DOI Artikel:
Mazurczak, Urszula M.: Miasto w pejzażu malarstwa niderlandzkiego: topika i obrazowanie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27559#0086
84
URSZULA M. MAZURCZAK
Wiliam Morel, należący do elity politycznej i finansowej Brugii, jego żona
Barbara Vlaendenberghe oraz ich dzieci klęczą przed św. Eligiuszem i Mau-
rusem polecani przez św. Wilhelma i Barbarę^. W najbliższym otoczeniu
znalazły się dwie rezydencje feudalne z lewej oraz prawej strony tryptyku.
Malarz rozwinął tutaj swoje mistrzostwo odtwarzania przyrody spowitej
subtelnymi niuansami barwy i światła. Stopiona z naturą architektura skrywa
swoją monumentalność.
Do tej serii obrazów arystokratycznej fundacji wpisuje się tryptyk
Portinarick Hugo van der Goesa 1475-1479 (il. 26, Florencja, Uffizi).
Scena Pokian Pakerzy obejmuje rodzinę Tommasa Portinariego i Marii
Baroncelii. Fundator wywodził się z florenckiej rodziny bankierów,
Portinarich, pełnił w Brugii funkcję przedstawiciela banku Medicich. Jego
nobilitacja społeczna wynikała zarówno z przynależności do feudalnej grupy
społecznej, jak i do nowej elity finansowej, mającej przemożne znaczenie
w hierarchii miejskiej. Portrety rodziny zaprezentowane na skrzydłach
bocznych ukazują w tle fragmenty architektury rezydencjonalnej, zaś
w tablicy centralnej w głębi pejzażu wynurza się fragment miasta cał-
kowicie podporządkowanego dominacji krajobrazu naturze. Znacznie skru-
pulatniej wydobył małarz bryłę romańskiego pałacu umieszczonego za staj-
nią. Ma on unaoczniać pałac Dawida, co jednoznacznie potwierdza harfa
wyryta na płycie tympanonu, opatrzona inskrypcją „ PNSC" (Puer Nascetur
Salvator Christus, Luk, 2,1) Archaiczność stylu tej budowli nawiązuje do
miejskich pałaców Gandawy^. Analogiczne rozwiązania szczegółów pod-
miejskiej architektury stopionej z rodzimym pejzażem namalowane zostały
przez tegoż wybitnego malarza w środkowej części tryptyku Monforte ze
sceną Pokiona Marców (1470-1472 Berlin, Staatliche Museen, il. 27, 27A).
Wybory, których dokonują malarze, aby zasugerować architekturę czy-
telną w swojej funkcji, adekwatne były ze scena centralną oraz ukazanym
tam fundatorem. Formy te nie są zatem umownymi neutralnymi komponen-
tami dekoracji kulisowej, lecz stanowią syntaksy znaczeniowe społeczno-
religijne. Zjawisko to oddaje najadekwatniej obraz Opukiwaniu Petrusa
Christusa z roku 1450 (Bruksela, Musees Royaux des Beaux Arts). Wskazy-
wano wielokrotnie na związek kompozycji postaci, zwłaszcza Maryi, z obra-
zem Zaf/^cia z krzyża Rógera van der Weydena z Madrytu, gdzie tłem jest
^ M. Davies, Roger vo/: 4er Weyden. An Ey^ay wń/; a Criticai Cataiogae o/
Rainringy Aligned fo i;in; and io Roker; Campi;;, New York i 972, passim.
^Panofsky, dz. cyt., s. 123-Ì24, passim.
URSZULA M. MAZURCZAK
Wiliam Morel, należący do elity politycznej i finansowej Brugii, jego żona
Barbara Vlaendenberghe oraz ich dzieci klęczą przed św. Eligiuszem i Mau-
rusem polecani przez św. Wilhelma i Barbarę^. W najbliższym otoczeniu
znalazły się dwie rezydencje feudalne z lewej oraz prawej strony tryptyku.
Malarz rozwinął tutaj swoje mistrzostwo odtwarzania przyrody spowitej
subtelnymi niuansami barwy i światła. Stopiona z naturą architektura skrywa
swoją monumentalność.
Do tej serii obrazów arystokratycznej fundacji wpisuje się tryptyk
Portinarick Hugo van der Goesa 1475-1479 (il. 26, Florencja, Uffizi).
Scena Pokian Pakerzy obejmuje rodzinę Tommasa Portinariego i Marii
Baroncelii. Fundator wywodził się z florenckiej rodziny bankierów,
Portinarich, pełnił w Brugii funkcję przedstawiciela banku Medicich. Jego
nobilitacja społeczna wynikała zarówno z przynależności do feudalnej grupy
społecznej, jak i do nowej elity finansowej, mającej przemożne znaczenie
w hierarchii miejskiej. Portrety rodziny zaprezentowane na skrzydłach
bocznych ukazują w tle fragmenty architektury rezydencjonalnej, zaś
w tablicy centralnej w głębi pejzażu wynurza się fragment miasta cał-
kowicie podporządkowanego dominacji krajobrazu naturze. Znacznie skru-
pulatniej wydobył małarz bryłę romańskiego pałacu umieszczonego za staj-
nią. Ma on unaoczniać pałac Dawida, co jednoznacznie potwierdza harfa
wyryta na płycie tympanonu, opatrzona inskrypcją „ PNSC" (Puer Nascetur
Salvator Christus, Luk, 2,1) Archaiczność stylu tej budowli nawiązuje do
miejskich pałaców Gandawy^. Analogiczne rozwiązania szczegółów pod-
miejskiej architektury stopionej z rodzimym pejzażem namalowane zostały
przez tegoż wybitnego malarza w środkowej części tryptyku Monforte ze
sceną Pokiona Marców (1470-1472 Berlin, Staatliche Museen, il. 27, 27A).
Wybory, których dokonują malarze, aby zasugerować architekturę czy-
telną w swojej funkcji, adekwatne były ze scena centralną oraz ukazanym
tam fundatorem. Formy te nie są zatem umownymi neutralnymi komponen-
tami dekoracji kulisowej, lecz stanowią syntaksy znaczeniowe społeczno-
religijne. Zjawisko to oddaje najadekwatniej obraz Opukiwaniu Petrusa
Christusa z roku 1450 (Bruksela, Musees Royaux des Beaux Arts). Wskazy-
wano wielokrotnie na związek kompozycji postaci, zwłaszcza Maryi, z obra-
zem Zaf/^cia z krzyża Rógera van der Weydena z Madrytu, gdzie tłem jest
^ M. Davies, Roger vo/: 4er Weyden. An Ey^ay wń/; a Criticai Cataiogae o/
Rainringy Aligned fo i;in; and io Roker; Campi;;, New York i 972, passim.
^Panofsky, dz. cyt., s. 123-Ì24, passim.