DOI Heft:
Artykuły / Artikel / Articles
DOI Artikel:Grulkowski, Marcin: Tätigkeit des Kaufmanns- und Bankhauses Loitz vor dem Hintergrund der politischen und wirtschaftlichen Lage Danzigs in der zweiten Hälfte des 16. Jahrhunderts
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.66965#0059
Działalność domu kupieckiego i bankowego Loitzów na tle sytuacji politycznej
i gospodarczej Gdańska w drugiej połowie XVI wieku
Tätigkeit des
Kaufmanns-...
Rodzina Loitzów rozpoczęła swoją działalność gospodarczą w Szczecinie. Przeniesie-
nie się jej przedstawicieli do Gdańska wynikało z rozszerzenia zaplecza gospodarczego
portu gdańskiego w XVI wieku. Dzięki przywilejom uzyskanym od króla Kazimierza
Jagiellończyka Gdańsk uzyskał bowiem dominującą pozycję w handlu zagranicznym
Rzeczpospolitej. Jedną z metod obrony przed próbami ograniczenia gdańskich przy-
wilejów było udzielanie królom polskim przez radę miasta i mieszczan gdańskich licz-
nych pożyczek na potrzeby bieżącej polityki. Próba zbudowania przez włascę własnej
floty wojennej na potrzeby wojny w Inflantach spowodowała wybuch konfliktu Gdańska
z królem Zygmuntem II Augustem. Pożyczki udzielane Zygmuntowi Augustowi stały
się również narzędziem politycznym rodziny Loitzów w Gdańsku.
W obliczu konfliktu Gdańska z królem Loizom nie udało się jednak realizować
swych interesów zgodnie z polityką rady miejskiej. Ich cel był zupełnie inny. Przedstawi-
ciele rodziny Loitzów zajęli stanowisko prokrólewskie, zaangażowali się bowiem w dzia-
łalność Komisji Morskiej (od 1568 r.), która ograniczyła kompetencje sądownicze rady
miejskiej Gdańska i zbierała środki finansowe na budowę królewskiej floty wojennej.
Dzięki poparciu królewskiemu przedstawiciele rodziny Loitzów stali się właścicielami
lub dzierżawcami licznych majątków ziemskich w Prusach Królewskich.
Firma Loitzów realizowała model rozwoju podobny do innych domów bankowo-
-handlowych w Europie Środkowej. Podstawę tego rozwoju stanowiły przywileje udzie-
lone przez władzę terytorialną, które prowadziły do uzyskania czasowego monopolu
na handel określonymi produktami (zwłaszcza solą). Loitzowie uczestniczyli także
w handlu miedzią. Według szacunkowych danych w okresie swojej świetności w poło-
wie XVI wieku odpowiadali za ok. 5% eksportu miedzi przez Gdańsk. Do katastrofy
finansowej Loitzów przyczyniły się zarówno zbyt liczne wysokooprocentowane pożyczki,
jak też prawdopodobnie obniżenie cen zboża w drugiej połowie lat sześćdziesiątych
XVI wieku.
i gospodarczej Gdańska w drugiej połowie XVI wieku
Tätigkeit des
Kaufmanns-...
Rodzina Loitzów rozpoczęła swoją działalność gospodarczą w Szczecinie. Przeniesie-
nie się jej przedstawicieli do Gdańska wynikało z rozszerzenia zaplecza gospodarczego
portu gdańskiego w XVI wieku. Dzięki przywilejom uzyskanym od króla Kazimierza
Jagiellończyka Gdańsk uzyskał bowiem dominującą pozycję w handlu zagranicznym
Rzeczpospolitej. Jedną z metod obrony przed próbami ograniczenia gdańskich przy-
wilejów było udzielanie królom polskim przez radę miasta i mieszczan gdańskich licz-
nych pożyczek na potrzeby bieżącej polityki. Próba zbudowania przez włascę własnej
floty wojennej na potrzeby wojny w Inflantach spowodowała wybuch konfliktu Gdańska
z królem Zygmuntem II Augustem. Pożyczki udzielane Zygmuntowi Augustowi stały
się również narzędziem politycznym rodziny Loitzów w Gdańsku.
W obliczu konfliktu Gdańska z królem Loizom nie udało się jednak realizować
swych interesów zgodnie z polityką rady miejskiej. Ich cel był zupełnie inny. Przedstawi-
ciele rodziny Loitzów zajęli stanowisko prokrólewskie, zaangażowali się bowiem w dzia-
łalność Komisji Morskiej (od 1568 r.), która ograniczyła kompetencje sądownicze rady
miejskiej Gdańska i zbierała środki finansowe na budowę królewskiej floty wojennej.
Dzięki poparciu królewskiemu przedstawiciele rodziny Loitzów stali się właścicielami
lub dzierżawcami licznych majątków ziemskich w Prusach Królewskich.
Firma Loitzów realizowała model rozwoju podobny do innych domów bankowo-
-handlowych w Europie Środkowej. Podstawę tego rozwoju stanowiły przywileje udzie-
lone przez władzę terytorialną, które prowadziły do uzyskania czasowego monopolu
na handel określonymi produktami (zwłaszcza solą). Loitzowie uczestniczyli także
w handlu miedzią. Według szacunkowych danych w okresie swojej świetności w poło-
wie XVI wieku odpowiadali za ok. 5% eksportu miedzi przez Gdańsk. Do katastrofy
finansowej Loitzów przyczyniły się zarówno zbyt liczne wysokooprocentowane pożyczki,
jak też prawdopodobnie obniżenie cen zboża w drugiej połowie lat sześćdziesiątych
XVI wieku.