DOI Artikel:
Prószyńska, Zuzanna: Kanonika żmudzkiego, Józefa L. Łopacińskiego expensa na obrazy i sztychy podczas rzymskiej podróży w latach 1773 - 1775
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27559#0382
380
ZUZANNA PRÓSZYŃSKA
nika, przydając mu blasku człowieka światowego, i nierzadko urastał we
wspomnieniach do znaczenia najważniejszej przygody życiowej'.
Rejestr polskich podróżników jest wcale pokaźny, zawiera nazwiska naj-
wybitniejszych przedstawicieli elit towarzyskich tej epoki, bo we Włoszech,
jak wiadomo, bawili m.in. August Moszyński, Izabela Lubomirska, Michał
Borch, Ignacy i Stanisław Kostka Potoccy, Michał Jerzy Wandalin Mni-
szech, bratanek króla Stanisław Poniatowski czy dwaj bracia Rzewuscy,
Franciszek i Kazimierz/ Rejestr ten wzbogaca się obecnie o nazwisko
Józefa Leona Łopacińskiego, który w Rzymie spędził lata 1773-1775. Nauka
nie interesowała się nim bliżej, zatem trzeba przypomnieć główne fakty
z jego biografii.
Młody, bo zaledwie 22-letni podróżnik pochodził z bogatego domu zie-
miańskiego na Białorusi, mówiąc ściślej - z gałęzi starszej Łopacińskich
h. Lubicz, tzw. mścisławskiej. Przyszedł na świat przed 10 III 1751 r/
w rodzinnym Leonpolu nad Dźwiną (d. woj. wileńskie) jako drugi syn Mi-
kołaja Tadeusza, pisarza w. łit. i Barbary Kopciówny, pisarzówny w. lit/
Starszy jego brat, starosta mścisławski Jan Nikodem, ujawniał skłonności
artystyczne, amatorsko trudniąc się rytownictwem/ Fakt, że Józef Leon był
bratankiem światłego biskupa żmudzkiego, Jana Dominika Łopacińskiego,
miał zaważyć istotnie na życiowej jego karierze. „Wcześnie poświęcony
stanowi duchownemu" nauki pobierał w Wilnie, ale już w 1765 r. mianowa-
ny został kanonikiem żmudzkim, a w 1769 r. - koadiutorem scholastykiem
katedralnym wileńskim. Do Rzymu niewątpliwie udał się na życzenie stryja,
by otrzymać tam ostatnie szlify edukacji. Powróciwszy do kraju, Józef Leon
awansował do rangi sufragana żmudzkiego i biskupa tytularnego Tripolis
(sakrę biskupią przyjął z rąk brata królewskiego, Michała Poniatowskiego
w Warszawie 30 VI 1776 r.). Po utworzeniu przez rząd rosyjski biskupstwa
' O tym zjawisku najszerzej traktują znakomite prace: A. B r i i ) i, /i viaggio iw
/taiia. Storia di nna grande tradizione cMitaraie dai XV/ ai X7X Milano 1987; tenże,
/i „Petit 7bnr". itinerari minori dei viaggio in /faiia, Milano 1988.
^ Do tej pory brak jest syntetycznego opracowania wojaży włoskich w dobie Oświe-
cenia. Poszczególne podróże omawiają liczne artykuły, m.in. pióra B. Bilińskiego, B. Majew-
skiej-Maszkowskiej i T. S. Jaroszewskiego, E. Budzińskiej, A. Ryszkiewicza.
^ Przybliżoną, ale najbardziej wiarygodną datę podaje P. Nitecki (Pi^łnpi KoJcioia
w PoLce. ó/ownił biograficzny. Warszawa 1992, s. 129).
Najpełniejszy biogram J. L. Łopacińskiego zamieścił T. Żychliński (Z/ofa Łsigga
jziacbty /to/siiej, t. !V, Poznań 1882, s. 155).
"J. Białynicka-Birula, Łopacin-sii Jan /Vibodent, w: Vownib artystów
poMicit i obcycb tv PoLce dziaiq/'^cycb, t. V, Warszawa 1993, s. 174-175.
ZUZANNA PRÓSZYŃSKA
nika, przydając mu blasku człowieka światowego, i nierzadko urastał we
wspomnieniach do znaczenia najważniejszej przygody życiowej'.
Rejestr polskich podróżników jest wcale pokaźny, zawiera nazwiska naj-
wybitniejszych przedstawicieli elit towarzyskich tej epoki, bo we Włoszech,
jak wiadomo, bawili m.in. August Moszyński, Izabela Lubomirska, Michał
Borch, Ignacy i Stanisław Kostka Potoccy, Michał Jerzy Wandalin Mni-
szech, bratanek króla Stanisław Poniatowski czy dwaj bracia Rzewuscy,
Franciszek i Kazimierz/ Rejestr ten wzbogaca się obecnie o nazwisko
Józefa Leona Łopacińskiego, który w Rzymie spędził lata 1773-1775. Nauka
nie interesowała się nim bliżej, zatem trzeba przypomnieć główne fakty
z jego biografii.
Młody, bo zaledwie 22-letni podróżnik pochodził z bogatego domu zie-
miańskiego na Białorusi, mówiąc ściślej - z gałęzi starszej Łopacińskich
h. Lubicz, tzw. mścisławskiej. Przyszedł na świat przed 10 III 1751 r/
w rodzinnym Leonpolu nad Dźwiną (d. woj. wileńskie) jako drugi syn Mi-
kołaja Tadeusza, pisarza w. łit. i Barbary Kopciówny, pisarzówny w. lit/
Starszy jego brat, starosta mścisławski Jan Nikodem, ujawniał skłonności
artystyczne, amatorsko trudniąc się rytownictwem/ Fakt, że Józef Leon był
bratankiem światłego biskupa żmudzkiego, Jana Dominika Łopacińskiego,
miał zaważyć istotnie na życiowej jego karierze. „Wcześnie poświęcony
stanowi duchownemu" nauki pobierał w Wilnie, ale już w 1765 r. mianowa-
ny został kanonikiem żmudzkim, a w 1769 r. - koadiutorem scholastykiem
katedralnym wileńskim. Do Rzymu niewątpliwie udał się na życzenie stryja,
by otrzymać tam ostatnie szlify edukacji. Powróciwszy do kraju, Józef Leon
awansował do rangi sufragana żmudzkiego i biskupa tytularnego Tripolis
(sakrę biskupią przyjął z rąk brata królewskiego, Michała Poniatowskiego
w Warszawie 30 VI 1776 r.). Po utworzeniu przez rząd rosyjski biskupstwa
' O tym zjawisku najszerzej traktują znakomite prace: A. B r i i ) i, /i viaggio iw
/taiia. Storia di nna grande tradizione cMitaraie dai XV/ ai X7X Milano 1987; tenże,
/i „Petit 7bnr". itinerari minori dei viaggio in /faiia, Milano 1988.
^ Do tej pory brak jest syntetycznego opracowania wojaży włoskich w dobie Oświe-
cenia. Poszczególne podróże omawiają liczne artykuły, m.in. pióra B. Bilińskiego, B. Majew-
skiej-Maszkowskiej i T. S. Jaroszewskiego, E. Budzińskiej, A. Ryszkiewicza.
^ Przybliżoną, ale najbardziej wiarygodną datę podaje P. Nitecki (Pi^łnpi KoJcioia
w PoLce. ó/ownił biograficzny. Warszawa 1992, s. 129).
Najpełniejszy biogram J. L. Łopacińskiego zamieścił T. Żychliński (Z/ofa Łsigga
jziacbty /to/siiej, t. !V, Poznań 1882, s. 155).
"J. Białynicka-Birula, Łopacin-sii Jan /Vibodent, w: Vownib artystów
poMicit i obcycb tv PoLce dziaiq/'^cycb, t. V, Warszawa 1993, s. 174-175.