DOI Artikel:
Kulerski, Wiktor: Twórcy cyfrowanych okien z pogranicza Podhala i Zamagurza Spiskiego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.36969#0103
TWÓRCY CYFROWANYCH OKIEN
71
mały kompozycję rozproszoną. Zmieniło się taJkże opracowanie samych
ozdób. W domach Zagaty i Liptaka były jeszcze płaskie, ale już o stażowa-
nych krawędziach, a w ganku Kopcia przybrały kształty obłe o prawie
kolistym przekroju. Innowacje te nie dały oczekiwanych wyników i brak
śladów nawiązań do nich tak w pracach innych twórców cyfrowanych
okien, jak i samego Kowola. Wrócił do układów- pasowych, stosując w
oknach dekorowanych oszczędniej przemienność pasów ozdób z pasami
odsłoniętego szkła, a w oknach strój niej szych — przemienność pasów o
większym i mniejszym zagęszczeniu ornamentu. Same wyrzynania przyjęły
na powrót formę płaską, jaką narzuca półsurowiec i narzędzie.
Wszystkie wymienione, jak i późniejsze ganki Wilczka mają dość istotną
cechę wspólną: do każdego wprowadzony został przynajmniej jeden mo-
tyw zdobniczy nie występujący w poprzednich pracach tego stolarza. I tak
w kolejnych oknach, wykonanych przez niego dla Andrzeja Łasia w Leśni-
cy w r. 1946, pieski otrzymały zęby w kształcie trójliści o soczewkowatych
płatkach. W ganku Andrzeja Łasia w Borze z ok. 1950 r. znalazł się motyw
przejęty z wcześniejszego o 3 lata ganku Władysława Zagaty w Gronkowie,
wykonanego przez Ludwika Wilczka Kowola, brata Władysława. Jest to
łuk z podwieszonym u podłucza kołem, z którego dolnej części wybiegają
na zewnątrz i nieco ku górze dwie styczne, opadające następnie esowato ku
nasadom łuku zewnętrznego, z którymi się łączą. W r. 1950 powstał ganek
Jana Muchy w Groniu, gdzie obok motywu 3 promieni rozbiegających się
ku górze i przekreślonych poziomą szczebliną pojawiły się pieski odwró-
cone i podwieszone na kształt festonów pod górnymi ramami skrzydeł.
Z tego samego roku pochodzą bogato cyfrowane okna w domu Józefa Bafii
w Leśnicy, zawierające blisko 10 motywów, w czym 6 nie występujących
dotychczas w pracach Kowola: 2 łuki spiętrzone o wspólnych nasadach;
2 luki umieszczone względem siebie tak jak poprzednie i związane kołem
między nimi zawartym; łuk z podwieszonym pod każdym z ramion lukiem
odwróconym; łuk z podwieszonym u podłucza lukiem kotarowym trójdziel-
nym; łuk z wpisanym weń lukiem zbliżonym do trójlistnego oraz klin
dwupromieniowy. Motywy raz użyte w którymś z 3 zespołów okien —
parteru ganku, piętra ganku i szczytu domu — czy nawet w którymś z pa-
sów kompozycji nie powtarzają się gdzie indziej. Ponadto pierwszy, trzeci
' piąty z wyliczonych wyżej motywów zostały w domu Bafii po raz pierw-
szy wprowadzone do zasobu form używanych w cyfrowanych oknach.
Piąty musiał Wilczka zaciekawić szczególnie, skoro ok. 1952 r. użył go
powtórnie jako głównego motywu, i to w 2 pasach skrzydeł okiennych na
parterze ganku Aleksandra Bafii w Groniu. Następne nowości ukazały się
w powstałym w tym samym czasie ganku domu Stefanii Nowak w Gron-
kowie. Spośród trzech nowych motywów doń wprowadzonych tylko je-
wm serce znalazło licznych naśladowców. Dwa pozostałe: secesyjny
71
mały kompozycję rozproszoną. Zmieniło się taJkże opracowanie samych
ozdób. W domach Zagaty i Liptaka były jeszcze płaskie, ale już o stażowa-
nych krawędziach, a w ganku Kopcia przybrały kształty obłe o prawie
kolistym przekroju. Innowacje te nie dały oczekiwanych wyników i brak
śladów nawiązań do nich tak w pracach innych twórców cyfrowanych
okien, jak i samego Kowola. Wrócił do układów- pasowych, stosując w
oknach dekorowanych oszczędniej przemienność pasów ozdób z pasami
odsłoniętego szkła, a w oknach strój niej szych — przemienność pasów o
większym i mniejszym zagęszczeniu ornamentu. Same wyrzynania przyjęły
na powrót formę płaską, jaką narzuca półsurowiec i narzędzie.
Wszystkie wymienione, jak i późniejsze ganki Wilczka mają dość istotną
cechę wspólną: do każdego wprowadzony został przynajmniej jeden mo-
tyw zdobniczy nie występujący w poprzednich pracach tego stolarza. I tak
w kolejnych oknach, wykonanych przez niego dla Andrzeja Łasia w Leśni-
cy w r. 1946, pieski otrzymały zęby w kształcie trójliści o soczewkowatych
płatkach. W ganku Andrzeja Łasia w Borze z ok. 1950 r. znalazł się motyw
przejęty z wcześniejszego o 3 lata ganku Władysława Zagaty w Gronkowie,
wykonanego przez Ludwika Wilczka Kowola, brata Władysława. Jest to
łuk z podwieszonym u podłucza kołem, z którego dolnej części wybiegają
na zewnątrz i nieco ku górze dwie styczne, opadające następnie esowato ku
nasadom łuku zewnętrznego, z którymi się łączą. W r. 1950 powstał ganek
Jana Muchy w Groniu, gdzie obok motywu 3 promieni rozbiegających się
ku górze i przekreślonych poziomą szczebliną pojawiły się pieski odwró-
cone i podwieszone na kształt festonów pod górnymi ramami skrzydeł.
Z tego samego roku pochodzą bogato cyfrowane okna w domu Józefa Bafii
w Leśnicy, zawierające blisko 10 motywów, w czym 6 nie występujących
dotychczas w pracach Kowola: 2 łuki spiętrzone o wspólnych nasadach;
2 luki umieszczone względem siebie tak jak poprzednie i związane kołem
między nimi zawartym; łuk z podwieszonym pod każdym z ramion lukiem
odwróconym; łuk z podwieszonym u podłucza lukiem kotarowym trójdziel-
nym; łuk z wpisanym weń lukiem zbliżonym do trójlistnego oraz klin
dwupromieniowy. Motywy raz użyte w którymś z 3 zespołów okien —
parteru ganku, piętra ganku i szczytu domu — czy nawet w którymś z pa-
sów kompozycji nie powtarzają się gdzie indziej. Ponadto pierwszy, trzeci
' piąty z wyliczonych wyżej motywów zostały w domu Bafii po raz pierw-
szy wprowadzone do zasobu form używanych w cyfrowanych oknach.
Piąty musiał Wilczka zaciekawić szczególnie, skoro ok. 1952 r. użył go
powtórnie jako głównego motywu, i to w 2 pasach skrzydeł okiennych na
parterze ganku Aleksandra Bafii w Groniu. Następne nowości ukazały się
w powstałym w tym samym czasie ganku domu Stefanii Nowak w Gron-
kowie. Spośród trzech nowych motywów doń wprowadzonych tylko je-
wm serce znalazło licznych naśladowców. Dwa pozostałe: secesyjny