DOI Artikel:
Morelovski de Prus, Marian: Początki italianizującego renesansu na śląsku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.12453#0057
POCZĄTKI ITALIANIZUJĄCEGO RENESANSU NA ŚLĄSKU
53
konywającej uwagi Burgemeistra może być najprędzej dziełem północno włoskiego
komaska. Górny ornament na segmencie koronującym ów portal jest uderzająco
podobny do tego, jaki nadaje cechy antykizujące, włoskie, portalowi na Domu
Kapitulnym z datą „1527"47. Ryzykowne byłyby wobec tego wszystkiego domysły,
że Roskopf — koniecznie Roskopf, nie kto inny, np. Parmentano itp. — pracował
także dla kurii wrocławskiej i dla właściciela domu Pod Złotą Koroną. Wypływa
stąd— zgodnie z T. Dobrowolskim48 — prawdopodobieństwo, że Roskopf był
może zarówno zdolnym artystą, jak ruchliwym kierownikiem, przedsiębiorcą
w różnych zamówieniach współdziałającym z wieloma anonimowymi dziś arty-
stami tak na Łużycach, jak w Lwówku i na Grodźcu. Przypomnijmy, że w re-
nesansowym pałacu na Wawelu dzieła różne stylowo — jedne w pełni italskie,
drugie, jak obramienia drzwi, po części tylko italianizujące, a bardzo północne
i gotycyzujące — nie są przypisywane tym samym artystom i tego samego po-
chodzenia.
Grodziec to największy zamek Piastów legnickich, a w danym momencie
legnicko-brzeskiego Piasta Fryderyka II, urodzonego z córki sławnego Jirżika
Podiebrada, wodza husytów i ożenionego primo voto z Elżbietą Jagiellonką. Ta
dwojakość różnych związków familijnych mogła przyczynić się do dwoistości
upodobań stylowych u władcy na grodzieckim zamku. Ze skrajnego gotyku,
powiązanego na Grodźcu sztucznie z renesansem, wkrótce po r. 1530 przy roz-
budowie zamku legnickiego przerzuca się Fryderyk II całkowicie na stronę stylu
Odrodzenia: italianizujący, bodaj czy nie po belgijsku, jest słynny portal bramy
z r. 1533. Czytelnik może porównać legnickie i leodyjskie kolumny z wybrzu-
szonymi postumentami (ryc. 15 i 16).
Już Haupt zwracał uwagę na podo-
bieństwo tych wybrzuszeń, tak osobli-
wych i rzadkich w pałacu biskupim
w Liège49.
Nie można pominąć wątpliwości,
jakie odnośnie do charakteru roli Ros-
kopfa na Grodźcu budzi umieszczony
nad renesansowym portalem napis:
Wendl Roskopf 1522. Znajduje się on
*' Lutsch, op. cit., album, tabl. 77, nr 5.
48 Dobrowolski, op. cit., s. 211 i n.
19 Por. S. Collon-Gevaert, Le Palais des Princes
Évêques à Liège et la Renaissance française, Liège 19S5.
Autorka tej wybitnej pracy, prof, historii sztuki uniwer-
sytetu leodyjskiego, wciągnęła na podstawie naszych
fotografii problem wybrzuszonych u dołu kolumn bramy
w zamku legnickim do swych dalszych badań. A. Haupt
(Baukunst der Renaissance im Frankreich und Deulsch-
land, Berlin 1923, s. 279—280, ryc. 198, 335) pierwszy
zwrócił uwagę na podobieństwo „kandelabrowych" form
kolumnowych w Legnicy (1533) i w Liège (1523—1530).
Punkt zaczepienia daje nam wzmianka siedemnastowiecz-
nego kronikarza Lucae, że architekt przybył do Legnicy
z Brabancji. В im 1er (Die schlesische Renaissanceplastik,
s. 42) uznaje w tym wypadku zależność od szkół fran-
cusko-belgijskich i wykazuje bezzasadność atrybuowania
portalu Ambergowi. Pojawienie się później w Brzegu
dwu Francuzów: Nairana i Peineta, stanowi analogię.
Wzmacnia ona pogląd Bimlera. Haupt uważa za Fran- 12. Rzeźba na południowo-wschodnim narożniku ratusza
cuza owego NAIRAN, zwanego NIURONE. z 1490 г., Wrocław
53
konywającej uwagi Burgemeistra może być najprędzej dziełem północno włoskiego
komaska. Górny ornament na segmencie koronującym ów portal jest uderzająco
podobny do tego, jaki nadaje cechy antykizujące, włoskie, portalowi na Domu
Kapitulnym z datą „1527"47. Ryzykowne byłyby wobec tego wszystkiego domysły,
że Roskopf — koniecznie Roskopf, nie kto inny, np. Parmentano itp. — pracował
także dla kurii wrocławskiej i dla właściciela domu Pod Złotą Koroną. Wypływa
stąd— zgodnie z T. Dobrowolskim48 — prawdopodobieństwo, że Roskopf był
może zarówno zdolnym artystą, jak ruchliwym kierownikiem, przedsiębiorcą
w różnych zamówieniach współdziałającym z wieloma anonimowymi dziś arty-
stami tak na Łużycach, jak w Lwówku i na Grodźcu. Przypomnijmy, że w re-
nesansowym pałacu na Wawelu dzieła różne stylowo — jedne w pełni italskie,
drugie, jak obramienia drzwi, po części tylko italianizujące, a bardzo północne
i gotycyzujące — nie są przypisywane tym samym artystom i tego samego po-
chodzenia.
Grodziec to największy zamek Piastów legnickich, a w danym momencie
legnicko-brzeskiego Piasta Fryderyka II, urodzonego z córki sławnego Jirżika
Podiebrada, wodza husytów i ożenionego primo voto z Elżbietą Jagiellonką. Ta
dwojakość różnych związków familijnych mogła przyczynić się do dwoistości
upodobań stylowych u władcy na grodzieckim zamku. Ze skrajnego gotyku,
powiązanego na Grodźcu sztucznie z renesansem, wkrótce po r. 1530 przy roz-
budowie zamku legnickiego przerzuca się Fryderyk II całkowicie na stronę stylu
Odrodzenia: italianizujący, bodaj czy nie po belgijsku, jest słynny portal bramy
z r. 1533. Czytelnik może porównać legnickie i leodyjskie kolumny z wybrzu-
szonymi postumentami (ryc. 15 i 16).
Już Haupt zwracał uwagę na podo-
bieństwo tych wybrzuszeń, tak osobli-
wych i rzadkich w pałacu biskupim
w Liège49.
Nie można pominąć wątpliwości,
jakie odnośnie do charakteru roli Ros-
kopfa na Grodźcu budzi umieszczony
nad renesansowym portalem napis:
Wendl Roskopf 1522. Znajduje się on
*' Lutsch, op. cit., album, tabl. 77, nr 5.
48 Dobrowolski, op. cit., s. 211 i n.
19 Por. S. Collon-Gevaert, Le Palais des Princes
Évêques à Liège et la Renaissance française, Liège 19S5.
Autorka tej wybitnej pracy, prof, historii sztuki uniwer-
sytetu leodyjskiego, wciągnęła na podstawie naszych
fotografii problem wybrzuszonych u dołu kolumn bramy
w zamku legnickim do swych dalszych badań. A. Haupt
(Baukunst der Renaissance im Frankreich und Deulsch-
land, Berlin 1923, s. 279—280, ryc. 198, 335) pierwszy
zwrócił uwagę na podobieństwo „kandelabrowych" form
kolumnowych w Legnicy (1533) i w Liège (1523—1530).
Punkt zaczepienia daje nam wzmianka siedemnastowiecz-
nego kronikarza Lucae, że architekt przybył do Legnicy
z Brabancji. В im 1er (Die schlesische Renaissanceplastik,
s. 42) uznaje w tym wypadku zależność od szkół fran-
cusko-belgijskich i wykazuje bezzasadność atrybuowania
portalu Ambergowi. Pojawienie się później w Brzegu
dwu Francuzów: Nairana i Peineta, stanowi analogię.
Wzmacnia ona pogląd Bimlera. Haupt uważa za Fran- 12. Rzeźba na południowo-wschodnim narożniku ratusza
cuza owego NAIRAN, zwanego NIURONE. z 1490 г., Wrocław