DOI Artikel:
Wieruch, Ewa: Przegląd ikonografii scen sarkofagowych ze św. Piotrem w IV wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37088#0015
8
EWA WIERUCH
wyraźnie zaakcentowane są wyprostowane trzy palce prawej dłoni
Chrystusa. Postać Piotra w większości przedstawień ukazana jest
z ręką podniesioną do brody i głową skierowaną ku Jezusowi. W nie-
których przedstawieniach apostoł drugą ręką wskazuje na koguta. Ko-
guta umieszczano na ziemi lub — po 360 r. — na kolumnie bądź też na
pilastrze. Czasem pełni on funkcję osi symetrii sceny.
Tło przedstawienia zazwyczaj jest gładkie, rzadziej stanowi je frag-
ment dziedzińca oraz ściana budowli (il. 1).
„Sceny z kogutem" — podobnie jak wszystkie ówczesne przedsta-
wienia sarkofagowe — miały pełnić określoną funkcję dydaktyczną.
Duża ich liczba wskazuje na wagę znaczenia, jakie im nadawano. In-
terpretowana jako scena ilustracyjna może się wiązać z trzema zdarze-
niami ewangelicznymi:
— przepowiednią Chrystusa zaparcia się Piotra — „Zanim kur za-
pieje, trzy razy Mnie się zaprzesz" (J 13, 38);
— samą sceną zaparcia się Piotra, jaka rozegrała się na dziedzińcu
po pojmaniu Jezusa — „zaraz też zapiał kur" (J 18, 27);
— sceną po zmartwychwstaniu, gdy Chrystus po trzykrotnym pyta-
niu „Szymonie, synu Jana, miłujesz Mnie?" i otrzymaniu po-
twierdzenia, przekazał Piotrowi najwyższą władzę w Kościele
(J 21, 15—17).
Interpretacja sceny jest zagadnieniem bardzo istotnym, ponieważ
prowadzi do wniosków dotyczących zarówno prawidłowego odczyta-
nia myśli jej twórców, jak i kompozycyjnych sposobów jej wyrażania.
Ch. Pietri odczytuje „Scenę z kogutem" jako scenę zaparcia^, nato-
miast L. de Bruyne — jako ilustrację trzykrotnego pytania Chrystusa
„Czy Mnie miłujesz?", lecz także z aluzją do zaparcia.^ Takie stanowi-
sko zmusza obu badaczy do przeprowadzenia głębokich rozważań na
podstawie chrześcijańskiej egzegezy, aby odpowiedzieć na pytanie
sformułowane przez Ch. Pietriego: dlaczego Piotr — Głowa Kościo-
ła, ukazany został „w momencie znanym, ale w istocie mało chwa-
lebnym".
Porównanie sceny z przekazami Ewangelii wyjaśnia w dużej mierze
jej istotę. Wyeksponowane uniesione trzy palce Chrystusa mogą się
wiązać z wszystkimi trzema momentami ewangelicznymi — zapowie-
dzią, samym zaparciem się i trzykrotnym pytaniem: „Czy Mnie miłujesz?".
Sam fakt rozmowy, jaką sugeruje układ sceny, wyklucza moment
zaparcia — wówczas nie doszło do rozmowy między Chrystusem i Pio-
^ Roma cRWstRma. Recdercdes sar ^epRse de Romę, son orgfamsatźoM, sa poR^q%e,
soK żdeo^ogae de AZRZiaroZe a RMde Ził. Rzym 1976 s. 287—295.
n Jw. s. 64—68.
EWA WIERUCH
wyraźnie zaakcentowane są wyprostowane trzy palce prawej dłoni
Chrystusa. Postać Piotra w większości przedstawień ukazana jest
z ręką podniesioną do brody i głową skierowaną ku Jezusowi. W nie-
których przedstawieniach apostoł drugą ręką wskazuje na koguta. Ko-
guta umieszczano na ziemi lub — po 360 r. — na kolumnie bądź też na
pilastrze. Czasem pełni on funkcję osi symetrii sceny.
Tło przedstawienia zazwyczaj jest gładkie, rzadziej stanowi je frag-
ment dziedzińca oraz ściana budowli (il. 1).
„Sceny z kogutem" — podobnie jak wszystkie ówczesne przedsta-
wienia sarkofagowe — miały pełnić określoną funkcję dydaktyczną.
Duża ich liczba wskazuje na wagę znaczenia, jakie im nadawano. In-
terpretowana jako scena ilustracyjna może się wiązać z trzema zdarze-
niami ewangelicznymi:
— przepowiednią Chrystusa zaparcia się Piotra — „Zanim kur za-
pieje, trzy razy Mnie się zaprzesz" (J 13, 38);
— samą sceną zaparcia się Piotra, jaka rozegrała się na dziedzińcu
po pojmaniu Jezusa — „zaraz też zapiał kur" (J 18, 27);
— sceną po zmartwychwstaniu, gdy Chrystus po trzykrotnym pyta-
niu „Szymonie, synu Jana, miłujesz Mnie?" i otrzymaniu po-
twierdzenia, przekazał Piotrowi najwyższą władzę w Kościele
(J 21, 15—17).
Interpretacja sceny jest zagadnieniem bardzo istotnym, ponieważ
prowadzi do wniosków dotyczących zarówno prawidłowego odczyta-
nia myśli jej twórców, jak i kompozycyjnych sposobów jej wyrażania.
Ch. Pietri odczytuje „Scenę z kogutem" jako scenę zaparcia^, nato-
miast L. de Bruyne — jako ilustrację trzykrotnego pytania Chrystusa
„Czy Mnie miłujesz?", lecz także z aluzją do zaparcia.^ Takie stanowi-
sko zmusza obu badaczy do przeprowadzenia głębokich rozważań na
podstawie chrześcijańskiej egzegezy, aby odpowiedzieć na pytanie
sformułowane przez Ch. Pietriego: dlaczego Piotr — Głowa Kościo-
ła, ukazany został „w momencie znanym, ale w istocie mało chwa-
lebnym".
Porównanie sceny z przekazami Ewangelii wyjaśnia w dużej mierze
jej istotę. Wyeksponowane uniesione trzy palce Chrystusa mogą się
wiązać z wszystkimi trzema momentami ewangelicznymi — zapowie-
dzią, samym zaparciem się i trzykrotnym pytaniem: „Czy Mnie miłujesz?".
Sam fakt rozmowy, jaką sugeruje układ sceny, wyklucza moment
zaparcia — wówczas nie doszło do rozmowy między Chrystusem i Pio-
^ Roma cRWstRma. Recdercdes sar ^epRse de Romę, son orgfamsatźoM, sa poR^q%e,
soK żdeo^ogae de AZRZiaroZe a RMde Ził. Rzym 1976 s. 287—295.
n Jw. s. 64—68.