DOI Artikel:
Gapski, Ryszard: Kamienne figury Chrystusa upadającego pod krzyżem na Żywiecczyźnie: ich źródła ikonograficzne i ideowe
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37086#0140
136
RYSZARD GAPSKI
nego wizerunku twarzy wykazują rzeźby w Suchej, Lachowicach
i Gilowicach /il. 3, 4, 5/. Również dłonie w tych przykładach
są wypracowane w miarę dokładnie, z zaznaczeniem proporcji,
a nawet z wyszczególnieniem kostek i paznokci.
Funkcję uzupełniającą i rozróżniającą poszczególne obiek-
ty w danej grupie monotematycznej spełnia ornament. On to orga-
nizuje i ożywia powierzchnię rzeźby. W sztuce ludowej najeżę-
' fi
sciej wyraża się on w rytmicznych, powtarzanych napięciach .
Niebieski, czerwony, brązowy i czarny, to najczęściej
wykorzystywane kolory. Jest to typowy zestaw kolorystyczny,
o
używany do polichromowania rzezby ludowej . Szczególna rola
przypada barwie zdobiącej twarz. Trudność w oddaniu szczegó-
łów, zwłaszcza-fizjonomi powoduje, iż kolor pełni rolę orga-
nizującą powierzchnię rzeźby, podkreślając usta, brwi czy za-
rost .
Ukazanie bólu i męki w czasie drogi krzyżowej Chrystusa
jest przedstawione bez żadnych jaskrawych deformacji czy
przerysowań. Twarz ukazana jest w smutku i wewnętrznym bólu,
którego wyrazem są lekko zmarszczone brwi z przysłoniętymi
powiekami lub pochylona nisko głowa, a intensywne wyciągnię-
cie długiej szyi dodaje większej ekspresji. Istotny jest te-
mat naszych rzeźb, który również współtworzy odpowiednią atmo-
sferę. Czerwone krople krwi kapiące na czoło, uzupełniają
zespół środków artystycznych wykorzystanych przez artystę
ludowego, które w sumie są czytelne i zgodnie świadczą o wiel-
kim cierpieniu. *
Wszystkie figury robią wrażenie jakby zastygły w pozie
zaczerpniętej z Upadku Chrystusa pod krzyżem. Bryła ich spro-
wadzona jest do ogólnego opisu konkretnego wydarzenia, pozba-
wiona rozgadania, staje się w ten sposób symbolem, znakiem,
niezbyt skomplikowanym i bezpretensjonalnym. Zwartość i la-
pidarność jest główną cechą tej rzeźby.
W przeważającej części wizerunki te ustawione są na
postumentach, ozdobione w kilku przypadkach polichromowany-
mi płaskorzeźbami lub ornamentem. W Kurowie wykute są płasko-
rzeźby: św. Heleny /il. 6/, św. Jana Nepomucena i św. Barba-
ry /il. 7/. W Peweli Slemieńskiej znajdują się płaskorzeźby:
św. Feliksa /?/, św. Piotra i św. Wawrzyńca. Zaś w Rychwałdzie
płaskorzeźba św. Heleny. W Gilowicach na postumencie umiesz-
RYSZARD GAPSKI
nego wizerunku twarzy wykazują rzeźby w Suchej, Lachowicach
i Gilowicach /il. 3, 4, 5/. Również dłonie w tych przykładach
są wypracowane w miarę dokładnie, z zaznaczeniem proporcji,
a nawet z wyszczególnieniem kostek i paznokci.
Funkcję uzupełniającą i rozróżniającą poszczególne obiek-
ty w danej grupie monotematycznej spełnia ornament. On to orga-
nizuje i ożywia powierzchnię rzeźby. W sztuce ludowej najeżę-
' fi
sciej wyraża się on w rytmicznych, powtarzanych napięciach .
Niebieski, czerwony, brązowy i czarny, to najczęściej
wykorzystywane kolory. Jest to typowy zestaw kolorystyczny,
o
używany do polichromowania rzezby ludowej . Szczególna rola
przypada barwie zdobiącej twarz. Trudność w oddaniu szczegó-
łów, zwłaszcza-fizjonomi powoduje, iż kolor pełni rolę orga-
nizującą powierzchnię rzeźby, podkreślając usta, brwi czy za-
rost .
Ukazanie bólu i męki w czasie drogi krzyżowej Chrystusa
jest przedstawione bez żadnych jaskrawych deformacji czy
przerysowań. Twarz ukazana jest w smutku i wewnętrznym bólu,
którego wyrazem są lekko zmarszczone brwi z przysłoniętymi
powiekami lub pochylona nisko głowa, a intensywne wyciągnię-
cie długiej szyi dodaje większej ekspresji. Istotny jest te-
mat naszych rzeźb, który również współtworzy odpowiednią atmo-
sferę. Czerwone krople krwi kapiące na czoło, uzupełniają
zespół środków artystycznych wykorzystanych przez artystę
ludowego, które w sumie są czytelne i zgodnie świadczą o wiel-
kim cierpieniu. *
Wszystkie figury robią wrażenie jakby zastygły w pozie
zaczerpniętej z Upadku Chrystusa pod krzyżem. Bryła ich spro-
wadzona jest do ogólnego opisu konkretnego wydarzenia, pozba-
wiona rozgadania, staje się w ten sposób symbolem, znakiem,
niezbyt skomplikowanym i bezpretensjonalnym. Zwartość i la-
pidarność jest główną cechą tej rzeźby.
W przeważającej części wizerunki te ustawione są na
postumentach, ozdobione w kilku przypadkach polichromowany-
mi płaskorzeźbami lub ornamentem. W Kurowie wykute są płasko-
rzeźby: św. Heleny /il. 6/, św. Jana Nepomucena i św. Barba-
ry /il. 7/. W Peweli Slemieńskiej znajdują się płaskorzeźby:
św. Feliksa /?/, św. Piotra i św. Wawrzyńca. Zaś w Rychwałdzie
płaskorzeźba św. Heleny. W Gilowicach na postumencie umiesz-