DOI Artikel:
Zinkiewicz-Ryndziewicz, Aniela; Ryndziewicz, Zygmunt: Wczesnogotycki kielich w Starym Targu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37088#0098
WCZESNOGOTYCKI KIELICH W STARYM TARGU
91
Te zasadnicze formy posiada omawiany kielich, przy czym znacznie
różni się od wymienionych kształtem czary (już nie romańskim) i pro-
porcjami (znacznie smuklejszy trzon i bardziej spłaszczony nodus
u kielichów niemieckich). Znacznie wyraźniejsze analogie z omawia-
nym zabytkiem wykazuje kielich pochodzący z około 1300 r., znajdują-
cy się w Muzeum Schnutgena w Kolonii^ (il. 10). Widoczne są one w
formie i proporcjach kielicha, w kształcie stopy i czary oraz w propor-
cjach i dekoracji nodusa (6 oprofilowanych okrągłych guzów, między
którymi rozmieszczone są rozetki i liście winogron). Inna jest tu tylko
dekoracja stopy i trzonu.
Jednak największe związki formalne z kielichem w Starym Targu
wykazują dwa zabytki pochodzące z zachodnich prowincji niemiec-
kich: kielich z Glarus w Górnej Nadrenii, z ok. 1280 r.^ (il. ll) i kielich
z Mariensee w Dolnej Saksonii, z ok. poł. XIII w.^ (il. 12). Oba te zaby-
tki reprezentują ten sam typ kompozycji co kielich w Starym Targu.
Z wyjątkiem półkolistej czary, która występuje w kielichach niemieckich
i w ukształtowaniu której leży istotna różnica, stopy i nodusy, zarówno
w formie, jak i w proporcjach, są bardzo zbliżone. Przy czym szczegól-
ne podobieństwo do stopy oraz sposobu dekoracji nodusa kielicha w
Starym Targu wykazuje kielich w Glarus. Stopy zabytków z Glarus
i ze Starego Targu mają bardzo zbliżony kształt, obie są gładkie, spo-
czywają na nieznacznie wyprofilowanych, niskich cokolikach i na obu
występuje dekoracja w formie obwiedzionych profilowanym obramie-
niem, sztancowanych plakietek z przedstawieniami symboli czterech
ewangelistów. Również cechy formalne samych postaci na plakietkach
tych kielichów są bardzo zbliżone. Natomiast kielich z Mariensee, wy-
kazujący wspomniane już, ogólne podobieństwa do kielicha w Starym
Targu, pod względem kompozycji, proporcji i kształtu, zaś różnice w
sposobie dekoracji stopy i powierzchni nodusa, posiada wszakże jeden
element niezwykle zbliżający go do omawianego zabytku, a mianowi-
cie niemal identyczną, ażurową galeryjkę, obiegającą trzon pod i nad
nodusem, tak znamienną dla kielicha w Starym Targu, a nie występu-
jącą w takiej formie w żadnym z omawianych kielichów z zachodnich
prowincji niemieckich.
^ F. W i 11 e. Die Geraie and andere Werke der Metadk??nst in der Eamm-
iang Schniitgen in Cóin. Berlin 1913 s. 94; U. Westfehling, Schnntgen-MMseMm. Em
Eńhrer z?rr Krnnst des Mitteiaiters. Koln 1977 s, 74, 75.
^ H. J. Heuser. Oberrheinische GoMscdymede/cimst im FfocTimiideddter. Berlin
1974 nr kat. 26, il. 169—173.
"9 E. Meyer. Epatromanische Abendmahiskeiche im NorddeMtscdiand. „Jahrbuch
der Preussischen Kunstsammlungen" 53:1932 s. 163—164;
P. Skubiszewski. Program?/ obrazome kieZichóto i paten romańskich. „Rocznik
Historii Sztuki" 13:1981 s. 63, nr kat. 38, il. 67.
91
Te zasadnicze formy posiada omawiany kielich, przy czym znacznie
różni się od wymienionych kształtem czary (już nie romańskim) i pro-
porcjami (znacznie smuklejszy trzon i bardziej spłaszczony nodus
u kielichów niemieckich). Znacznie wyraźniejsze analogie z omawia-
nym zabytkiem wykazuje kielich pochodzący z około 1300 r., znajdują-
cy się w Muzeum Schnutgena w Kolonii^ (il. 10). Widoczne są one w
formie i proporcjach kielicha, w kształcie stopy i czary oraz w propor-
cjach i dekoracji nodusa (6 oprofilowanych okrągłych guzów, między
którymi rozmieszczone są rozetki i liście winogron). Inna jest tu tylko
dekoracja stopy i trzonu.
Jednak największe związki formalne z kielichem w Starym Targu
wykazują dwa zabytki pochodzące z zachodnich prowincji niemiec-
kich: kielich z Glarus w Górnej Nadrenii, z ok. 1280 r.^ (il. ll) i kielich
z Mariensee w Dolnej Saksonii, z ok. poł. XIII w.^ (il. 12). Oba te zaby-
tki reprezentują ten sam typ kompozycji co kielich w Starym Targu.
Z wyjątkiem półkolistej czary, która występuje w kielichach niemieckich
i w ukształtowaniu której leży istotna różnica, stopy i nodusy, zarówno
w formie, jak i w proporcjach, są bardzo zbliżone. Przy czym szczegól-
ne podobieństwo do stopy oraz sposobu dekoracji nodusa kielicha w
Starym Targu wykazuje kielich w Glarus. Stopy zabytków z Glarus
i ze Starego Targu mają bardzo zbliżony kształt, obie są gładkie, spo-
czywają na nieznacznie wyprofilowanych, niskich cokolikach i na obu
występuje dekoracja w formie obwiedzionych profilowanym obramie-
niem, sztancowanych plakietek z przedstawieniami symboli czterech
ewangelistów. Również cechy formalne samych postaci na plakietkach
tych kielichów są bardzo zbliżone. Natomiast kielich z Mariensee, wy-
kazujący wspomniane już, ogólne podobieństwa do kielicha w Starym
Targu, pod względem kompozycji, proporcji i kształtu, zaś różnice w
sposobie dekoracji stopy i powierzchni nodusa, posiada wszakże jeden
element niezwykle zbliżający go do omawianego zabytku, a mianowi-
cie niemal identyczną, ażurową galeryjkę, obiegającą trzon pod i nad
nodusem, tak znamienną dla kielicha w Starym Targu, a nie występu-
jącą w takiej formie w żadnym z omawianych kielichów z zachodnich
prowincji niemieckich.
^ F. W i 11 e. Die Geraie and andere Werke der Metadk??nst in der Eamm-
iang Schniitgen in Cóin. Berlin 1913 s. 94; U. Westfehling, Schnntgen-MMseMm. Em
Eńhrer z?rr Krnnst des Mitteiaiters. Koln 1977 s, 74, 75.
^ H. J. Heuser. Oberrheinische GoMscdymede/cimst im FfocTimiideddter. Berlin
1974 nr kat. 26, il. 169—173.
"9 E. Meyer. Epatromanische Abendmahiskeiche im NorddeMtscdiand. „Jahrbuch
der Preussischen Kunstsammlungen" 53:1932 s. 163—164;
P. Skubiszewski. Program?/ obrazome kieZichóto i paten romańskich. „Rocznik
Historii Sztuki" 13:1981 s. 63, nr kat. 38, il. 67.