DOI Artikel:
Tomaszewska, Iga: Dzielnica mieszkaniowa Zaspa w Gdańsku. Marzenie a rzeczywistość
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.45145#0212
Iga Dziewięć z nich należało do SARP Wybrzeże, dwa pozostałe do SARP Łódź
Tomaszewska (zespół nr 7) i Warszawa (zespół nr 11)6.
Sędziowie postawili przed architektami dwa główne zadania. Pierwszym było
przygotowanie „koncepcji ukształtowania dość dużej dzielnicy mieszkaniowej”7
przewidzianej dla 34 tysięcy mieszkańców8. Drugim - wskazanie lokalizacji
oraz formy ośrodka usługowego o randze ponaddzielnicowej, przy równoczes-
nym zachowaniu prawidłowych przestrzennych i funkcjonalnych relacji między
głównym ośrodkiem a innymi obiektami usługowymi9.
Rozstrzygnięcie konkursu nastąpiło w czerwcu 1969 r.10 Tadeusz Bejm,
przedstawiciel inwestora oraz członek sądu konkursowego, uznał konkurs
„za jeden z bardziej udanych”11. Wygrała praca nr 3 (ił. 1,2), przygotowana przez
zespół pracowników gdańskiego „Miastoprojektu”: Romana Hordyńskiego,
Stefana Grochowskiego, Teresę Opić we współpracy z Anną Wesołowską oraz
Anielą Wilk i Zygfrydem Wiklendem (stworzył makietę). Bejm chwalił kon-
cepcję: „Na takie właśnie prace liczymy w dalszym rozwoju wszystkich naszych
miast i osiedli”12. Nagrodę drugą przyznano także lokalnemu zespołowi za pro-
jekt nr 10. Jego głównymi autorami byli architekci: Konrad Pławiński, Jerzy
Poklewski, Janusz Maciej Kowalski. Prace konkursowe charakteryzowała roz-
maitość rozwiązań oraz różnorodność podstaw teoretycznych13. Wysoki poziom
konkursu podkreślono w podsumowaniu: „Sąd konkursowy nie miał możliwości
przyznania dalszych nagród i wyróżnień, choć niektóre z prac zawierały wiele
interesujących i wartościowych elementów rozwiązań szeregowych”14.
Projektanci wyróżnieni pierwszym miejscem dążyli do „zhumanizowania”
wielkiego zespołu mieszkaniowego. Celem nadrzędnym było pozostawienie
w nim licznych otwartych przestrzeni. Otwarta, operująca wielką skalą, lecz
zarazem swobodna forma została wtopiona w otoczenie między wybrzeżem
morskim a pasmem zalesionych wzgórz. Dzięki zaproponowanym rozwią-
zaniom autorzy pragnęli wyprowadzić człowieka z czterech ścian, wykształ-
cić sytuację spotkań z sąsiadem, które nie miały się ograniczać jedynie - jak
wówczas pisano - do „przypadkowego korzystania z jednej windy i równie
przypadkowych nic nieznaczących spotkań na autobusowym przystanku”15 lub
do wyłącznych kontaktów „przy okazji pożyczania rondla lub śrubokręta”16.
6 Gruszkowski, Nowa dzielnica..., s. 276-281.
7 Ibidem, s. 276.
8 Konrad Pławiński, Zorganizowane życie osiedla, „Architektura” 1970, nr 8, s. 282.
9 Gruszkowski, Nowa dzielnica..., s. 276.
10 Archiwum Wydziału Urbanistyki i Architektury Urzędu Miejskiego w Gdańsku [dalej:
AWUiA w Gdańsku], nr 1352, Gdańsk-Oliwa, Dzielnica Lotnisko-Zaspa, s. 6.
11 Tadeusz Bejm, O elastyczne konkursy dla miast, „Architektura” 1970, nr 8, s. 282.
12 Ibidem.
13 Szczepan Baum, Skala przestrzenna dzielnicy mieszkaniowej, „Architektura” 1970, nr 8, s. 283.
14 Gruszkowski, Nowa dzielnica..., s. 279.
15 Andrzej Malinowski, Dzielnica ze znakiem Q, „Głos Wybrzeża” 1974, nr 182, s. 3.
16 Ibidem.
212
Tomaszewska (zespół nr 7) i Warszawa (zespół nr 11)6.
Sędziowie postawili przed architektami dwa główne zadania. Pierwszym było
przygotowanie „koncepcji ukształtowania dość dużej dzielnicy mieszkaniowej”7
przewidzianej dla 34 tysięcy mieszkańców8. Drugim - wskazanie lokalizacji
oraz formy ośrodka usługowego o randze ponaddzielnicowej, przy równoczes-
nym zachowaniu prawidłowych przestrzennych i funkcjonalnych relacji między
głównym ośrodkiem a innymi obiektami usługowymi9.
Rozstrzygnięcie konkursu nastąpiło w czerwcu 1969 r.10 Tadeusz Bejm,
przedstawiciel inwestora oraz członek sądu konkursowego, uznał konkurs
„za jeden z bardziej udanych”11. Wygrała praca nr 3 (ił. 1,2), przygotowana przez
zespół pracowników gdańskiego „Miastoprojektu”: Romana Hordyńskiego,
Stefana Grochowskiego, Teresę Opić we współpracy z Anną Wesołowską oraz
Anielą Wilk i Zygfrydem Wiklendem (stworzył makietę). Bejm chwalił kon-
cepcję: „Na takie właśnie prace liczymy w dalszym rozwoju wszystkich naszych
miast i osiedli”12. Nagrodę drugą przyznano także lokalnemu zespołowi za pro-
jekt nr 10. Jego głównymi autorami byli architekci: Konrad Pławiński, Jerzy
Poklewski, Janusz Maciej Kowalski. Prace konkursowe charakteryzowała roz-
maitość rozwiązań oraz różnorodność podstaw teoretycznych13. Wysoki poziom
konkursu podkreślono w podsumowaniu: „Sąd konkursowy nie miał możliwości
przyznania dalszych nagród i wyróżnień, choć niektóre z prac zawierały wiele
interesujących i wartościowych elementów rozwiązań szeregowych”14.
Projektanci wyróżnieni pierwszym miejscem dążyli do „zhumanizowania”
wielkiego zespołu mieszkaniowego. Celem nadrzędnym było pozostawienie
w nim licznych otwartych przestrzeni. Otwarta, operująca wielką skalą, lecz
zarazem swobodna forma została wtopiona w otoczenie między wybrzeżem
morskim a pasmem zalesionych wzgórz. Dzięki zaproponowanym rozwią-
zaniom autorzy pragnęli wyprowadzić człowieka z czterech ścian, wykształ-
cić sytuację spotkań z sąsiadem, które nie miały się ograniczać jedynie - jak
wówczas pisano - do „przypadkowego korzystania z jednej windy i równie
przypadkowych nic nieznaczących spotkań na autobusowym przystanku”15 lub
do wyłącznych kontaktów „przy okazji pożyczania rondla lub śrubokręta”16.
6 Gruszkowski, Nowa dzielnica..., s. 276-281.
7 Ibidem, s. 276.
8 Konrad Pławiński, Zorganizowane życie osiedla, „Architektura” 1970, nr 8, s. 282.
9 Gruszkowski, Nowa dzielnica..., s. 276.
10 Archiwum Wydziału Urbanistyki i Architektury Urzędu Miejskiego w Gdańsku [dalej:
AWUiA w Gdańsku], nr 1352, Gdańsk-Oliwa, Dzielnica Lotnisko-Zaspa, s. 6.
11 Tadeusz Bejm, O elastyczne konkursy dla miast, „Architektura” 1970, nr 8, s. 282.
12 Ibidem.
13 Szczepan Baum, Skala przestrzenna dzielnicy mieszkaniowej, „Architektura” 1970, nr 8, s. 283.
14 Gruszkowski, Nowa dzielnica..., s. 279.
15 Andrzej Malinowski, Dzielnica ze znakiem Q, „Głos Wybrzeża” 1974, nr 182, s. 3.
16 Ibidem.
212