DOI Artikel:
Morelovski de Prus, Marian: Początki italianizującego renesansu na śląsku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.12453#0053
POCZĄTKI ITALIANIZUJĄCEGO RENESANSU NA ŚLĄSKU
47
9. Zamek Turzonów pod Betelsfalva na Spiszu
Nikt nie zaglądał do tomiku „Der Breslauische Erzàhler" z r. 1807, który
redagował sumienny — jak z tekstów widać — profesor Rhode. Gdy z rozkazu
Napoleona zaczęto burzyć fortyfikacje średniowieczne i renesansowe Wrocławia,
Rhode postarał się o skopiowanie zawczasu napisów widniejących od wieków
na starych bramach miejskich murów obronnych. Rhode podał w miedziorycie
rysunek frontu Bramy Mikołajskiej z tymi samymi rzeźbami, jakie dziś widnieją
u karmelitów. Nie ma więc wątpliwości, iż dalsze jego wiadomości dotyczą tych
samych dzieł. Pisze on, że przed zburzeniem bramy mieścił się pod nimi napis
łaciński stwierdzający powstanie ich sub imp. serenissimi Domini dni Wladislai
Regis Hungarie Bohemie 1503, czyli za Władysława Jagiellończyka38. Rzeźby te
wprawdzie nie całkiem odpowiadają wymienionym latom działania Bricciusa Gauske
we Wrocławiu, ale pozostają w niewątpliwym związku z jego ratuszowymi ozdoba-
mi, co już wielokrotnie było w nauce wzmiankowane. Wspomniane pokrewieństwa
wskazują, że B. Gauske odegrał ważną rolę w kształtowaniu się tutaj sztuki pro-
wadzącej bezpośrednio do stylu owych rzeźb z r. 1503. Należał zaś do grupy
wykonawców, w której mistrz rzeźby z wrocławskiego ratusza (ryc. 12) uderza
najwięcej syntetycznym realizmem, formą i wysoką klasą poczucia piękna. Bimler
podał za A. Zoblem, badaczem źródłowym z Łużyc, że Briccius Gauske pochodził
z miejscowej szlachty39. Wydaje się jednak pożyteczne uzupełnić to pewną nader
znamienną uwagą. Nazwisko Gauske stanowi niechybnie zwyczajne u niemieckich
38 „Der Breslauische Erzàhler", red. Rhode, Breslau 1807, s. 258. Pod lewym członem kompozycji, pod herbem
z lwem czeskim napis: S. imp serenissimi principis; et Domini dni. Wladislai regis Hungarie Bohemie [...] 1503; pod pra-
wym członem, pod drugim herbem ze śląskim orłem: Erectum est hoc opus in die sancte Sophie anno Domini 1503.
39 A. Zobel, Ein kleiner Beitrag zur Geschichte der mittełalterlichen Plastik, „Neues Lausitzisches Magazin",
t. CXII, 1936, s. 205. Bliżej omawia te sprawy Zlat (Dekoracja rzeźbiarska i polichromia ratusza wrocławskiego).
47
9. Zamek Turzonów pod Betelsfalva na Spiszu
Nikt nie zaglądał do tomiku „Der Breslauische Erzàhler" z r. 1807, który
redagował sumienny — jak z tekstów widać — profesor Rhode. Gdy z rozkazu
Napoleona zaczęto burzyć fortyfikacje średniowieczne i renesansowe Wrocławia,
Rhode postarał się o skopiowanie zawczasu napisów widniejących od wieków
na starych bramach miejskich murów obronnych. Rhode podał w miedziorycie
rysunek frontu Bramy Mikołajskiej z tymi samymi rzeźbami, jakie dziś widnieją
u karmelitów. Nie ma więc wątpliwości, iż dalsze jego wiadomości dotyczą tych
samych dzieł. Pisze on, że przed zburzeniem bramy mieścił się pod nimi napis
łaciński stwierdzający powstanie ich sub imp. serenissimi Domini dni Wladislai
Regis Hungarie Bohemie 1503, czyli za Władysława Jagiellończyka38. Rzeźby te
wprawdzie nie całkiem odpowiadają wymienionym latom działania Bricciusa Gauske
we Wrocławiu, ale pozostają w niewątpliwym związku z jego ratuszowymi ozdoba-
mi, co już wielokrotnie było w nauce wzmiankowane. Wspomniane pokrewieństwa
wskazują, że B. Gauske odegrał ważną rolę w kształtowaniu się tutaj sztuki pro-
wadzącej bezpośrednio do stylu owych rzeźb z r. 1503. Należał zaś do grupy
wykonawców, w której mistrz rzeźby z wrocławskiego ratusza (ryc. 12) uderza
najwięcej syntetycznym realizmem, formą i wysoką klasą poczucia piękna. Bimler
podał za A. Zoblem, badaczem źródłowym z Łużyc, że Briccius Gauske pochodził
z miejscowej szlachty39. Wydaje się jednak pożyteczne uzupełnić to pewną nader
znamienną uwagą. Nazwisko Gauske stanowi niechybnie zwyczajne u niemieckich
38 „Der Breslauische Erzàhler", red. Rhode, Breslau 1807, s. 258. Pod lewym członem kompozycji, pod herbem
z lwem czeskim napis: S. imp serenissimi principis; et Domini dni. Wladislai regis Hungarie Bohemie [...] 1503; pod pra-
wym członem, pod drugim herbem ze śląskim orłem: Erectum est hoc opus in die sancte Sophie anno Domini 1503.
39 A. Zobel, Ein kleiner Beitrag zur Geschichte der mittełalterlichen Plastik, „Neues Lausitzisches Magazin",
t. CXII, 1936, s. 205. Bliżej omawia te sprawy Zlat (Dekoracja rzeźbiarska i polichromia ratusza wrocławskiego).