DOI Artikel:
Langda, Jerzy: Obraz "Nawiedzenie" Plerscha w kościele parafialnym w Sernikach
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.37088#0165
158
JERZY LANGDA
delikatnej czerwieni. Natomiast druga partia w postaciach Zachariasza
i Elżbiety przedstawiona jest w kolorach, jak byśmy nazwali, nieco powa-
żniejszych, ciemniejszych: bardziej skondensowanej czerwieni. Czy autoro-
wi chodziło jedynie o zobrazowanie różnicy wieku obu par, czy też może
o przekazanie innych idei — myśli zaczerpniętych z opisu ewangelicznego?
To drugie przypuszczenie wydaje się bardziej prawdopodobne. Wyższość
Marii została więc ukazana w różnicy koloru, nie tylko form, a także w
natężeniu światła szat, w jakie przyodziewa Ją Plersch na swoi obrazie.
Także Józef mimo swojej pomocniczej roli zostaje ukazany w barwach
jaśniejszych aniżeli jego krewny Zachariasz. Oboje, Maria i Józef, są przed-
stawicielami Boga, uczestniczą bezpośrednio w realizacji Jego planów
w stosunku do ludzkości. Elżbieta czeka na narodzenie się boskiego wy-
słannika, jakim miał być św. Jan, ale Maria czeka na narodziny samego
Syna Bożego. Józef wydaje się być już świadomy dokonywania się tej roli,
dlatego autor zestawia te dwie postacie w jasnych kolorach dla zwrócenia
uwagi na ważkość zadania i wybrania przez Najwyższego.
Zagadnienie roli odpowiednich kolorów w interpretacji psychologicz-
nej treści dzieł sztuki znane jest przecież w dziejach sztuki światowej. Nie
zależało artystom jedynie na użyciu tzw. pięknych barw, nasyconych, efek-
townych barwników, ale o przekazanie tym sposobem określonych idei,
wartości czy też odpowiedniej nauki moralnej i stanu emocjonalnego^.
Dla Plerscha scena zanotowana przez ewangelistę Łukasza, bardzo
skąpa w swoim opisie, wymagała poszerzenia i rozbudowania. Nawiedze-
nie na jego obrazach przestaje być sprawą tylko i wyłącznie Marii oraz
Elżbiety. Obejmuje swym zasięgiem wewnętrznym całą ludzkość. Idea
teologiczna i moralna zostaje ukazana niezmiernie ciekawie właśnie przez
zróżnicowanie kolorystyki poszczególnych grup, wprowadzenie gestykula-
cji, dynamiki, powiedzielibyśmy — „swojskości" obrazu, dzięki którym
dzieło staje się bliższe i łatwiejsze do zrozumienia i przeżycia^.
III
Analiza formalna, ikonograficzna i porównawcza „Nawiedzenia"
Plerscha to jedna strona prezentowanego zagadnienia^. Drugą stanowi
kwestia pewności autorstwa Jana Bogumiła Plerscha w odniesieniu do
obrazu z Sernik.
^ R. Brykowski. 5tau zachowania zabt/tkótapotaiatuiubartotaskiego. „Ochrona
Zabytków" 1975 nr 3—4 s. 228—255.
^ M. Rzepińska. Historia koioru ta dziejach ntaiarsttaa europejskiego. T. 1. Kra-
ków 1970 s. 325.
^ Zob. także: Z. Kępiński. O poczętkacń sztuki Odrodzenia. W: Materiaip dostu-
dióta i dgskusji z zakresu teorii i historii sztuki, krptpki artpstpcznej oraz badań nad
sztukę. Warszawa 1953 nr 1/13 s. 244—245.
JERZY LANGDA
delikatnej czerwieni. Natomiast druga partia w postaciach Zachariasza
i Elżbiety przedstawiona jest w kolorach, jak byśmy nazwali, nieco powa-
żniejszych, ciemniejszych: bardziej skondensowanej czerwieni. Czy autoro-
wi chodziło jedynie o zobrazowanie różnicy wieku obu par, czy też może
o przekazanie innych idei — myśli zaczerpniętych z opisu ewangelicznego?
To drugie przypuszczenie wydaje się bardziej prawdopodobne. Wyższość
Marii została więc ukazana w różnicy koloru, nie tylko form, a także w
natężeniu światła szat, w jakie przyodziewa Ją Plersch na swoi obrazie.
Także Józef mimo swojej pomocniczej roli zostaje ukazany w barwach
jaśniejszych aniżeli jego krewny Zachariasz. Oboje, Maria i Józef, są przed-
stawicielami Boga, uczestniczą bezpośrednio w realizacji Jego planów
w stosunku do ludzkości. Elżbieta czeka na narodzenie się boskiego wy-
słannika, jakim miał być św. Jan, ale Maria czeka na narodziny samego
Syna Bożego. Józef wydaje się być już świadomy dokonywania się tej roli,
dlatego autor zestawia te dwie postacie w jasnych kolorach dla zwrócenia
uwagi na ważkość zadania i wybrania przez Najwyższego.
Zagadnienie roli odpowiednich kolorów w interpretacji psychologicz-
nej treści dzieł sztuki znane jest przecież w dziejach sztuki światowej. Nie
zależało artystom jedynie na użyciu tzw. pięknych barw, nasyconych, efek-
townych barwników, ale o przekazanie tym sposobem określonych idei,
wartości czy też odpowiedniej nauki moralnej i stanu emocjonalnego^.
Dla Plerscha scena zanotowana przez ewangelistę Łukasza, bardzo
skąpa w swoim opisie, wymagała poszerzenia i rozbudowania. Nawiedze-
nie na jego obrazach przestaje być sprawą tylko i wyłącznie Marii oraz
Elżbiety. Obejmuje swym zasięgiem wewnętrznym całą ludzkość. Idea
teologiczna i moralna zostaje ukazana niezmiernie ciekawie właśnie przez
zróżnicowanie kolorystyki poszczególnych grup, wprowadzenie gestykula-
cji, dynamiki, powiedzielibyśmy — „swojskości" obrazu, dzięki którym
dzieło staje się bliższe i łatwiejsze do zrozumienia i przeżycia^.
III
Analiza formalna, ikonograficzna i porównawcza „Nawiedzenia"
Plerscha to jedna strona prezentowanego zagadnienia^. Drugą stanowi
kwestia pewności autorstwa Jana Bogumiła Plerscha w odniesieniu do
obrazu z Sernik.
^ R. Brykowski. 5tau zachowania zabt/tkótapotaiatuiubartotaskiego. „Ochrona
Zabytków" 1975 nr 3—4 s. 228—255.
^ M. Rzepińska. Historia koioru ta dziejach ntaiarsttaa europejskiego. T. 1. Kra-
ków 1970 s. 325.
^ Zob. także: Z. Kępiński. O poczętkacń sztuki Odrodzenia. W: Materiaip dostu-
dióta i dgskusji z zakresu teorii i historii sztuki, krptpki artpstpcznej oraz badań nad
sztukę. Warszawa 1953 nr 1/13 s. 244—245.