Rocznik Historii Sztuki (1.1956)

МАША LUDWIKA BERNHARD

WYSTAWA POŚWIĘCONA DZIAŁALNOŚCI STANISŁAWA KOSTKI

POTOCKIEGO 5-12 MAJA 1953 ROKU

Wystawa poświęcona działalności St. K. Potockiego była urządzona
w jednej z sal Pałacu Staszica z okazji sesji naukowej I Wydziału Polskiej
Akademii Nauk dla uczczenia 150 rocznicy wygłoszenia przez St. K. Potoc-
kiego pierwszej dysertacji O sztuce u dawnych, zapoczątkowującej polskie
badania w zakresie archeologii klasycznej i historii sztuki.

Celem wystawy było zobrazowanie z pomocą dokumentów historycznych
szerokiej działalności Potockiego jako archeologa, historyka sztuki, kolek-
cjonera, mecenasa, literata i polityka. Starano się przy tym pokazać jego
kontakty z wybitniejszymi przedstawicielami obozu postępowego, jak Kołłą-
taj, Piramowicz, Śniadecki.

Wystawione archiwalia, dzieła sztuki, rysunki, rękopisy, książki były
tylko drobną częścią bogatych zachowanych zespołów wiążących się ze
St. K. Potockim.

Przy wejściu na wystawę widnieje tekst objaśniający:

5 maja 1803 Stanisław Kostka Potocki wygłosił w Towarzystwie Warszawskim Przyjaciół INauk dy-
sertację O sztuce u dawnych zapoczątkowując rozwój polskiej archeologii i historii sztuki. Wybitny reprezen-
tant doby Oświecenia w Polsce, działacz postępowy, aczkolwiek ograniczony klasowo ramami światopoglądu
magnackiego obozu reform, minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Królestwa Polskiego
walczący o oświatę i wolność sumienia, usunięty z tego stanowiska na żądanie reakcyjnego kleru, w nauce,
sztuce i działalności społecznej reprezentant postępowych prądów, wzbogacił kulturę polską trwałymi war-
tościami. W stopięćdziesiątą rocznicę Polska Akademia Nauk wydobywa z zapomnienia tradycje postępo-
wego dorobku nauki polskiej 5 maja 1953 r.

Ekspozycja wysunęła na plan pierwszy działalność Potockiego jako
archeologa, historyka sztuki i kolekcjonera.

Badania archeologiczne Potockiego datują się od wczesnej młodości, nie
były one jednak wyłącznym jego zainteresowaniem. W ciągu całego jego
życia można prześledzić jakby trzykrotne nawroty do zainteresowań sztuką
starożytną, które są raczej wyrazem nieco dyletanckich zamiłowań i mod-
nych zainteresowań antykiem niż pasją życia człowieka nauki.

Dwie barwne plansze rysowane przez V. Brennę pod kierunkiem St.
K. Potockiego są pozostałością pierwszych badań nad sztuką starożytną pro-
wadzonych podczas drugiej podróży do Italii w 1775 r. Stanowią one pro-
jekty teoretycznych rekonstrukcji zdobnictwa ściany i plafonu w willi Pli-