DOI article:
Iwaszkiewicz-Wronikowska, Bożena: Wokół tematyki titulusa Ekwicjusza - Sylwestra - Marcina
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.27404#0007
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom XXXVIII, zeszyt 4 - 1990
BOŻENA WRONIKOWSKA
WOKÓŁ TEMATYKI TITULUSA EKWICJUSZA
- SYLWESTRA - MARCINA
W dyskusjach na temat genezy i początków architektury chrześcijańskiej
niewiele miejsca zajmuje najstarszy kościół powstały z fundacji biskupa Rzymu.
Uwagę badaczy przyciągają raczej monumentalne bazyliki fundowane przez Kon-
stantyna i jego rodzinę. Tituli, czyli kościoły miejskie wznoszone z inicjatywy i
środków biskupów oraz osób prywatnych1, to wciąż jeszcze problem daleki od
rozwiązania. Jedną z najbardziej kontrowersyjnych budowli jest najstarszy ze
znanych nam titulusów, datowany na okres pontyfikatu Sylwestra (314-335).
Wobec niejasności źródeł pisanych i archeologicznych trudno się dziwić, że w
ich interpretacji panują daleko idące rozbieżności2, a zarówno konstrukcja, jak
i okoliczności powstania tego titulusa pozostają właściwie nieznane. Jednakże,
skoro chodzi tu o jedną z najwcześniejszych budowli chrześcijańskich, pozosta-
wienie tak wielu znaków zapytania bez podjęcia choćby próby odpowiedzi byłoby
równoznaczne ze zgodą na funkcjonowanie zgoła niepełnego, jeżeli nie wręcz
fałszywego obrazu kształtowania się architektury sakralnej chrześcijan3. Spró-
bujmy więc zebrać dostępne nam dane na temat najstarszego titulusa4. Może
uda się na ich podstawie znaleźć rozwiązanie przynajmniej niektórych trudności?
Zacznijmy od sformułowania pytań:
1 Patrz C h. Pietri, Roma Christiana. Recherches sur l'Eglise de Rome, son organisation, sa
politique, son idéologie de Miltiade à Sixte III (311-440), Rome 1976, s. 93 n.
2 Np. polemika na łamach "Rivista di Archeologia Cristiana" (dalej RivAC): B. M. Apol-
lonj Ghetti, Le chiese titolari di S. Silvestro e S. Martino ai Monti, RivAC, 37(1961), s. 271-302;
E. Coccia, Il "Titolo" di Equizio e la basilica dei SS. Silvestro e Martino ai Monti, RivAC, 39(1963),
s. 235 -245.
ą
Niestety, taki właśnie zniekształcony obraz znajdujemy w ukazujących się w naszym kraju publika-
cjach o charakterze popularyzatorskim, które poruszają tę tematykę.
4 Nie chcę zabierać w tym miejscu głosu w dyskusji na temat istnienia lub nieistnienia titulusów
jeszcze starszych, przedkonstantyńskich. Mówiąc o najstarszym titulusie, mam na myśli najwcześniejszy
spośród poświadczonych źródłowo.
Tom XXXVIII, zeszyt 4 - 1990
BOŻENA WRONIKOWSKA
WOKÓŁ TEMATYKI TITULUSA EKWICJUSZA
- SYLWESTRA - MARCINA
W dyskusjach na temat genezy i początków architektury chrześcijańskiej
niewiele miejsca zajmuje najstarszy kościół powstały z fundacji biskupa Rzymu.
Uwagę badaczy przyciągają raczej monumentalne bazyliki fundowane przez Kon-
stantyna i jego rodzinę. Tituli, czyli kościoły miejskie wznoszone z inicjatywy i
środków biskupów oraz osób prywatnych1, to wciąż jeszcze problem daleki od
rozwiązania. Jedną z najbardziej kontrowersyjnych budowli jest najstarszy ze
znanych nam titulusów, datowany na okres pontyfikatu Sylwestra (314-335).
Wobec niejasności źródeł pisanych i archeologicznych trudno się dziwić, że w
ich interpretacji panują daleko idące rozbieżności2, a zarówno konstrukcja, jak
i okoliczności powstania tego titulusa pozostają właściwie nieznane. Jednakże,
skoro chodzi tu o jedną z najwcześniejszych budowli chrześcijańskich, pozosta-
wienie tak wielu znaków zapytania bez podjęcia choćby próby odpowiedzi byłoby
równoznaczne ze zgodą na funkcjonowanie zgoła niepełnego, jeżeli nie wręcz
fałszywego obrazu kształtowania się architektury sakralnej chrześcijan3. Spró-
bujmy więc zebrać dostępne nam dane na temat najstarszego titulusa4. Może
uda się na ich podstawie znaleźć rozwiązanie przynajmniej niektórych trudności?
Zacznijmy od sformułowania pytań:
1 Patrz C h. Pietri, Roma Christiana. Recherches sur l'Eglise de Rome, son organisation, sa
politique, son idéologie de Miltiade à Sixte III (311-440), Rome 1976, s. 93 n.
2 Np. polemika na łamach "Rivista di Archeologia Cristiana" (dalej RivAC): B. M. Apol-
lonj Ghetti, Le chiese titolari di S. Silvestro e S. Martino ai Monti, RivAC, 37(1961), s. 271-302;
E. Coccia, Il "Titolo" di Equizio e la basilica dei SS. Silvestro e Martino ai Monti, RivAC, 39(1963),
s. 235 -245.
ą
Niestety, taki właśnie zniekształcony obraz znajdujemy w ukazujących się w naszym kraju publika-
cjach o charakterze popularyzatorskim, które poruszają tę tematykę.
4 Nie chcę zabierać w tym miejscu głosu w dyskusji na temat istnienia lub nieistnienia titulusów
jeszcze starszych, przedkonstantyńskich. Mówiąc o najstarszym titulusie, mam na myśli najwcześniejszy
spośród poświadczonych źródłowo.