DOI Artikel:
Mazurczak, Urszula M.: Miasto w pejzażu malarstwa niderlandzkiego: topika i obrazowanie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27559#0059
MIASTO W PEJZAŻU MALARSTWA NIDERLANDZKIEGO
57
kilka małych, rozsianych w głębi przestrzeni, którą w symetrycznym po-
rządku zespala rzeka. Wzdłuż jej brzegów (il. 15A) rozciąga się po prawej
i lewej stronie duża metropolia miejska rozłożona na łagodnych zboczach
wzgórz. B-adacze dopatrywali się widoku konkretnego miasta Liège (obecne
Luik), którego położenie na wzgórzach wzdłuż Mozy insynuuje analogie
z zaprezentowanym widokiem. Nie tylko położenie miasta, ale również
niektóre jego budowle, szczególnie katedra widziana po prawej stronie,
odsłaniają obraz tej wielkiej w owych czasach miejskiej metropolii, którą
dobrze znał nasz artysta^. Wykazano jednak, iż nie jest to widok realny
jednego konkretnego miasta, lecz zbiór różnych ważnych, konkretnych
miejsc, które stanowią spójną kompozycyjnie całość, tworząc symboliczny
obraz miasta bezpośrednio odniesionego do Maryi z Dzieciątkiem. Związek
ten wyjaśniają nie tylko postaci, ale również słowa modlitwy wypisanej
w modlitewniku księcia, i te, które wyhaftowane zostały na bordiurze pła-
szcza Maryi*''. Przestrzennym pośrednikiem jest mały ogród widziany tuż
za loggią, z pasażem murów obronnych, z blankami i postaciami heroldów.
Jeżeli jednak spróbujemy przeanalizować formalną konstrukcję pejzażu, to
okaże się, że mamy do czynienia z inspiracją ówczesnej struktury urbani-
stycznej jednego z dużych miast niderlandzkich. Miasto to odgrywa rołę
dużej metropolii ciągnącej się wzdłuż biegu rzeki, która spełnia funkcje
obronne oraz komunikacyjno-handlowe. Dodatkowo otoczone jest murem
obronnym umocnionym basztami i bramami. Z prawej strony widoczne jest
nabrzeże z portem nadającym miastu rolę ważnego węzła strategicznego.
Ponad gęstą zabudową kamienic i rezydencji dominują kościoły: katedra
z prawej strony oraz klasztor z rozległym dziedzińcem z lewej. W tej
różnorodności form wyróżnia się z prawej strony kwadratowy masyw
tak typowy w zabudowie miejskiej tego obszaru.
Zróżnicowanie topograficzne obszaru napełnionego zielenią pagórków,
winnic, łasów pól uprawnych rozdzielonych kępami zagajników, stanowi
równowagę dla bogactwa cywilizacyjnego: miejskiego łącznie z zabudową
wieśniaczą (il. 15B). W oddaleniu przestrzennym zarysowane zostało drugie,
mniejsze miasto, skierowane ku rzece. Po prawej stronie, tuż u podnóża
wysokich gór, a więc w znacznym oddaleniu od miasta, rysuje się zatopiona
we mgle sylweta warownego zamku feudalnego o zwartej bryle, z basztami
^ J. P h i I i p p e, Jan van Eyc% e; la genèse /nonane Jg /a pginfnrg <7e.y anclent
Pay^-Ba^, Liège I960, s. 59-62.
Tamże.
57
kilka małych, rozsianych w głębi przestrzeni, którą w symetrycznym po-
rządku zespala rzeka. Wzdłuż jej brzegów (il. 15A) rozciąga się po prawej
i lewej stronie duża metropolia miejska rozłożona na łagodnych zboczach
wzgórz. B-adacze dopatrywali się widoku konkretnego miasta Liège (obecne
Luik), którego położenie na wzgórzach wzdłuż Mozy insynuuje analogie
z zaprezentowanym widokiem. Nie tylko położenie miasta, ale również
niektóre jego budowle, szczególnie katedra widziana po prawej stronie,
odsłaniają obraz tej wielkiej w owych czasach miejskiej metropolii, którą
dobrze znał nasz artysta^. Wykazano jednak, iż nie jest to widok realny
jednego konkretnego miasta, lecz zbiór różnych ważnych, konkretnych
miejsc, które stanowią spójną kompozycyjnie całość, tworząc symboliczny
obraz miasta bezpośrednio odniesionego do Maryi z Dzieciątkiem. Związek
ten wyjaśniają nie tylko postaci, ale również słowa modlitwy wypisanej
w modlitewniku księcia, i te, które wyhaftowane zostały na bordiurze pła-
szcza Maryi*''. Przestrzennym pośrednikiem jest mały ogród widziany tuż
za loggią, z pasażem murów obronnych, z blankami i postaciami heroldów.
Jeżeli jednak spróbujemy przeanalizować formalną konstrukcję pejzażu, to
okaże się, że mamy do czynienia z inspiracją ówczesnej struktury urbani-
stycznej jednego z dużych miast niderlandzkich. Miasto to odgrywa rołę
dużej metropolii ciągnącej się wzdłuż biegu rzeki, która spełnia funkcje
obronne oraz komunikacyjno-handlowe. Dodatkowo otoczone jest murem
obronnym umocnionym basztami i bramami. Z prawej strony widoczne jest
nabrzeże z portem nadającym miastu rolę ważnego węzła strategicznego.
Ponad gęstą zabudową kamienic i rezydencji dominują kościoły: katedra
z prawej strony oraz klasztor z rozległym dziedzińcem z lewej. W tej
różnorodności form wyróżnia się z prawej strony kwadratowy masyw
tak typowy w zabudowie miejskiej tego obszaru.
Zróżnicowanie topograficzne obszaru napełnionego zielenią pagórków,
winnic, łasów pól uprawnych rozdzielonych kępami zagajników, stanowi
równowagę dla bogactwa cywilizacyjnego: miejskiego łącznie z zabudową
wieśniaczą (il. 15B). W oddaleniu przestrzennym zarysowane zostało drugie,
mniejsze miasto, skierowane ku rzece. Po prawej stronie, tuż u podnóża
wysokich gór, a więc w znacznym oddaleniu od miasta, rysuje się zatopiona
we mgle sylweta warownego zamku feudalnego o zwartej bryle, z basztami
^ J. P h i I i p p e, Jan van Eyc% e; la genèse /nonane Jg /a pginfnrg <7e.y anclent
Pay^-Ba^, Liège I960, s. 59-62.
Tamże.