DOI article:
Michalak, Michał: Przedstawienia przyłbic z drugiej połowy XIV i pierwszej ćwierci XV stulecia w ikonografii z terenów państwa krzyżackiego
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.72800#0016
że źródła ikonograficzne dostarczają i ta-
kich przykładów (Biblia króla Wacława
IV Luksemburskiego z 1389 r., il. 8)32. Ko-
lejną egzemplifikacją przedstawienia ta-
kiej zasłony może być piętnastowieczne
malowidło z Węgier - Ołtarz Pasji z opa-
ctwa Garamszentbenedek autorstwa To-
masza z Koloszwaru (Tamas Kolozsvari)
z 1427 r.33
Warto wspomnieć jeszcze o pocho-
dzącym z ok. 1440 r. berlińskim armecie,
mającym zasłonę bez szpar wzrokowych,
pokrytą jednak licznymi otworami, wy-
stępującymi także na wysokości oczu34.
Natomiast w zasłonach przyłbic pochodzą-
cych z kościoła Mariackiego w Gdańsku
nie widać żadnych otworów poza odde-
chowymi. Jako pewną analogię dla obu
przedstawień warto podać przykład zasło-
ny przyłbicy z Musee de 1'Armee (ref_arm
1551_ 004), która ma wypukły przód z ot-
worami wentylacyjnymi oraz dwie wizu-
ry i jest mocowana skroniowo do dzwo-
nu z charakterystyczną sterczynką. Hełm
datuje się na lata 1390—142035.
Kolejne omówione w literaturze
przedmiotu przedstawienia przyłbic pochodzą z zaginionego w czasie drugiej
wojny światowej malowidła z przełomu XIV i XV w., stanowiącego dawny
ołtarz w kaplicy szpitalnej św. Anny przy Szpitalu Świętego Ducha we From-
borku. Tryptyk był dziełem Mistrza retabulum toruńskiego36 i do chwili wybu-
chu drugiej wojny światowej przechowywano go w pałacu biskupim we From-
borku. Scena środkowa ukazywała ukrzyżowanie oraz w dolnej części wątki
hagiograficzne. Skrzydła podzielone były na partie górną i dolną: z lewej strony
II. 8. Biblia króla Wacława IV Luksemburskiego
z 1389 r. (fol. 167), repr. za: Manuscript
Miniatures
32 Biblia Króla Wacława, Manuscript Miniatures fol.: 5v, 167, 178, http://manuscriptminia-
tures.com/4743/9705/ [dostęp: 27.07.2019].
33 Tamas Kolosvari, Kalvaria-oltar, Kereszeteny Mózeurn http://www.keresztenymuzeum.hu/
collections.php?mode=work&wid=73&page=0&vt= [dostęp: 11.06.2018]. Por. Wilfried Franzen,
Tomóś z Kolośvóru, Oltórni retóbl z benediktinskeho opatstvi sv. Benedikta v Hronskem Beńadiku
[w:] Karel IV, cisar z Bozi milosti, Kultura a umeni za vlódy Lucemburku 1310-1437, ed. Jifi Fajt,
Praha 2006, s. 583-584.
34 Deutsches Historisches Museum Berlin, nr inw. W 1012, 12.60, https://www.dhm.de/
archiv/ausstellungen/eisenkleider/turniere/kat054.htm [dostęp: 27.07.2019].
35 Goll, Iron Documents..., ref_arm 1551, 004.
36 Ibidem, s. 85.
15
kich przykładów (Biblia króla Wacława
IV Luksemburskiego z 1389 r., il. 8)32. Ko-
lejną egzemplifikacją przedstawienia ta-
kiej zasłony może być piętnastowieczne
malowidło z Węgier - Ołtarz Pasji z opa-
ctwa Garamszentbenedek autorstwa To-
masza z Koloszwaru (Tamas Kolozsvari)
z 1427 r.33
Warto wspomnieć jeszcze o pocho-
dzącym z ok. 1440 r. berlińskim armecie,
mającym zasłonę bez szpar wzrokowych,
pokrytą jednak licznymi otworami, wy-
stępującymi także na wysokości oczu34.
Natomiast w zasłonach przyłbic pochodzą-
cych z kościoła Mariackiego w Gdańsku
nie widać żadnych otworów poza odde-
chowymi. Jako pewną analogię dla obu
przedstawień warto podać przykład zasło-
ny przyłbicy z Musee de 1'Armee (ref_arm
1551_ 004), która ma wypukły przód z ot-
worami wentylacyjnymi oraz dwie wizu-
ry i jest mocowana skroniowo do dzwo-
nu z charakterystyczną sterczynką. Hełm
datuje się na lata 1390—142035.
Kolejne omówione w literaturze
przedmiotu przedstawienia przyłbic pochodzą z zaginionego w czasie drugiej
wojny światowej malowidła z przełomu XIV i XV w., stanowiącego dawny
ołtarz w kaplicy szpitalnej św. Anny przy Szpitalu Świętego Ducha we From-
borku. Tryptyk był dziełem Mistrza retabulum toruńskiego36 i do chwili wybu-
chu drugiej wojny światowej przechowywano go w pałacu biskupim we From-
borku. Scena środkowa ukazywała ukrzyżowanie oraz w dolnej części wątki
hagiograficzne. Skrzydła podzielone były na partie górną i dolną: z lewej strony
II. 8. Biblia króla Wacława IV Luksemburskiego
z 1389 r. (fol. 167), repr. za: Manuscript
Miniatures
32 Biblia Króla Wacława, Manuscript Miniatures fol.: 5v, 167, 178, http://manuscriptminia-
tures.com/4743/9705/ [dostęp: 27.07.2019].
33 Tamas Kolosvari, Kalvaria-oltar, Kereszeteny Mózeurn http://www.keresztenymuzeum.hu/
collections.php?mode=work&wid=73&page=0&vt= [dostęp: 11.06.2018]. Por. Wilfried Franzen,
Tomóś z Kolośvóru, Oltórni retóbl z benediktinskeho opatstvi sv. Benedikta v Hronskem Beńadiku
[w:] Karel IV, cisar z Bozi milosti, Kultura a umeni za vlódy Lucemburku 1310-1437, ed. Jifi Fajt,
Praha 2006, s. 583-584.
34 Deutsches Historisches Museum Berlin, nr inw. W 1012, 12.60, https://www.dhm.de/
archiv/ausstellungen/eisenkleider/turniere/kat054.htm [dostęp: 27.07.2019].
35 Goll, Iron Documents..., ref_arm 1551, 004.
36 Ibidem, s. 85.
15