DOI Artikel:
Zinkiewicz-Ryndziewicz, Aniela: Gotycko-renesansowy obraz Nawrócenie Szawła z Jurkowa k. Czchowa w Tarnowskim Muzeum Diecezjalnym
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.36972#0062
56
ANIELA ZINKIEWICZ
innego kościoła, a w Jurkowie znalazł się dopiero wtórnie. Mógł on pochodzić z
Czchowa, oddalonego o 2 km od Jurkowa. Istniejąca tam już w XII w. parafia
należała do najstarszych w Małopolsce południowej4 5. Prawdopodobnie w XIII w. w
Czchowie został zbudowany murowany kościół p.w. Najświętszej Maryi Panny6.
W kościele tym znajdowało się sześć ołtarzy, z których jeden, umieszczony po lewej
stronie ołtarza głównego, nosił wezwanie św. św. Piotra i Pawła7 8 9 10. Wezwanie ołtarza
sugeruje możliwość istnienia tam obrazu ilustrującego wydarzenie z życia św. Pawła.
Obraz Nawrócenie Szawla mógł być predellą tryptyku, stanowiącą zapowiedź
8
zasadniczego tematu , jakim była być może ulubiona przez prowincjonalnych
malarzy początku XVI w. scena Sacra Conversatione , w której w tym wypadku
występowałyby postaci św. św. Piotra i Pawła. O obrazie z postaciami tychże
świętych, znajdującym się w omawianym ołtarzu, wspomina wizytacja Czchowa z
1773 r.'°, nie podając jednak żadnych bliższych danych11. Nie należy również
wykluczać możliwości, że obraz ze sceną Nawrócenia Szawla stanowił antepedium
ołtarzowe. Można też wysunąć przypuszczenie, że istniał on samodzielnie.
Jednak kwestia historii i przeznaczenia pierwotnego obrazu Nawrócenie Szawla
pozostać musi w sferze domysłów, gdyż brak jakichkolwiek danych na ten temat nie
pozwala na wysunięcie żadnych pewnych stwierdzeń.
*
Podłoże malowidła stanowią trzy deski lipowe o grubości ok. 3,5 cm, cięte
wzdłuż słojów i sklejone ze sobą w układzie poziomym. Obraz wykonany został
techniką temperową na zaprawie kredowej. Kształt jego stanowi wydłużony pro-
stokąt, którego szerokość jest równa 158 cm, zaś wysokość wynosi obecnie 62 cm.
Przypuszczalnie pierwotnie podobrazie składało się z czterech sklejonych ze sobą
desek, z których dolna odpadła lub została odcięta. Wysokość górnej deski
(mierzona w najszerszym miejscu) jest równa ok. 19 cm, dwóch następnych ok. 21
i 22 cm. Jest więc dość prawdopodobne, że wysokość dolnej deski wynosiła także
’ok. 20 cm. Brak jej spowodował oczywiście zmniejszenie czytelności kompozycji.
Być może brakuje również niewielkiej części górnej, a może i bocznych partii
4 Acta visitationis [...] 1956, jw. s. 168.
5 B. Kumor. Powstanie sieci parafialnej w Małopolsce Południowej do końca XVI w. „Prawo
Kanoniczne” 5:1962 nr 3-4 s. 449.
6 Descriptio Eclessiae et Beneficiorum in Czchów A.D. 1720. Arch. Paraf, w Czchowie, s. 16.
7 Acta visitationis 1596. jw. s. 166.
8 W. Smoleń. Konstrukcja gotyckich ołtarzy w Polsce. „Roczniki Humanistyczne” 19:1971 z. 5 s. 10.
9 T. Dob r o wolski. Życie, twórczość i znaczenie społeczne artystów polskich i w Polsce pracujących
w okresie późnego gotyku (1440-1520). Wrocław-Warszawa-Kraków 1965 s. 35.
10 Acta statuum ecclesiarum beneficiorum eorumque rectorum inventariorum tam eccłesiastorum quam
oeconomicorum plebanorum decretorum reformationum a Cełsissimo Principe R.D. Cajetano Ignatio Sołtyk
episcopo Cracoviensi A.D. 1773. s. 241.
11 Tamże.
ANIELA ZINKIEWICZ
innego kościoła, a w Jurkowie znalazł się dopiero wtórnie. Mógł on pochodzić z
Czchowa, oddalonego o 2 km od Jurkowa. Istniejąca tam już w XII w. parafia
należała do najstarszych w Małopolsce południowej4 5. Prawdopodobnie w XIII w. w
Czchowie został zbudowany murowany kościół p.w. Najświętszej Maryi Panny6.
W kościele tym znajdowało się sześć ołtarzy, z których jeden, umieszczony po lewej
stronie ołtarza głównego, nosił wezwanie św. św. Piotra i Pawła7 8 9 10. Wezwanie ołtarza
sugeruje możliwość istnienia tam obrazu ilustrującego wydarzenie z życia św. Pawła.
Obraz Nawrócenie Szawla mógł być predellą tryptyku, stanowiącą zapowiedź
8
zasadniczego tematu , jakim była być może ulubiona przez prowincjonalnych
malarzy początku XVI w. scena Sacra Conversatione , w której w tym wypadku
występowałyby postaci św. św. Piotra i Pawła. O obrazie z postaciami tychże
świętych, znajdującym się w omawianym ołtarzu, wspomina wizytacja Czchowa z
1773 r.'°, nie podając jednak żadnych bliższych danych11. Nie należy również
wykluczać możliwości, że obraz ze sceną Nawrócenia Szawla stanowił antepedium
ołtarzowe. Można też wysunąć przypuszczenie, że istniał on samodzielnie.
Jednak kwestia historii i przeznaczenia pierwotnego obrazu Nawrócenie Szawla
pozostać musi w sferze domysłów, gdyż brak jakichkolwiek danych na ten temat nie
pozwala na wysunięcie żadnych pewnych stwierdzeń.
*
Podłoże malowidła stanowią trzy deski lipowe o grubości ok. 3,5 cm, cięte
wzdłuż słojów i sklejone ze sobą w układzie poziomym. Obraz wykonany został
techniką temperową na zaprawie kredowej. Kształt jego stanowi wydłużony pro-
stokąt, którego szerokość jest równa 158 cm, zaś wysokość wynosi obecnie 62 cm.
Przypuszczalnie pierwotnie podobrazie składało się z czterech sklejonych ze sobą
desek, z których dolna odpadła lub została odcięta. Wysokość górnej deski
(mierzona w najszerszym miejscu) jest równa ok. 19 cm, dwóch następnych ok. 21
i 22 cm. Jest więc dość prawdopodobne, że wysokość dolnej deski wynosiła także
’ok. 20 cm. Brak jej spowodował oczywiście zmniejszenie czytelności kompozycji.
Być może brakuje również niewielkiej części górnej, a może i bocznych partii
4 Acta visitationis [...] 1956, jw. s. 168.
5 B. Kumor. Powstanie sieci parafialnej w Małopolsce Południowej do końca XVI w. „Prawo
Kanoniczne” 5:1962 nr 3-4 s. 449.
6 Descriptio Eclessiae et Beneficiorum in Czchów A.D. 1720. Arch. Paraf, w Czchowie, s. 16.
7 Acta visitationis 1596. jw. s. 166.
8 W. Smoleń. Konstrukcja gotyckich ołtarzy w Polsce. „Roczniki Humanistyczne” 19:1971 z. 5 s. 10.
9 T. Dob r o wolski. Życie, twórczość i znaczenie społeczne artystów polskich i w Polsce pracujących
w okresie późnego gotyku (1440-1520). Wrocław-Warszawa-Kraków 1965 s. 35.
10 Acta statuum ecclesiarum beneficiorum eorumque rectorum inventariorum tam eccłesiastorum quam
oeconomicorum plebanorum decretorum reformationum a Cełsissimo Principe R.D. Cajetano Ignatio Sołtyk
episcopo Cracoviensi A.D. 1773. s. 241.
11 Tamże.