej
po 1945 roku, Lublin 2001, s. 142; Wojciech Szymański, Sławomir Kościelak, Kościół św. Andrzeja
Boboli, http://www.encyklopediagdanska.pl/index.php?title=KOŚCIÓŁ_ŚW._ANDRZEJA_
BOBOLI [dostęp: 2.05.2014].
28 Na podstawie informacji znajdujących się w Archiwum Parafialnym Parafii św. Krzyża
w Gdańsku Wrzeszczu przekazanych przez pracowników Urzędu Parafialnego.
Cytaty
strukturalne...
205
pozycji staje się tabernakulum24.
Poza prezbiterium, przy ścianie tęczowej, w miejscach, gdzie tradycyjnie
bywały umieszczane ołtarze boczne, zaaranżowano strefy liturgii słowa i bapty-
sterium. Po jednej stronie (lekcji) usytuowano niską kazalnicę, której towarzyszy
płaskorzeźba obrazująca przekazanie Mojżeszowi tablic dziesięciorga przyka-
zań. Po drugiej stronie (ewangelii) znajduje się rzeźba przyścienna ukazująca
chrzest Chrystusa, a z przodu - metalowa misa chrzcielna, której podstawę
tworzy kompozycja przedstawiająca grzech pierworodny, wpisana w abstrak-
cyjne stalaktytowe formy. Trwające latami prace w kościele św. Franciszka wska-
zują na pragnienie, zapewne ze strony ówczesnego proboszcza ks. Mieczysława
Goździewskiego25, aby możliwie najlepiej zrozumieć i zrealizować zalecenia
soborowe w zakresie aranżacji wnętrza świątyni.
Równolegle z pracami w Emaus Szczodrowska wykonywała cykl rzeźb o tema-
tyce martyrologicznej do muzeum Stutthof w Sztutowie, określony później jako
„dramatyczny” i „wstrząsający”26. Prace z kościoła św. Franciszka ukazujące
zmartwychwstanie i odkupienie stanowią chrześcijańskie dopełnienie scen
obozowego męczeństwa.
Wystrój wnętrza kościoła św. Andrzeja Boboli w Gdańsku Wrzeszczu, wznie-
sionego w latach 1913-1916 w stylu neobarokowym27, nie sprawiał już tak wielu
problemów (il. 8). W półkolistej absydzie zamykającej zbliżone do kwadratu
prezbiterium kościoła znajdowała się ceramiczna mozaika autorstwa Stani-
sława Mizerskiego i Barbary Massalskiej28, a nad nią szereg okien szczelino-
wych wypełnionych abstrakcyjnym witrażem. Rzeźby Szczodrowskiej scaliły
poszczególne części prezbiterium z nawą, tworząc wieloplanową kompozycję
o złożonym przesłaniu symbolicznym. W głębi pozostawiono mozaikę ukazu-
jąca Ostatnią Wieczerzę. Bliżej, w prezbiterium, nad ciężką mensą marmuro-
wego ołtarza zawieszono na grubych żelaznych łańcuchach niezwykły krucyfiks
24 Pierwotna koncepcja została zmieniona przez kolejnego proboszcza, któremu nie podo-
bały się surowe rzeźby ze sztucznego kamienia. Przesłonił on scenę Zmartwychwstania, umiesz-
czając z przodu kopię barwnego bizantyńskiego Ukrzyżowania nawiązującego do Franciszkowego
krucyfiksu z San Damiano.
25 Ks. Mieczysław Goździewski (zm. 2000) w latach 1965-1979 był proboszczem parafii
św. Franciszka z Asyżu w gdańskim Emaus (Archiwum Parafii św. Franciszka z Asyżu w Gdańsku).
26 W Muzeum Sztuki Współczesnej w Radomiu zachowało się dwadzieścia rysunków
artystki z lat 1963-1968 z cyklu „Stutthof’. Natomiast w latach 1973,1975 i 1976 Muzeum Stut-
thof w Sztutowie zakupiło 42 rzeźby Elżbiety Szczodrowskiej, zob. http://stutthof.org/node/409
[dostęp: 14.03.2014]. Informacje na temat wystawy ukazały się także w prasie codziennej. Pełny
zestaw tekstów znajduje się w Archiwum Muzeum Stutthof w Sztutowie.
27 Piotr Szczudłowski, Losy poewangelickich obiektów sakralnych na terenie diecezji gdańskiej
po 1945 roku, Lublin 2001, s. 142; Wojciech Szymański, Sławomir Kościelak, Kościół św. Andrzeja
Boboli, http://www.encyklopediagdanska.pl/index.php?title=KOŚCIÓŁ_ŚW._ANDRZEJA_
BOBOLI [dostęp: 2.05.2014].
28 Na podstawie informacji znajdujących się w Archiwum Parafialnym Parafii św. Krzyża
w Gdańsku Wrzeszczu przekazanych przez pracowników Urzędu Parafialnego.
Cytaty
strukturalne...
205