DOI Artikel:
Mazurczak, Urszula M.: Miasto w pejzażu malarstwa niderlandzkiego: topika i obrazowanie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27559#0073
MIASTO W PEJZAŻU MALARSTWA NIDERLANDZKIEGO
71
łona została od miasta niskim, drewnianym ogrodzeniem, spoza którego
widoczna jest szeroka ulica biegnąca ku bramie miejskiej. Wzdłuż jej
pierzei usytuowane zostały kamienice mieszczańskie.
2/b) Zdarzenie usytuowane na terenach podmiejskich z perspektywą na
oddałone miasto. Kompozycje takie sugerują, że pomieszczeniem dla akcji
wydarzenia jest budowła pozamiejska, klasztorna, kościelna lub zamkowa.
Ten rodzaj architektury pojawiał się już w omawianych wyżej obrazach,
lecz oddalone były one poza miastem. Teraz stają się miejscem dla wyda-
rzenia zaś miasto widziane jest z odległego dystansu. Może to mieć zna-
czenie w odczytaniu sensu zdarzenia. Jako przykład posłużą nam w tym
miejscu dwa obrazy Roberta Campina, przedstawiające Mary/p w Æcwmacm,
powstałe w tym samym czasie, w roku 1425, przechowywane obecnie w
Narodowej Gałerii w Londynie. Jeden z nich omawiany był jako przykład
typu ł/a z pomieszczeniem usytuowanym w obrębie miasta. Drugi obraz
natomiast sytuuje komnatę Maryi daleko poza miastem. W najbliższym polu
widzenia, tuż za oknem jawi się kościół, zaś daleko poza wzgórzami rysuje
się w monochromatycznej tonacji aglomeracja miejska. Scena zatem, jak
sugeruje usytuowanie pomieszczenia, dzieje się w kontekście zamkowym,
w baszcie lub wieży i z tej pozycji oglądane jest miasto. Dostrzegane
w literaturze analogie tych dwu kompozycji (różne są także wymiary
obrazów: pierwszy z omawianych - 63,5x49 cm, drugi jest znacznie
mniejszy - 22,5x15,4) dotyczyły Maryi, Dzieciątka oraz wyposażenia
komnaty^. W zakresie motywu ikonograficznego wybranego tematu obra-
zy te należą do serii A/ary; Chcąc wyjaśnić pełny sens tych
obrazów trzeba by było uwzględnić różnice miejsca komnaty w stosunku do
krajobrazu oraz nośniki formalne, które go charakteryzują.
Roger van der Weyden stworzył typ kompozycyjny obrazów, które jedno-
znacznie ów punkt widzenia precyzują, zaś ich wielokrotne naśladownictwa
świadczą o tym, że nie był to problem drugorzędny tak dła fundatora, jak i
dla artystów. Dyptyk A//ra//ore^ z roku 1435 (Berlin Staatliche Museen),
głównie dwie tablice: środkowa ze sceną Op/ałiwa/ńa oraz prawa kwatera
ukazująca Z/'aw/g/n'e zwartwyc/w^ta/ego CAry^ta^a A/ary/, roztaczają wi-
doki miasta w bogatym pejzażu (ił. 20). Wnętrza, które są miejscem dla
zdarzeń, naśladują przedsionek kościoła z otwartym portalem. Taka konstruk-
cja wnętrza stosowana była już w XIV-wiecznych kompozycjach snycer-
E. P a n o f s k y, Ear/y Paàuàig. CWgAij a/:4 CAaracter,
Cambridge/Mass. 1953, s. 78.
71
łona została od miasta niskim, drewnianym ogrodzeniem, spoza którego
widoczna jest szeroka ulica biegnąca ku bramie miejskiej. Wzdłuż jej
pierzei usytuowane zostały kamienice mieszczańskie.
2/b) Zdarzenie usytuowane na terenach podmiejskich z perspektywą na
oddałone miasto. Kompozycje takie sugerują, że pomieszczeniem dla akcji
wydarzenia jest budowła pozamiejska, klasztorna, kościelna lub zamkowa.
Ten rodzaj architektury pojawiał się już w omawianych wyżej obrazach,
lecz oddalone były one poza miastem. Teraz stają się miejscem dla wyda-
rzenia zaś miasto widziane jest z odległego dystansu. Może to mieć zna-
czenie w odczytaniu sensu zdarzenia. Jako przykład posłużą nam w tym
miejscu dwa obrazy Roberta Campina, przedstawiające Mary/p w Æcwmacm,
powstałe w tym samym czasie, w roku 1425, przechowywane obecnie w
Narodowej Gałerii w Londynie. Jeden z nich omawiany był jako przykład
typu ł/a z pomieszczeniem usytuowanym w obrębie miasta. Drugi obraz
natomiast sytuuje komnatę Maryi daleko poza miastem. W najbliższym polu
widzenia, tuż za oknem jawi się kościół, zaś daleko poza wzgórzami rysuje
się w monochromatycznej tonacji aglomeracja miejska. Scena zatem, jak
sugeruje usytuowanie pomieszczenia, dzieje się w kontekście zamkowym,
w baszcie lub wieży i z tej pozycji oglądane jest miasto. Dostrzegane
w literaturze analogie tych dwu kompozycji (różne są także wymiary
obrazów: pierwszy z omawianych - 63,5x49 cm, drugi jest znacznie
mniejszy - 22,5x15,4) dotyczyły Maryi, Dzieciątka oraz wyposażenia
komnaty^. W zakresie motywu ikonograficznego wybranego tematu obra-
zy te należą do serii A/ary; Chcąc wyjaśnić pełny sens tych
obrazów trzeba by było uwzględnić różnice miejsca komnaty w stosunku do
krajobrazu oraz nośniki formalne, które go charakteryzują.
Roger van der Weyden stworzył typ kompozycyjny obrazów, które jedno-
znacznie ów punkt widzenia precyzują, zaś ich wielokrotne naśladownictwa
świadczą o tym, że nie był to problem drugorzędny tak dła fundatora, jak i
dla artystów. Dyptyk A//ra//ore^ z roku 1435 (Berlin Staatliche Museen),
głównie dwie tablice: środkowa ze sceną Op/ałiwa/ńa oraz prawa kwatera
ukazująca Z/'aw/g/n'e zwartwyc/w^ta/ego CAry^ta^a A/ary/, roztaczają wi-
doki miasta w bogatym pejzażu (ił. 20). Wnętrza, które są miejscem dla
zdarzeń, naśladują przedsionek kościoła z otwartym portalem. Taka konstruk-
cja wnętrza stosowana była już w XIV-wiecznych kompozycjach snycer-
E. P a n o f s k y, Ear/y Paàuàig. CWgAij a/:4 CAaracter,
Cambridge/Mass. 1953, s. 78.