DOI Artikel:
Morelovski de Prus, Marian: Początki italianizującego renesansu na śląsku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.12453#0059
POCZĄTKI ITALIANIZUJĄCEGO RENESANSU NA ŚLĄSKU 53
na dostawionym nad portalem obramieniu, dziwnie poskładanym z różnych
części (ryc. 17). Nie spotkało się dotąd krytycznego zanalizowania dokumentalnej
wartości owego zestawienia.
Pisano o tej pseudocałości tak, jakby ścisły związek między dolną i górną
częścią nie podlegał wątpliwości. Będzie więc pożyteczne przy tym się zatrzymać50.
Sam portal stanowi wprawdzie przeciętny, ale poprawny okaz renesansu
włoskiego, z lekkim ukłonem w kierunku renesansu północnego, np. przez brak
postumentu pod wewnętrznym profilowaniem obramień między dwiema kolumnami
zewnętrznymi portalu51. Natomiast w części górnej (ryc. 17) wnęka obramiona
renesansowymi pilastrami i cienką ramką uderza brakiem gzymsu, który powi-
nien by tu widnieć i przylegać do brakujących również abakusów nad głowicami
14. Ponte Castelvecchio dei Scaligheri, Werona
pilastrów52. O tym, że brak gzymsu w tym miejscu byłby skutkiem uszkodzenia
odpowiedniej kompozycji, świadczy pozioma część owego płytkiego obramienia
i data nad nim, tj. tam gdzie winien by przylegać właściwy gzyms. Data złożona
jest następująco: „1 — przerywnik — 5 — przerywnik — 2 — przerywnik — 2",
czyli rok „1522". Umieszczenie jej na ścianie w miejscu gzymsu budzi podejrzenia.
Dopiero nad datą widnieje starannie wykończony, nie obtłuczony, gruby gzyms,
wyraźnie pochodzący z jakiejś innej całości, bo jego długość dolna i górna jest
mniejsza niż długość płytkiego obramienia i odległość od głowicy do głowicy.
Ponad tym luźnym gzymsem czytamy wspomniane imię i nazwisko architekta
Wendl Roskopf, rozmieszczone znowu na ścianie. Nad nim widnieje drugi gzyms,
również zbyt krótki, o tej samej długości i formie co tamten. Nie odpowiada on
wymiarom tej pseudocałości obramionej wnęki i w ogóle nie ma tu uzasadnienia.
50 Załączona ryc. 17 zrobiona jest wedle starej fotografii, uczynnie dla mnie odszukanej przez M. Zlata w Muzeum
Śląskim. Publikowane dotąd rysunki nie są dość dokładne. Porównaj mniej dokładne ryciny z całością portalu i nadstawy
u Lutscha (op. cit., album, tabl. 76, nr 4) i u Bimlera (Die schlesische Renaissanceplaslik, ryc. 18).
51 Por. ryc. 18 u Bimlera (Die schlesische Renaissanceplaslik) i w „Schlesiens Vorzeit" (Neue Folgę V — portal
zaniku w Grodźcu). , „
62 Por. ryc. 18 u Bimlera (Die schlesische Renaissanceplastik) i w „Schlesiens Vorzeit (zamek w Grodźcu).
na dostawionym nad portalem obramieniu, dziwnie poskładanym z różnych
części (ryc. 17). Nie spotkało się dotąd krytycznego zanalizowania dokumentalnej
wartości owego zestawienia.
Pisano o tej pseudocałości tak, jakby ścisły związek między dolną i górną
częścią nie podlegał wątpliwości. Będzie więc pożyteczne przy tym się zatrzymać50.
Sam portal stanowi wprawdzie przeciętny, ale poprawny okaz renesansu
włoskiego, z lekkim ukłonem w kierunku renesansu północnego, np. przez brak
postumentu pod wewnętrznym profilowaniem obramień między dwiema kolumnami
zewnętrznymi portalu51. Natomiast w części górnej (ryc. 17) wnęka obramiona
renesansowymi pilastrami i cienką ramką uderza brakiem gzymsu, który powi-
nien by tu widnieć i przylegać do brakujących również abakusów nad głowicami
14. Ponte Castelvecchio dei Scaligheri, Werona
pilastrów52. O tym, że brak gzymsu w tym miejscu byłby skutkiem uszkodzenia
odpowiedniej kompozycji, świadczy pozioma część owego płytkiego obramienia
i data nad nim, tj. tam gdzie winien by przylegać właściwy gzyms. Data złożona
jest następująco: „1 — przerywnik — 5 — przerywnik — 2 — przerywnik — 2",
czyli rok „1522". Umieszczenie jej na ścianie w miejscu gzymsu budzi podejrzenia.
Dopiero nad datą widnieje starannie wykończony, nie obtłuczony, gruby gzyms,
wyraźnie pochodzący z jakiejś innej całości, bo jego długość dolna i górna jest
mniejsza niż długość płytkiego obramienia i odległość od głowicy do głowicy.
Ponad tym luźnym gzymsem czytamy wspomniane imię i nazwisko architekta
Wendl Roskopf, rozmieszczone znowu na ścianie. Nad nim widnieje drugi gzyms,
również zbyt krótki, o tej samej długości i formie co tamten. Nie odpowiada on
wymiarom tej pseudocałości obramionej wnęki i w ogóle nie ma tu uzasadnienia.
50 Załączona ryc. 17 zrobiona jest wedle starej fotografii, uczynnie dla mnie odszukanej przez M. Zlata w Muzeum
Śląskim. Publikowane dotąd rysunki nie są dość dokładne. Porównaj mniej dokładne ryciny z całością portalu i nadstawy
u Lutscha (op. cit., album, tabl. 76, nr 4) i u Bimlera (Die schlesische Renaissanceplaslik, ryc. 18).
51 Por. ryc. 18 u Bimlera (Die schlesische Renaissanceplaslik) i w „Schlesiens Vorzeit" (Neue Folgę V — portal
zaniku w Grodźcu). , „
62 Por. ryc. 18 u Bimlera (Die schlesische Renaissanceplastik) i w „Schlesiens Vorzeit (zamek w Grodźcu).