DOI Heft:
II. Ze studiów nad sztuką polskiego Oświecenia
DOI Artikel:Michałowski, Kazimierz: Stanisław Kostka Potocki jako archeolog
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.12452#0510
ST. К. POTOCKI JAKO ARCHEOLOG
507
kelmann nic nie wie. Potocki zaznacza wyraźnie, że jest to jego oryginalne spo-
strzeżenie i że wazy te posiadają dekorację charakteru orientalnego, która mu
przypomina wazony chińskie. Autorka rozprawy słusznie identyfikuje tę
kategorię naczyń z tak zwanymi wazami orientalizującymi z VII w. przed
п. е., które wskutek ówczesnej nieznajomości waz stylu 'geometrycznego
mogły uchodzić za najstarsze. Dwa naczynia tego typu, pochodzące z jego
zbiorów, zachowały się do dziś
w Muzeum Narodowym w War-
szawie (ryc. 4, 5)15.
Najcenniejszy jest jednak dla
nas fakt, że spostrzeżenie Potoc-
kiego — jak mi się powiodło stwier-
dzić — było istotnie oryginalnym
odkryciem naukowym, gdyż wy-
przedzało znacznie słynny Rap-
porte volcente z r. 1831, w którym
koryfeusz archeologii Edward Ger-
hard (rzecz ciekawa, że rodem
z Poznania) przeprowadził po raz
pierwszy klasyfikację waz greckich,
wyróżniając jako „najstarszą gru-
pę" wazy orientalizujące. To co
przeszło do historii nauki światowej
jako jedno z największych w po-
łowie XIX w. osiągnięć badaw-
czych w dziedzinie archeologii, co
jest wynoszone jako rezultat „kry-
tycznego spojrzenia" niemieckiego
uczonego16, było w istocie odkry-
ciem w skali nauki światowej do-
konanym przez archeologa pol-
skiego o kilkadziesiąt lat wcześ-
niej, a opublikowanym 16 lat przed
pierwszą w literaturze naukowej
oficjalną enuncjacją w tej sprawie.
Samodzielnymi i odkryWCZy- 5. Aryballos koryncki w stylu orientalizującym,
mi — jak widzimy — badaniami połowa vii w. p. n. e.
nad problemem waz greckich Po-
tocki o kilkadziesiąt lat wyprzedził tematykę zainteresowań badawczych
założonego w Rzymie w 1829 г., z początku międzynarodowego, a póź-
niej niemieckiego Instituto di Corrispondenza Archeologica, pierwszego
w historii nauki instytutu archeologicznego, który zaraz na wstępie zyskał
sobie drwiące przezwisko „Instituto dei vasi" uprawiającego science des
15 Nry inw. 147 184 i 147 185.
16 Por. Michaelis, Ein Jahrhundert Kunstarchaeologischen Entdeckungen, t. II, s. 63.
M. Bernhard nie wyraża pewności, czy istotnie mamy u Potockiego do czynienia z oryginalnym wynikiem,
i podaje omyłkowo, że zagadnienie waz orientalizujących zostało postawione dopiero przez Rayeta i Collignona
w Histoire de la céramique grecque, Paryż 1888, s. 42.
507
kelmann nic nie wie. Potocki zaznacza wyraźnie, że jest to jego oryginalne spo-
strzeżenie i że wazy te posiadają dekorację charakteru orientalnego, która mu
przypomina wazony chińskie. Autorka rozprawy słusznie identyfikuje tę
kategorię naczyń z tak zwanymi wazami orientalizującymi z VII w. przed
п. е., które wskutek ówczesnej nieznajomości waz stylu 'geometrycznego
mogły uchodzić za najstarsze. Dwa naczynia tego typu, pochodzące z jego
zbiorów, zachowały się do dziś
w Muzeum Narodowym w War-
szawie (ryc. 4, 5)15.
Najcenniejszy jest jednak dla
nas fakt, że spostrzeżenie Potoc-
kiego — jak mi się powiodło stwier-
dzić — było istotnie oryginalnym
odkryciem naukowym, gdyż wy-
przedzało znacznie słynny Rap-
porte volcente z r. 1831, w którym
koryfeusz archeologii Edward Ger-
hard (rzecz ciekawa, że rodem
z Poznania) przeprowadził po raz
pierwszy klasyfikację waz greckich,
wyróżniając jako „najstarszą gru-
pę" wazy orientalizujące. To co
przeszło do historii nauki światowej
jako jedno z największych w po-
łowie XIX w. osiągnięć badaw-
czych w dziedzinie archeologii, co
jest wynoszone jako rezultat „kry-
tycznego spojrzenia" niemieckiego
uczonego16, było w istocie odkry-
ciem w skali nauki światowej do-
konanym przez archeologa pol-
skiego o kilkadziesiąt lat wcześ-
niej, a opublikowanym 16 lat przed
pierwszą w literaturze naukowej
oficjalną enuncjacją w tej sprawie.
Samodzielnymi i odkryWCZy- 5. Aryballos koryncki w stylu orientalizującym,
mi — jak widzimy — badaniami połowa vii w. p. n. e.
nad problemem waz greckich Po-
tocki o kilkadziesiąt lat wyprzedził tematykę zainteresowań badawczych
założonego w Rzymie w 1829 г., z początku międzynarodowego, a póź-
niej niemieckiego Instituto di Corrispondenza Archeologica, pierwszego
w historii nauki instytutu archeologicznego, który zaraz na wstępie zyskał
sobie drwiące przezwisko „Instituto dei vasi" uprawiającego science des
15 Nry inw. 147 184 i 147 185.
16 Por. Michaelis, Ein Jahrhundert Kunstarchaeologischen Entdeckungen, t. II, s. 63.
M. Bernhard nie wyraża pewności, czy istotnie mamy u Potockiego do czynienia z oryginalnym wynikiem,
i podaje omyłkowo, że zagadnienie waz orientalizujących zostało postawione dopiero przez Rayeta i Collignona
w Histoire de la céramique grecque, Paryż 1888, s. 42.