Instytut Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]; Zakład Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]: Porta Aurea: Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego (16.2017)

Mirosław Na okładce publikacji zamieszczono podobny opis jej zawartości, podpisany
P. Kruk przez dr. hab. Witolda Kaweckiego, prof. UKSW: „Praca Karoliny Aszyk i Zbig-
niewa Treppy wnosi ważny wkład w badania nad obrazami acheiropoietos. Jest ona
rzetelnie udokumentowana i naukowo zweryfikowana. W toku badań jest sprawa,
które konkretnie wizerunki Chrystusa znane z różnych tradycji ikonograficznych
powstały z inspiracji wizerunkiem z Chusty z Manoppello, a które z inspiracji
wizerunkiem z Całunu Turyńskiego. W obu przypadkach mamy jednak do czynie-
nia z jedną i tą samą twarzą Zbawiciela, która odzwierciedlona została na Całunie
i Chuście w sposób wykluczający obecność ludzkiej ręki”5.
Z treści powyższych cytatów mogłoby wynikać, że mamy tu do czynienia
z odkryciem o niespotykanej randze. Jakoby uzyskaliśmy dowód, że wizerunek
Chrystusa przechowywany w klasztorze kapucynów w Manoppello powstał
w czasach starożytnych w sposób nadnaturalny, tzn. bez ingerencji człowieka.
Jak pisze recenzent w odniesieniu do postaci widocznej na Całunie Turyń-
skim, również i w tym przypadku „wykluczyć” należy „obecność ludzkiej ręki”!
Czy rzeczywiście tak jest? Jeżeli tych rewolucyjnych ustaleń dokonali dwaj
pracownicy Uniwersytetu Gdańskiego, wielki splendor spada na naszą placówkę.
Czy mamy naprawdę powód do dumy?
Przede wszystkim rodzi się pytanie, w której z naukowych publikacji i w jaki
sposób dowiedziono starożytności owego wizerunku, który - co więcej - miałby
stać się prototypem późniejszych wizerunków Chrystusa? Autorzy książki Ikona
z Manoppello w swej publikacji odpowiedzi na to pytanie nie udzielają. W pod-
ręcznikach z zakresu historii sztuki wczesnochrześcijańskiej brak na temat tego
wizerunku jakiejkolwiek wzmianki6. Wytłumaczeniem tego stanu rzeczy mógłby
być fakt, że jego odkrycie ogłoszono dopiero na konferencji prasowej w 1999 r.,
lecz nawet po tej dacie brak w publikacjach jakichkolwiek wskazań uwiary-
gadniających rodowód tego obrazu jako „historycznie udokumentowanego”.
W dotychczasowej literaturze można spotkać bardzo różne hipotezy na jego
temat, np. fotograf Roberto Falcinelli sugerował, że może być to autoportret
5 http://wyd.ug.edu.pl/?id_cat=20&id_art=2618dang=pl [dostęp: 15.02.2014].
6 Zob. m.in. Andre Grabar, Christian Iconography: a Study ofits Origins, Oxford 1961; idem,
Le Premier art Chretien (200-395) (= L’Univers des Formes), b.m. 1966 ; Bożena Wronikowska,
Picture Sacrae. Motywy ikonograficzne malowidełprzedkonstantyńskich w chrześcijańskich kata-
kumbach Rzymu, Lublin 1990; Friedrich Wilhelm Deichmann, Archeologia chrześcijańska, przeł.
Elżbieta Jastrzębowska, Warszawa 1994; Theodor Klauser, Rozważania nad początkami sztuki
wczesnochrześcijańskiej [w:] Studia z początków ikonografii chrześcijańskiej, red. Elżbieta Jastrzę-
bowska, Warszawa 1998; Jerzy Miziołek, Sol Verus. Studia nad ikonografią Chrystusa w sztuce
pierwszego tysiąclecia, Wrocław-Warszawa-Kraków 1991; Marcel Simon, Cywilizacja wczesnego
chrześcijaństwa I-IV w., przeł. Eligia Bgowska, Warszawa 1992; Ewa Wipszycka, Kościół w świecie
późnego antyku, Warszawa 1994; Barbara Filarska, Archeologia chrześcijańska, Warszawa 1999;
Peter Brown, Narodziny zachodniego chrześcijaństwa, przeł. Jan Wacław Popowski, Warszawa
2000; Hans Belting, II culto delle immagini. Storia delkicona dalketa imperiale al tardo Medioevo,
Roma2001; Gerhard Wolf, SchleierundSpiegel Traditionen des Christusbildes unddie Bildkonzepte derRenais-
sance, Monaco 2002.

240